Việc TP.HCM đặt ra mục tiêu lọt vào top 100 TP toàn cầu vào năm 2030 là khát vọng nhưng cũng là một yêu cầu chiến lược để TP giữ vững vai trò đầu tàu kinh tế và cạnh tranh hiệu quả trong bối cảnh toàn cầu hóa sâu rộng.
Trao đổi với báo Pháp Luật TP.HCM, PGS-TS Trần Hoàng Ngân, đại biểu Quốc hội TP.HCM khóa XIII, XIV, XV, nhìn nhận để hiện thực hóa mục tiêu này, TP.HCM cần một tầm nhìn đột phá, chiến lược phát triển đồng bộ trên những nền tảng lợi thế sẵn có.
TP toàn cầu - mục tiêu đột phá
. Phóng viên: Thưa ông, theo dự thảo Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ TP.HCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, TP đặt mục tiêu lọt vào top 100 TP toàn cầu vào năm 2030. Dường như đây là một hướng đi mới và mang tính đột phá của TP.HCM?
+ PGS-TS Trần Hoàng Ngân: Đây là một mục tiêu rất rõ ràng, cụ thể và có tính đột phá, lần đầu tiên được đặt ra trong định hướng phát triển của TP.HCM đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
Tuy nhiên, khái niệm “TP toàn cầu” đã được TP.HCM đưa vào đồ án điều chỉnh quy hoạch chung đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2060 và dĩ nhiên đây là đồ án của TP.HCM trước khi sáp nhập. Trong đó, TP.HCM xác định đến năm 2060 sẽ trở thành TP toàn cầu, văn minh, hiện đại, nghĩa tình, có trình độ phát triển ngang tầm các đô thị lớn trên thế giới.
TP.HCM cũng sẽ là trung tâm kinh tế, tài chính, dịch vụ của châu Á, có vai trò là cực tăng trưởng, động lực thúc đẩy phát triển vùng phía Nam và cả nước. Đồng thời là khu vực có mức sống và chất lượng cuộc sống cao; kinh tế, văn hóa phát triển đặc sắc, thu hút các định chế tài chính và tập đoàn kinh tế quốc tế có trình độ phát triển ngang tầm các đô thị lớn trên thế giới.
Những mục tiêu này bám khá sát khái niệm TP toàn cầu đang được áp dụng trên thế giới. Cụ thể, TP toàn cầu là khái niệm chỉ những đô thị có ảnh hưởng sâu sắc đến nền kinh tế, chính trị, văn hóa toàn cầu, đóng vai trò là trung tâm kết nối, điều phối các hoạt động quốc tế.
Những TP này là nơi sở hữu các trung tâm tài chính, kinh tế, công nghệ hàng đầu; là nơi đặt trụ sở của nhiều tập đoàn đa quốc gia lớn và có cơ sở hạ tầng phát triển vượt trội, giúp tạo lợi thế cạnh tranh và tác động đáng kể đến thế giới.
Trên thế giới có nhiều tổ chức đưa ra tiêu chí cho TP toàn cầu. Chẳng hạn, tổ chức Kearney’s 2024 Global Cities Report đưa ra năm trụ cột với 31 tiêu chí đánh giá, nổi bật là các tiêu chí như 500 doanh nghiệp lớn nhất thế giới, công ty dịch vụ hàng đầu thế giới, thị trường vốn, vận tải hàng không, đường biển, các công ty kỳ lân, khách du lịch quốc tế, trung tâm dữ liệu, trường học hàng đầu, sinh viên quốc tế… Hiện nay, TP.HCM được xếp hạng 102/156 theo tổ chức này - một con số rất tiệm cận mốc 100.
Tuy nhiên, theo đánh giá của Oxford Economics với hơn 1.000 TP thì TP.HCM còn đứng thứ 286. Nếu chiếu theo hệ tiêu chí đó, chúng ta phải vượt qua những đô thị như Bangkok, Manila... mới có thể bước chân vào top 100. Nghĩa là hành trình của chúng ta còn nhiều thử thách.
Thử thách trước cơ hội vàng
. Vậy mục tiêu đưa TP.HCM vào top 100 TP toàn cầu có khó không, thưa ông?
+ Tôi nói đây là mục tiêu thử thách, khó khăn nhưng hoàn toàn khả thi nếu TP.HCM có chiến lược bài bản, phát huy đúng thế mạnh và tạo ra đột phá mang tính toàn diện.
Thực tế, TP.HCM đang đứng trước một cơ hội vàng với rất nhiều yếu tố hội tụ mà không phải địa phương nào cũng có.
Trước hết, TP.HCM là trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước với quy mô GRDP năm 2025 ước tính đạt 3,03 triệu tỉ đồng, tương đương 123 tỉ USD, chiếm 23,5% GDP quốc gia, thu ngân sách 737.000 tỉ đồng, chiếm 36,7% ngân sách cả nước.
Đây là nền tảng tài chính và sản xuất, kinh doanh vững chắc để TP đầu tư cho những mục tiêu mang tính toàn cầu. TP cũng có tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hơn 181 tỉ USD, thu hút gần 100 tỉ USD vốn FDI lũy kế, cho thấy sự hấp dẫn trong mắt các nhà đầu tư quốc tế.
Về các tiêu chí của một TP toàn cầu, nơi tập trung các công ty dịch vụ, trung tâm tài chính, thị trường vốn, hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, TP.HCM đang dần tiệm cận. TP đã có ba công ty kỳ lân công nghệ (gồm VNG, MoMo và Sky Mavis), nằm trong top 5 hệ sinh thái khởi nghiệp của Đông Nam Á, xếp hạng 110 toàn cầu về đổi mới sáng tạo và đứng thứ hai Đông Nam Á về fintech.
Đây là những dấu hiệu rất tích cực, khẳng định rằng TP.HCM không chỉ là trung tâm sản xuất, tiêu dùng mà đang dần trở thành điểm đến của các hoạt động kinh tế tri thức, tài chính, công nghệ cao.
Về vị trí, TP.HCM sở hữu lợi thế địa chính trị nổi bật, là cửa ngõ của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, với hệ thống cảng biển quốc tế (Cái Mép - Thị Vải), sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất và sẽ có thêm sân bay Long Thành. TP cũng là đầu mối logistics liên vùng, kết nối với các khu công nghiệp lớn của Bình Dương, Đồng Nai, Bà Rịa-Vũng Tàu (cũ).
Về dân số, TP.HCM đang phục vụ khoảng 20 triệu người thường trú và vãng lai, tạo ra một TP luôn sôi động với quy mô thị trường khổng lồ, đồng thời có nguồn nhân lực dồi dào, chất lượng.
Ngoài ra, TP.HCM còn là trung tâm của nhiều trường ĐH, bệnh viện, viện nghiên cứu hàng đầu, có khả năng phát triển mạnh giáo dục, y tế chuyên sâu, khoa học công nghệ. TP có thể trở thành trung tâm y tế và đào tạo của khu vực Đông Nam Á nếu biết khai thác đúng thế mạnh. Từ nhiều năm nay, đội ngũ y, bác sĩ của TP đã thực hiện thành công những ca điều trị, phẫu thuật phức tạp mang tầm quốc tế. Đó là một dạng “năng lực mềm” cần được đầu tư và quảng bá để tăng thứ hạng toàn cầu.
Tôi nhấn mạnh TP.HCM không khởi đầu từ con số 0, quan trọng là chúng ta cần bứt phá, phải nâng chất từ những nguồn lực sẵn có…
Năm trụ cột lớn
. Vậy đâu là những trụ cột kinh tế - xã hội TP.HCM cần tập trung phát triển để sớm hiện thực hóa mục tiêu này?
+ Để trở thành một TP toàn cầu, TP.HCM cần phát huy tối đa các lợi thế hiện có, đồng thời đầu tư tập trung vào những trụ cột mang tính nền tảng và có khả năng tạo sức bật hội nhập quốc tế mạnh mẽ.
TP.HCM đã xác định rõ năm trụ cột phát triển lớn, tương thích với mô hình của các TP toàn cầu trên thế giới.
Thứ nhất là trụ cột về công nghiệp công nghệ cao và đổi mới sáng tạo. TP.HCM có hệ sinh thái khởi nghiệp ngày càng hoàn thiện, gắn với các khu công nghiệp công nghệ cao ở Thủ Đức, Bình Dương (cũ) và cả các ngành năng lượng hóa dầu ở Bà Rịa-Vũng Tàu (cũ), là lực đẩy quan trọng để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế.
Thứ hai là trụ cột về logistics, cảng biển và các khu thương mại tự do. TP.HCM là cửa ngõ hàng hải của cả nước, với lợi thế cảng biển lớn và kết nối khu vực. Phát triển mạnh lĩnh vực logistics sẽ giúp nâng hiệu quả xuất nhập khẩu, đưa TP trở thành trung tâm trung chuyển hàng hóa của khu vực ASEAN.
Thứ ba là nhóm ngành thương mại, dịch vụ chất lượng cao, nhất là các dịch vụ liên quan đến giáo dục, y tế, khoa học công nghệ... phù hợp với mô hình kinh tế tri thức, trung tâm đổi mới của TP toàn cầu.
Thứ tư là trụ cột về văn hóa, du lịch. TP có thể tận dụng lợi thế tự nhiên và bản sắc văn hóa đặc trưng, phát triển các cụm du lịch ven sông từ các sông Sài Gòn, Đồng Nai đến hồ Dầu Tiếng, kết nối Côn Đảo để hình thành mạng lưới du lịch xanh, kết hợp với du lịch văn hóa, lịch sử. TP có tiềm năng trở thành một trong những điểm đến hấp dẫn nhất thế giới.
Thứ năm là trụ cột về tài chính, ngân hàng - thế mạnh truyền thống của TP.HCM khi đây là nơi ra đời ngân hàng cổ phần đầu tiên của cả nước vào năm 1987, là trung tâm tài chính năng động, đóng góp khoảng 1/3 hoạt động tín dụng cả nước. Sở Giao dịch chứng khoán TP.HCM (ra đời vào năm 2000) hiện chiếm hơn 25% thu hút dòng vốn gián tiếp quốc tế. Đáng chú ý nhất, TP.HCM đang xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế, nếu làm đúng và đủ, đây sẽ là điểm hội tụ của các định chế tài chính toàn cầu.
Tuy nhiên, để phát huy tối đa năm trụ cột trên, TP cần thực hiện đồng bộ ba đột phá chiến lược mà dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng bộ TP.HCM lần thứ I đã nêu ra, chính là đột phá thể chế, hạ tầng và nguồn nhân lực.
Sánh vai với Tokyo, London, Seoul…
. Hình dung của ông về diện mạo TP toàn cầu của TP.HCM vào năm 2030 như thế nào?
+ Đó là những điều tưởng chừng đơn giản nhưng thực chất lại thể hiện đích đến rất lớn lao. Tôi hình dung đó là một TP.HCM đẹp, văn minh, hiện đại, có thể sánh vai với những đô thị tiêu biểu trên thế giới như Tokyo, London, Seoul. Một TP năng động nhưng trật tự, đổi mới, hài hòa, nơi người dân được sống an toàn, khỏe mạnh, hạnh phúc và tự hào vì mình là người dân của TP này.
Nhưng để đạt được điều đó, quan trọng nhất TP.HCM phải giữ được khát vọng và niềm tin. Chúng ta đang có nhiều cơ hội, nhiều lợi thế, nhiều tiềm năng, điều còn lại chính là ý chí, sự quyết tâm và niềm tin vào tương lai.
Với niềm tin ấy, tôi tin mục tiêu đến năm 2030, đưa TP.HCM lọt vào top 100 TP toàn cầu là hoàn toàn khả thi.
Hầu hết các TP lớn trên thế giới hiện nay đều xây dựng mục tiêu rất rõ ràng cho giai đoạn 20-30 năm tới. TP.HCM cũng không thể đứng ngoài cuộc đua ấy. Nếu hôm nay chúng ta quyết tâm hành động thì 20 năm tới, dịp kỷ niệm 100 năm thành lập nước vào năm 2045, tôi tin TP.HCM hoàn toàn có thể góp mặt trong nhóm các TP tốt nhất thế giới, đúng như dự thảo văn kiện đặt ra.
Đó hẳn là một TP xứng tầm siêu đô thị quốc tế ở Đông Nam Á, là trung tâm kinh tế, tài chính, đổi mới sáng tạo, du lịch, văn hóa của cả khu vực; là nơi thu hút nhân tài và giữ chân được công dân toàn cầu, những người tài năng, sáng tạo, giàu trách nhiệm và yêu mến TP này.
. Xin cảm ơn ông.
Nơi khiến người ta muốn đến và muốn ở lại
Bên cạnh mục tiêu lọt vào top 100 TP toàn cầu, đến năm 2030, TP.HCM cũng đặt mục tiêu góp mặt trong nhóm 100 TP đáng sống của thế giới. Đây là cam kết rõ ràng về chất lượng phát triển của một TP an toàn, văn minh, hiện đại và nhân văn.
TP đáng sống là nơi khiến người ta muốn đến và muốn ở lại. Để đạt được điều đó, TP.HCM cần nâng cao toàn diện chất lượng cuộc sống cho người dân.
Trước hết là đảm bảo sự an toàn và bình yên, nền tảng cho mọi sự phát triển. TP cần tiếp tục tăng cường phòng, chống tội phạm, giữ vững trật tự xã hội, tạo dựng môi trường sống ổn định để người dân yên tâm học tập, làm việc, sinh sống. Hệ thống y tế phải được đầu tư mạnh mẽ hơn nữa, tiến tới BHYT toàn dân và chăm sóc sức khỏe miễn phí cho người yếu thế theo tinh thần Nghị quyết 72 của Bộ Chính trị.
Cùng với đó, TP.HCM cần phát triển trở thành trung tâm giáo dục và đào tạo chất lượng cao, mở rộng các không gian sáng tạo, kiến tạo môi trường sống xanh, sạch, đẹp để người dân sống khỏe mạnh, vui vẻ. TP cũng cần đẩy mạnh du lịch gắn với chất lượng sống và dịch vụ đô thị để gia tăng sức hút với người nước ngoài.
Đặc biệt, chất lượng sống sẽ không thể nâng lên nếu hạ tầng không được đầu tư đúng mức. Tình trạng kẹt xe, ngập nước, nhà ở lụp xụp… phải được giải quyết căn cơ. TP cần dành nguồn lực thỏa đáng cho hệ thống metro, cao tốc liên vùng, nhà ở xã hội cùng với những yếu tố thiết yếu cho một TP đáng sống.
Theo The Global Liveability Index 2024, TP.HCM hiện xếp 133/173 TP đáng sống toàn cầu, với điểm số được đánh giá dựa trên 30 tiêu chí thuộc năm nhóm chính: Ổn định (25%), y tế (20%), văn hóa và môi trường (25%), giáo dục (10%) và hạ tầng (20%). Với đánh giá trên, việc phấn đấu lọt vào top 100 TP đáng sống vào năm 2030 không còn là điều xa vời.
PGS-TS TRẦN HOÀNG NGÂN, đại biểu Quốc hội TP.HCM khóa XIII, XIV, XV
*****
“Nhiều điều trong giấc mơ đang dần thành hiện thực”
Khi trở thành giảng viên ĐH Kinh tế TP.HCM, tôi có nhiều cơ hội được ra nước ngoài học tập và trao đổi. Mỗi lần đi, mỗi lần trở về, tôi luôn mang theo một ước mơ và một giấc mơ.
Khi sang Singapore, tôi choáng ngợp trước vẻ đẹp, sự hiện đại của quốc đảo này và ước mơ rằng TP.HCM của mình cũng sẽ được như vậy. Khi sang Thái Lan, nhìn thấy nhiều trung tâm du lịch hấp dẫn, tôi lại ước TP mình cũng có những khu du lịch tầm cỡ như thế.
Khi đến Canada, thấy hệ thống hạ tầng giao thông hiện đại, đường hầm xuyên sông, tôi lại ước TP mình cũng được như vậy. Còn khi thực tập tại Trung tâm tài chính quốc tế London, Anh, tôi càng mơ ước một ngày TP.HCM cũng có trung tâm tài chính quốc tế…
Giờ đây, nhiều điều trong những giấc mơ ấy đang dần thành hiện thực.
PGS-TS TRẦN HOÀNG NGÂN
******
Ý KIẾN:
TS TRẦN DU LỊCH:
Khát vọng toàn cầu nhìn từ năm lợi thế chiến lược
TP.HCM đang đứng trong một không gian phát triển mới, với quy mô lớn hơn, vị thế cao hơn và nhiều lợi thế địa kinh tế - chính trị vượt trội trong cái nhìn toàn cầu, với năm lợi thế nổi bật.
Thứ nhất, quy mô kinh tế và dân số đủ lớn để phát triển các ngành công nghiệp, tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu. TP.HCM đang trong tiến trình công nghiệp hóa và con đường này phải là công nghiệp hóa theo hướng hiện đại, gắn với hai chuyển đổi mang tính sống còn là số và xanh.
Nếu tận dụng được cơ hội từ Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị, TP.HCM có thể tạo ra sức bật mới, hình thành nền công nghiệp công nghệ cao, thân thiện với môi trường và hội nhập sâu vào kinh tế thế giới.
Thứ hai, TP có hệ thống cảng biển nước sâu với cụm cảng số 5 của vùng Đông Nam Bộ, đặc biệt là Cái Mép - Thị Vải, tương lai là cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ và mạng lưới cảng trên các sông Đồng Nai, Sài Gòn, Soài Rạp đã tạo ra một cửa ngõ giao thương chiến lược của khu vực.
Cộng hưởng với sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất và sân bay Long Thành sẽ hình thành hệ thống logistics khép kín từ sản xuất đến giao thương, đủ khả năng tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
Thứ ba, TP.HCM vốn là trung tâm tài chính quốc gia, nay với cơ chế đặc thù và nghị quyết của Quốc hội, TP đang từng bước xây dựng trung tâm tài chính quốc tế, hướng tới các lĩnh vực tài chính hiện đại như giao dịch hàng hóa tương lai, hàng hóa phái sinh, tài sản số…
Thứ tư, TP.HCM đã mở ra không gian mới để phát triển du lịch, cả về văn hóa, lịch sử lẫn thương mại. Tôi muốn nhấn mạnh lợi thế rất lớn ở loại hình du lịch MICE, tức là du lịch hội nghị, hội thảo, triển lãm, hội chợ quốc tế… Với hạ tầng ngày càng hoàn thiện, TP.HCM hoàn toàn có thể trở thành trung tâm tổ chức các sự kiện quốc tế và khu vực.
Thứ năm, quá trình đô thị hóa tại TP.HCM đang tạo ra chuỗi đô thị mới, mở rộng thị trường bất động sản, nhà ở, khu đô thị, nghỉ dưỡng và cả bất động sản công nghiệp. Đây chính là động lực mạnh mẽ để phát triển không gian sống, nâng cao chất lượng đô thị và thúc đẩy tăng trưởng.
Nếu khai thác hiệu quả năm lợi thế trụ cột này sẽ giúp TP.HCM duy trì tốc độ tăng trưởng hai con số trong 10-15 năm tới, tiến tới trở thành một siêu đô thị toàn cầu, phát triển nhanh nhưng có chất lượng, có bản sắc văn hóa riêng và là nơi đáng sống…
-----
PGS-TS TRẦN ĐÌNH THIÊN:
TP đáng sống vì là nơi đáng để cống hiến
Lâu nay, TP.HCM vốn là nơi hội tụ mọi người từ khắp nơi, là biểu hiện rõ nhất cho sức hấp dẫn và năng lượng đặc biệt của một đô thị đáng sống.
Đáng sống không chỉ ở sự cởi mở, thoải mái, chân tình, hảo sảng mà còn ở sự khoan dung, không phân biệt đối xử, nơi con người cảm thấy an toàn, là chính mình, cộng thêm điều kiện khí hậu, thời tiết ôn hòa.
Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay, khái niệm đáng sống của TP.HCM cần được hiểu rộng hơn. Một TP đáng sống không chỉ là nơi để tận hưởng, mà phải là nơi con người đến để cống hiến.
TP.HCM cần tạo thêm những điều kiện để trở thành TP mà ở đó, người ta thấy xứng đáng dành trọn năng lực, trí tuệ của mình mà làm việc, sáng tạo, cống hiến. Khi làm được như vậy, TP.HCM sẽ là nơi thu hút người tài, người có năng lực đến đóng góp, “tiêu cuộc đời mình” một cách hiệu quả nhất ở đây.
Vậy thách thức đặt ra cho TP.HCM là phải tạo được một không gian đổi mới sáng tạo đặc biệt. Nghệ thuật là sáng tạo, khoa học cũng là sáng tạo, hai lĩnh vực này phải cùng nhau tạo nên một hệ sinh thái đủ mạnh để kéo về những nguồn lực sáng tạo, nuôi dưỡng những giá trị mới. Khi đó, TP.HCM mới thật sự trở thành một địa chỉ đáng sống đúng nghĩa.
Muốn vậy, TP phải xây dựng được hệ sinh thái đổi mới sáng tạo tốt, nơi nghệ thuật có thể thăng hoa, nơi cơ chế được mở để khuyến khích những ý tưởng và tài năng bứt phá. TP.HCM muốn thu hút người tài thì phải biết thách thức người tài, đặt ra những bài toán đủ lớn cho những người có năng lực, có “máu” mê sáng tạo, đặc biệt là trong lĩnh vực nghệ thuật và khoa học. Chỉ khi ấy, người tài mới tìm đến.
Tôi nghĩ rằng TP.HCM vốn là mảnh đất khai phá, nơi mở cõi, nơi mang tinh thần tiên phong của người đi mở đất. Xét về mặt văn hóa, giáo dục, đó chính là tinh thần khai phóng và khai mở, nếu phát huy được, TP.HCM sẽ mãi là mảnh đất đáng đến, đáng sống và đáng để cống hiến.
LÊ THOA ghi
