Ngày 26-6, một số đơn vị quân đội Bolivia đã tập trung tại quảng trường chính ở thủ đô La Paz, nhằm thực hiện âm mưu đảo chính, lật đổ chính phủ của Tổng thống Bolivia - ông Luis Arce nhưng bất thành.
Diễn biến cuộc đảo chính
Trưa 26-6 (giờ địa phương, tức rạng sáng 27-6 theo giờ VN), một số đơn vị quân đội Bolivia (quốc gia ở Nam Mỹ) do tướng Juan Jose Zuniga chỉ huy đã tập trung tại quảng trường Plaza Murillo (thủ đô La Paz) - nơi đặt dinh tổng thống và quốc hội của nước này, theo hãng tin Reuters.
Ông Zuniga từng là Tổng tư lệnh quân đội Bolivia và vừa bị cắt chức một ngày trước khi thực hiện cuộc chính biến.
Một nhân chứng của Reuters đã nhìn thấy một chiếc xe bọc thép đâm vào cửa dinh tổng thống và sau đó quân lính nhanh chóng ập vào bên trong.
Ông Zuniga nói rằng cuộc tấn công vào trụ sở chính phủ nhằm mục đích "thiết lập lại nền dân chủ" và "giải phóng các tù nhân chính trị".
Phát biểu tại dinh tổng thống, Tổng thống Arce nói rằng: "Hôm nay đất nước đang phải đối mặt với một âm mưu đảo chính. Hôm nay đất nước một lần nữa phải đối mặt những âm mưu muốn cắt đứt nền dân chủ ở Bolivia. Chúng tôi cần toàn thể nhân dân Bolivia tổ chức và vận động chống lại âm mưu đảo chính để ủng hộ nền dân chủ".
Tổng thống Arce bổ nhiệm tướng Jose Wilson Sanchez làm tân Tổng tư lệnh quân đội Bolivia. Vị tân chỉ huy quân đội ra lệnh cho các đơn vị quân đội rời khỏi quảng trường. "Tất cả nhân sự đã được huy động trên đường phố phải trở về đơn vị của họ" - ông Sanchez nói.
Theo nhân chứng của Reuters, binh lính sau đó đã rút khỏi quảng trường và cảnh sát kiểm soát toàn bộ khu vực.
Chính quyền Bolivia đã bắt giữ tướng Zuniga và áp giải ông đi nhưng không rõ đi đâu. Theo truyền thông Bolivia, ông Zuniga bị bắt với cáo buộc phạm tội “khủng bố và nổi loạn vũ trang chống lại an ninh và chủ quyền của nhà nước”.
Tổng thống Arce sau đó xuất hiện trên ban công của dinh tổng thống và nói lời cảm ơn những người ủng hộ. "Không ai có thể tước đoạt nền dân chủ mà chúng ta đã đạt được. Chúng tôi sẽ tiếp tục làm việc vì người dân Bolivia" - ông Arce nói.
Cuối ngày 26-6, Bộ trưởng Quốc phòng Bolivia - ông Edmundo Novillo cho biết lực lượng vũ trang đã "được kiểm soát".
“Chúng tôi hiện có toàn quyền kiểm soát tuyệt đối đối với lực lượng vũ trang của đất nước. Mọi thứ hiện đã được kiểm soát. Chúng tôi muốn nói với người dân rằng mọi thứ đã trở lại bình thường” - đài Bolivia TV dẫn lời ông Novillo.
Phản ứng trong nước
Ngay sau khi quân đội được triển khai đến thủ đô La Paz, những người ủng hộ Tổng thống Arce và đảng cầm quyền Phong trào Xã hội chủ nghĩa (MAS) đã xuống đường biểu tình, yêu cầu quân đội trở về doanh trại. Nhiều chính trị gia và quan chức đã lên án hành động của quân đội Bolivia.
Phó Tổng thống Bolivia - ông David Choquehuanca đăng trên X (trước đây là Twitter) rằng: "Chúng tôi tố cáo với cộng đồng quốc tế rằng tại Bolivia đã xảy ra một âm mưu đảo chính chống lại chính phủ được bầu cử dân chủ”.
Theo đài RT, ngay khi nhận thông tin tướng Zuniga thực hiện đảo chính, liên đoàn công đoàn Bolivia tuyên bố tổng đình công vô thời hạn. Đảng Central Obrera Boliviana (COB) của Bolivia cũng kêu gọi tất cả các thành viên tập hợp tại La Paz để bảo vệ chính phủ khỏi âm mưu đảo chính.
Tối 26-6 (giờ địa phương, khoảng trưa 27-6 theo giờ VN), Văn phòng Tổng chưởng lý Bolivia tuyên bố mở cuộc điều tra hình sự đối với ông Zuniga, nhấn mạnh rằng "tất cả những người tham gia liên quan các sự kiện ở La Paz đều sẽ bị điều tra".
Văn phòng Tổng chưởng lý cho biết họ sẽ thực hiện "mọi nỗ lực cần thiết" để xác định danh tính tất cả những người liên quan, tiếp tục điều tra âm mưu đảo chính và áp dụng "hình phạt tối đa đối với những cá nhân đứng sau nỗ lực này".
Phản ứng quốc tế
Vụ đảo chính hụt tại Bolivia đã bị các nhà lãnh đạo quốc tế và khu vực lên án mạnh mẽ.
Tổng thống Honduras - bà Xiomara Castro là một trong những người đầu tiên lên án âm mưu đảo chính và kêu gọi Cộng đồng các quốc gia Mỹ Latinh và Caribe (CELAC) “lên án chủ nghĩa phát xít đang tấn công nền dân chủ ở Bolivia hiện nay”.
Ông Andres Manuel Lopez Obrador - Tổng thống sắp mãn nhiệm của Mexico - lên án nỗ lực đảo chính, bày tỏ "sự ủng hộ hoàn toàn" đối với ông Arce và "quyền lực dân chủ đích thực của đất nước anh em".
Tổng thống Venezuela - ông Nicolas Maduro cũng lên án âm mưu đảo chính ở Bolivia và tuyên bố rằng Venezuela đang trong trong tâm thế cảnh giác cao độ và sẵn sàng hành động để ủng hộ người dân Bolivia và chính phủ Tổng thống Arce.
“Chúng tôi bày tỏ sự ủng hộ đối với nền dân chủ ở đất nước anh em và chính phủ hợp pháp của Tổng thống Arce” - Tổng thống Chile - ông Gabriel Boric đăng trên X.
Theo đài CNN, Đại sứ quán Mỹ tại Bolivia cho biết họ đang "theo dõi chặt chẽ tình hình".
“Chúng tôi bác bỏ mọi nỗ lực lật đổ chính quyền đương nhiệm [của Bolivia] và yêu cầu [quân đội đảo chính] tôn trọng hiến pháp” - trích tuyên bố của Đại sứ quán Mỹ tại Bolivia.
Tổng thư ký Tổ chức Các quốc gia Châu Mỹ (OAS) Luis Almagro cũng lên án cuộc chính biến theo “cách mạnh mẽ nhất”, nói rằng “quân đội phải phục tùng chính quyền dân sự được bầu chọn một cách hợp pháp”.
Đại diện cấp cao Liên minh châu Âu (EU) về chính sách đối ngoại và an ninh - ông Josep Borrell cho biết EU phản đối "bất kỳ nỗ lực nào nhằm phá vỡ trật tự hiến pháp ở Bolivia và lật đổ các chính phủ được bầu cử dân chủ", đồng thời bày tỏ sự đoàn kết với chính phủ Bolivia và người dân nước này.
