Ngày 18-9, tiếp tục phiên họp thứ 26, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét các báo cáo về việc thực hiện một số nghị quyết của Quốc hội khóa XIV về giám sát chuyên đề, chất vấn và nghị quyết của Quốc hội về giám sát chuyên đề, chất vấn từ đầu nhiệm kỳ khóa XV đến hết kỳ họp thứ 4.
Trình bày báo cáo thẩm tra của các cơ quan Quốc hội về lĩnh vực ngân hàng, Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Thị Thúy Ngần cho biết các nội dung yêu cầu tại Nghị quyết số 134/2020/QH14 và Nghị quyết số 62/2022/QH15 cơ bản đã được thực hiện nghiêm túc, đầy đủ.
Đáng chú ý, vấn đề sở hữu chéo, đầu tư chéo trong hệ thống các tổ chức tín dụng đã được xử lý có hiệu quả; tình trạng cổ đông/nhóm cổ đông lớn, thao túng, chi phối ngân hàng từng bước được kiểm soát.
Các tổ chức tín dụng đã tích cực nâng cao chất lượng tài sản, kiểm soát chất lượng tín dụng và xử lý nợ xấu, đặc biệt là nỗ lực xử lý nợ xấu bằng các biện pháp đôn đốc thu hồi nợ, sử dụng dự phòng rủi ro. Kết quả xử lý nợ xấu đạt kết quả tích cực…
Tuy nhiên, theo cơ quan thẩm tra, việc hoàn thiện pháp luật về cơ cấu lại tổ chức tín dụng và xử lý nợ xấu còn chậm. Thiếu chính sách ưu đãi, khuyến khích nhà đầu tư tham gia xử lý tài sản bảo đảm và mua bán nợ xấu. Việc tìm kiếm, đàm phán ngân hàng thương mại nhận chuyển giao bắt buộc đối với ngân hàng yếu kém còn gặp nhiều khó khăn…
Nêu ý kiến, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng - An ninh Lê Tấn Tới băn khoăn còn tình trạng sở hữu chéo không và điều này có tác động đến sự phát triển lành mạnh của nền kinh tế hiện nay hay không?
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết qua thẩm tra dự án Luật Tổ chức tín dụng (sửa đổi), Ủy ban này đánh giá sở hữu chéo đã được kiểm soát tốt, vi phạm đã xử lý.
Tuy nhiên, cơ chế để xử lý dứt điểm việc các cổ đông lớn thao túng, chi phối hoạt động ngân hàng còn nhiều ý kiến khác nhau. Việc giảm tỷ lệ giới hạn cấp tín dụng hay tỷ lệ sở hữu cổ phần có xử lý dứt điểm được sở hữu chéo hay không còn chưa khẳng định được, bởi mở rộng hay thu hẹp hơn đều có ảnh hưởng đến thu hút đầu tư nước ngoài, đến sự phát triển của nền kinh tế.
Về nợ xấu, ông Thanh cho biết từ 15-8-2017 (thời điểm Nghị quyết 42 về thí điểm xử lý nợ xấu có hiệu lực) đến 28-8, toàn hệ thống đã xử lý được hơn 400.000 tỉ đồng. Tuy nhiên, nợ xấu có xu hướng tăng. Việc luật xử lý thế nào, “luật hóa” quy định của Nghị quyết 42 ra sao vẫn còn các luồng ý kiến khác nhau.
Giải trình sau đó, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng nói sở hữu chéo, thao túng, “sân trước, sân sau” trong lĩnh vực ngân hàng là vấn đề Trung ương Đảng, Quốc hội, Chính phủ rất quan tâm và yêu cầu Ngân hàng Nhà nước hoàn thiện văn bản quy định của pháp luật cũng như triển khai trong thực tiễn để khắc phục tình trạng này.
“Trên hồ sơ, sở hữu chéo giữa các ngân hàng đến nay đã được khắc phục. Tức là trên hồ sơ, cá nhân, tổ chức giữ tỷ lệ cổ phần như thế nào đối với hệ thống ngân hàng qua hoạt động cho vay đã thể hiện” - bà Hồng nói.
Tuy nhiên, thực tế, theo Thống đốc, các tổ chức, cá nhân có thể đứng tên hoặc nhờ đứng tên sở hữu cổ phần, thậm chí thành lập doanh nghiệp trong hệ sinh thái để cho vay vốn ngân hàng. “Đây là vấn đề Ngân hàng Nhà nước rất quan tâm” - bà Hồng nhấn mạnh.
Thông tin thêm, Thống đốc cho biết việc khắc phục tình trạng sở hữu chéo, thao túng là vấn đề trọng tâm của dự án Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi). Dự thảo Luật đã thiết kế một số giải pháp giảm hiện tượng sở hữu chéo, như mở rộng phạm vi khái niệm có liên quan, giảm tỷ lệ sở hữu cổ phần tại các tổ chức tín dụng, giảm giới hạn cấp tín dụng. Tuy nhiên, quá trình lấy ý kiến cũng còn ý kiến khác nhau như ông Vũ Hồng Thanh nêu.
“Nếu chờ quy định xử lý triệt để vấn đề sở hữu chéo thì không có” - bà Hồng cho rằng quy định như dự thảo luật chỉ là một phần, ngoài ra cần phải kết hợp với các quy định khác để làm sao hoạt động của các tổ chức, cá nhân minh bạch mới hướng tới giảm tình trạng này.
Thống đốc cũng nhắc tới vấn đề thực thi. “Quy định như vậy nhưng doanh nghiệp, người dân phải tuân thủ, nếu cố tình nhờ đứng tên thì không xử lý được” - bà Hồng cho rằng một khi đã cố tình nhờ đứng tên thì chỉ có cơ quan điều tra mới phát hiện được, như một số vụ vừa qua.
Về vấn đề nợ xấu, Thống đốc thừa nhận trong bối cảnh hiện nay, nợ xấu có dấu hiệu tăng lên. Thời gian tới, Ngân hàng Nhà nước sẽ sử dụng các biện pháp tiếp tục xử lý nợ xấu theo quy định của pháp luật.
Tại báo cáo, Chính phủ cho biết đối với các ngân hàng được kiểm soát đặc biệt, Ngân hàng Nhà nước đã trình và được cấp có thẩm quyền phê duyệt chủ trương chuyển giao bắt buộc đối với 4 ngân hàng. Ngân hàng nhà nước đang chỉ đạo các bên liên quan thực hiện các nội dung tiếp theo để trình Chính phủ phê duyệt phương án cơ cấu lại các ngân hàng này theo trình tự, thủ tục quy định.
Đối với Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn (SCB), trên cơ sở báo cáo đánh giá tổng thể thực trạng và đề xuất chủ trương cơ cấu lại SCB của SCB và Ban kiểm soát đặc biệt SCB, Ngân hàng Nhà nước đã trình Chính phủ xem xét, quyết định chủ trương cơ cấu lại SCB theo quy định.
