Qua đó cho thấy với các nạn nhân bị tai nạn giao thông (TNGT) có chỉ định can thiệp phẫu thuật, bệnh nhân có thời gian vàng (từ lúc xảy ra TNGT đến lúc được can thiệp của nhân viên y tế) nhỏ hơn hoặc bằng 12 giờ thì có cơ hội sống cao gần 2,6 lần so với các nạn nhân được cấp cứu trễ.
Nghiên cứu cũng đề cập tại TP.HCM, phương tiện vận chuyển nạn nhân bị TNGT từ hiện trường đến Bệnh viện Chợ Rẫy đa phần là xe gắn máy, cho thấy sự xử trí nhanh. Tuy nhiên, các bác sĩ cũng cảnh báo xe máy là phương tiện vận chuyển không an toàn đối với bệnh nhân bị tổn thương vùng cột sống, nhất là cột sống cổ. Do đó, nếu trước khi đưa đi cấp cứu mà không được sơ cứu đúng cách sẽ khiến tình trạng chấn thương thêm trầm trọng.
Sơ cứu khi bị tai nạn giao thông
Nếu người bị TNGT vẫn hoàn toàn tỉnh táo, không chảy máu, thậm chí đứng dậy được thì vẫn cần cho nằm nghỉ để theo dõi nhịp thở. Với tổn thương chi, phải sơ cứu như người bị gãy xương. Còn khi bị chảy máu thì phải cầm máu tại chỗ bằng cách lấy một cục bông đè mạnh vào vết thương. Động tác này tuy đơn giản nhưng cầm máu hiệu quả.
Với bệnh nhân trong tình trạng hôn mê, bất tỉnh, cần chuyển ngay bệnh nhân đến bệnh viện ở tư thế nằm. Lưu ý, cần 2-3 người nhấc người bệnh lên chứ không bế xốc bổng hay bế gập người lại, đưa đến chỗ an toàn và gọi xe cứu thương đến hoặc chuyển ngay đến bệnh viện.
Khi sơ cứu, trong nhiều trường hợp, việc đầu tiên là cần phải kiểm soát được đường hô hấp cho bệnh nhân, làm đường thở thông thoáng. Nếu đường thở bị tắc nghẽn do đất, cát, răng giả, đờm dãi... phải móc ngay ra. Nếu người bệnh không thở được thì phải hô hấp nhân tạo. Muốn hạn chế tình trạng suy hô hấp thì nên đặt bệnh nhân nằm đầu cao. Nếu bệnh nhân bị huyết áp thấp, hoặc bệnh nhân có bệnh sọ não, cần lưu ý không nên đặt nằm ở tư thế đầu quá cao.
Các loại sơ cứu tai nạn khác
Dưới đây là một số bước sơ cứu đơn giản nhằm giúp người bệnh thoát khỏi lưỡi hái tử thần: Khi bị rách ổ bụng, ruột bị thòi ra ngoài, người cấp cứu cần hết sức bình tĩnh, đừng cố gắng nhét ruột trở lại bụng. Cần lấy tấm băng, gạc lớn, mềm, sạch quấn ngang bụng tạm thời cho bệnh nhân để cố định chỗ bị thương. Không được băng quá chặt sẽ khiến bệnh nhân bị ngạt thở. Sau đó, đặt bệnh nhân lên cáng, để ở tư thế nằm ngửa rồi chuyển đến bệnh viện. (Lưu ý là khi khiêng nạn nhân vẫn cần giữ ở tư thế nằm, nếu đặt bệnh nhân ở tư thế ngồi có thể khiến ruột bị thòi thêm ra.)
Khi bị vật gì nhọn đâm vào cơ thể, nhất là ngực, bụng, tuyệt đối không được rút vật nhọn đó ra, vì lúc này vật nhọn đó có tác dụng bịt mạch máu. Nếu rút ra, máu sẽ phun mạnh, bệnh nhân mất máu nhiều, có thể bị chết. Để bệnh nhân ở tư thế dễ chịu nhất và chuyển ngay đến bệnh viện. Tùy từng trường hợp mà ở tư thế đứng hay ngồi, chính người bệnh sẽ cảm thấy ở tư thế nào họ thấy dễ chịu nhất.
Trong trường hợp bị gãy nhiều xương sườn, bệnh nhân thường rất đau và khó thở. Lúc này nên đặt bệnh nhân ở tư thế đầu hơi cao - tư thế này giúp bệnh nhân dễ thở hơn, rồi chuyển ngay đến bệnh viện.
Khi bị gãy xương (thường là bị gãy cẳng chân, tay), triệu chứng rõ nhất là đau và có khả năng mất vận động bên bị gãy. Triệu chứng tại chỗ sưng, tím, thậm chí những chỗ gãy hở còn thòi cả xương. Lúc này cần đặt bệnh nhân ở tư thế nằm và không nên có những tác động vào vết gãy, vì tất cả những can thiệp đó có thể làm cho xương bị di lệch thêm. Tuyệt đối không kéo, nắn xương cho bệnh nhân. Tốt nhất là nên nẹp tạm thời chỗ xương gãy lại, dù có thể không biết nẹp đúng quy cách nhưng sẽ hạn chế di động của xương và để người bệnh đỡ đau, sau đó đưa ngay bệnh nhân đến bệnh viện.
Trường hợp bị chấn thương mạnh dẫn đến bị vỡ cơ hoành khiến dạ dày, ruột, gan chui hết lên phần ngực, đè vào phổi, tim khiến bệnh nhân rất khó thở. Trong trường hợp này, tư thế tốt nhất là nằm cao, nửa nằm nửa ngồi để tạo áp lực trên cao đẩy bớt các cơ quan này xuống, người bệnh sẽ dễ thở hơn.
NSĐT (Theo SK&ĐS, Ykhoa.net)
