Sáng 30-7, Đoàn Đại biểu Quốc hội TP.HCM đã tổ chức tọa đàm về việc thực hiện Luật Tổ chức Quốc hội số 57/2014 được sửa đổi, bổ sung một số điều theo Luật số 65/2020.
Không quy định chung chung về tiêu chuẩn đại biểu
Tại tọa đàm, các đại biểu đặt vấn đề về tiêu chuẩn lựa chọn đại biểu Quốc hội (ĐBQH) sau khi có một số đại biểu bị sai phạm, phải xử lý.
Nguyên Phó Bí thư Thành ủy TP.HCM Võ Thị Dung cho rằng người dân rất ủng hộ công cuộc đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực “không có vùng cấm” nhưng cũng rất lo lắng khi có một số ĐBQH vi phạm pháp luật đến mức phải khởi tố, các vị trí cán bộ chủ chốt bị thay đổi.
Bà Dung đặt vấn đề về cơ chế giám sát của nhân dân đối với điều kiện, tiêu chuẩn của ĐBQH, để ngăn ngừa những trường hợp này.
Bà Võ Thị Dung đề nghị cần nghiên cứu sửa đổi về tiêu chuẩn ĐBQH. Đây là vấn đề khó những cần làm vì quy định hiện nay quá chung chung.
Mới đây, Bộ chính trị ban hành Quy định 144 về chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới, bà Dung đề nghị sửa đổi phù hợp với quy định này.
“Cần quy định rõ hơn về trình độ, sức khỏe, sự tín nhiệm của ĐBQH, chứ nói chung chung thì rất khó, khi tiêu chuẩn chung chung thì ai cũng ứng cử, quá trình chọn lựa sẽ khó khăn hơn…” – bà Dung nói và cho rằng khi đã có tiêu chuẩn cụ thể rồi, ĐBQH vi phạm các tiêu chuẩn đó trong quá trình làm đại biểu thì hoàn toàn có thể bị xem xét xử lý.
Ông Nguyễn Anh Vũ, giảng viên Học viện Cán bộ TP.HCM, đề nghị trước khi phê chuẩn các ứng viên Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng và các thành viên khác của Chính phủ cần phải trải qua phiên chất vấn của Quốc hội.
Theo ông Vũ, việc bổ sung phiên chất vấn này sẽ góp phần nâng cao chất lượng nhân sự của tập thể Chính phủ. Bởi Quốc hội có cơ sở để đánh giá năng lực, trình độ, phẩm chất của ứng viên. Đây cũng là cơ hội để ứng viên trình bày quan điểm kế hoạch hành động và những cam kết của họ nếu được bổ nhiệm.
Đồng thời, thông qua hoạt động chất vấn này cũng thể hiện tính chất cơ quan có quyền lực nhà nước cao nhất - chủ thể có tiếng nói quyết định trong lựa chọn nhân sự cấp cao của bộ máy Nhà nước ở Trung ương.
ĐBQH bị công kích vì phát ngôn tại nghị trường
Cũng tại tọa đàm, việc bảo vệ phát ngôn của các ĐBQH trong các kỳ họp Quốc hội được nhiều đại biểu thảo luận.
TS Cao Vũ Minh, giảng viên Trường Đại học Kinh tế - Luật, ĐH Quốc gia TP.HCM, cho biết Điều 37 Luật Tổ chức Quốc hội có quy định quyền miễn trừ của ĐBQH nhưng trên thực tế, quy định này chỉ ghi nhận về quyền bất khả xâm phạm (không bị bắt, giam, giữ, khởi tố, khám xét nơi ở và nơi làm việc) của ĐBQH.
TS Minh cho rằng quy định này không nhắc đến quyền miễn trừ trách nhiệm của đại biểu đối với các phát ngôn của mình trong quá trình thực hiện nhiệm vụ.
Theo TS Minh, với quá trình đổi mới và hoạt động ngày càng dân chủ của Quốc hội, các ĐBQH đã bắt đầu phải đối mặt với nguy cơ phải chịu trách nhiệm pháp lý về những phát ngôn của mình trong quá trình thực hiện nhiệm vụ là người đại diện của nhân dân. Thậm chí, những phát ngôn từ chất vấn lại có thể trở thành đề tài công kích từ phía những chủ thể khác.
Do đó, để bảo đảm sự độc lập và tự do trong việc trình bày chính kiến của các ĐBQH, việc quy định về quyền miễn trừ đối với các phát ngôn của đại biểu trong nhiệm kỳ là hết sức cần thiết.
TS Cao Vũ Minh đề xuất Quốc hội nên bổ sung quyền miễn trừ trách nhiệm đối với các phát ngôn của đại biểu trong nhiệm kỳ, bên cạnh nội dung về quyền bất khả xâm phạm như hiện nay.
Công khai biên bản tiếp xúc cử tri
Tôi đề nghị các biên bản hội nghị cử tri phải được công bố công khai bằng nhiều hình thức đến cử tri và người dân để cử tri có thể dễ dàng tiếp cận, thông qua trang web chính thức của Đoàn Đại biểu Quốc hội, MTTQ và của địa phương.
Điều này thể hiện sự gắn kết chặt chẽ với cử tri cũng như trách nhiệm của ĐBQH với cử tri một cách đầy đủ và trọn vẹn nhất.
Đây cũng sẽ là cơ chế để ĐBQH tự giám sát chính mình và để cử tri giám sát hoạt động của đại biểu quốc hội hiệu quả hơn.
Ông Nguyễn Anh Vũ, giảng viên Học viện Cán bộ TP.HCM
