Giải Sách Hay, hành trình 10 năm lan tỏa sự đọc

Sáng chủ nhật, ngày 27-9, lễ trao giải Giải Sách Hay 2020 sẽ diễn ra tại Khách sạn Rex, TP.HCM như nhiều năm qua. Những độc giả từng theo dõi Giải Sách Hay, chọn lọc những đầu sách từ giải thưởng để đặt lên kệ sách gia đình hẳn không khỏi giật mình khi nhìn lại giải thưởng đã âm thầm đi được 10 năm.
May mắn 10 năm giải thưởng vẫn còn!
Khi Pháp Luật TP.HCM, hỏi nhà hoạt động giáo dục Giản Tư Trung, thành viên Hội đồng Trao giải Sách Hay về điều các thành viên hội đồng muốn nói nhất sau hành trình 10 năm của giải, anh cười trả lời: “May mắn 10 năm giải thưởng vẫn còn tồn tại…”. 

Nhà hoạt động giáo dục Giản Tư Trung. Ảnh: Quỳnh Trang

Sự “vẫn còn” giải Sách Hay những năm qua mang nhiều ý nghĩa. Đó là sự bộn bề của những thành viên sáng lập, hội đồng trao giải, hội đồng xét giải mà có nhiều lúc người đọc lo lắng giải thưởng sẽ lụi tắt. Đó là những lúc đời sống của các tác phẩm, dịch phẩm thăng trầm, thị trường sách thì nhiều nhưng tìm sách để trao giải không có. Đó là những lúc giải thưởng đứng trước nhiều nghi kỵ rằng giải vinh danh những đầu sách cũ, không xứng đáng…
“Quan điểm của Hội đồng Trao giải là không chú trọng sách mới phát hành hay đã phát hành từ lâu mà quan trọng nhất là thông điệp quyển sách gửi gắm cho xã hội là gì, giá trị cuốn sách ra sao. Có những cuốn sách rất cũ nhưng không ai đọc, ít biết… hay số lượng biết chỉ là thiểu số thì giải thưởng vẫn chọn. Bởi mục đích Giải Sách Hay là khuyến đọc cho đa số chứ không phải một số. Bên cạnh đó, giải có hạng mục Phát hiện mới để không “lọt sổ” những giá trị mới, tri thức mới…”, nhà hoạt động giáo dục Giản Tư Trung nói thêm.
Thực tế, không cần lý giải nhiều, bởi với Giải Sách Hay, trước tiên, độc giả sẽ là người may mắn nhất. Bởi sách được xem xét qua các vòng từ đề cử, lọc qua hội đồng xét giải và cuối cùng bộ lọc là hội đồng trao giải; những sách được Sách Hay trao đều hữu ích cho mỗi người đọc. Suốt 10 năm qua, kệ sách của độc giả theo dõi Sách Hay có trên dưới 140 tác phẩm, dịch phẩm đặc sắc, kinh điển lẫn mới vừa phát hành.
Giải thưởng không hiện kim, hiện vật

Lễ trao giải Giải Sách Hay 2019 tại TP.HCM. Ảnh: BTC cung cấp

Suốt 9 năm qua, có những mùa giải không tìm được sách để trao. Và hầu hết đó là những tác phẩm chứ không phải dịch phẩm, như: Hạng mục Văn học (2019), hạng mục Kinh tế (2015), hạng mục Quản trị (2012, 2013, 2014)… Nhưng cũng có hạng mục luôn vượt số lượng sách trao, đó thường là hạng mục Phát hiện mới, nhiều năm liền hạng mục này vinh danh ba đầu sách. 
Có thể nói, trong các hạng mục, Phát hiện mới thường là hạng mục gây nhiều tranh cãi, tuy nhiên không ai có thể phủ nhận những đầu sách này luôn có tính mới mẻ, đột phá cao; đại diện cho những xu hướng đọc sách, viết sách, dịch sách, làm sách tiến bộ.
Bỏ trống không trao giải, trao thêm giải… đều có thể diễn ra ở Giải Sách Hay. Lý giải về điều này, nhà hoạt động giáo dục Giản Tư Trung, cho rằng: “Thỉnh thoảng có những hạng mục bỏ trống vì hội đồng chưa tìm được sách để trao giải. Chúng tôi không trao giải bằng mọi giá. Dù Hội đồng Xét giải có thông qua thì Hội đồng Trao giải vẫn có quyền phủ quyết. 
Không có hiện kim, hiện vật mà tác giả, dịch giả vô cùng hạnh phúc khi nhận giải, bởi người làm sách quan trọng nhất là tác phẩm, dịch phẩm của mình đến với công chúng. Từ phía ban tổ chức giải thưởng, đó là một cách tri ân những nổ lực lặng lẽ của tác giả, dịch giả, đơn vị xuất bản suốt 10 năm qua”, nhà hoạt động giáo dục Giản Tư Trung nói.

Khuyến học, một quyển sách giáo dục nhân bản của tác giả Fukuzawa Yukichi (Nhật Bản) viết từ những năm 1872-1876 đến năm 2008 được dịch giả Phạm Hữu Lợi chuyển ngữ. Quyển sách 150 năm, xuất bản 1.000 quyển bán mãi không hết. Tuy nhiên, khi Giải Sách Hay trao Khuyến học cho hạng mục Lẽ sống trong mùa giải đầu tiên 2011, thì từ đó đến nay, quyển sách đã tái bản hàng chục lần. 

-------------------------------------

Giải Sách Hay sẽ ra sao nếu Hội đồng Trao giải già đi?
Hội đồng Trao giải của Giải Sách Hay từ ngày thành lập đến nay là sự có mặt của năm thành viên: Nhà văn, nhà nghiên cứu văn hóa Nguyên Ngọc, Giáo sư Chu Hảo, Tiến sĩ Quách Thu Nguyệt, nhà nghiên cứu triết học Bùi Văn Nam Sơn, nhà hoạt động giáo dục Giản Tư Trung. 
Thành viên Hội đồng Trao giải cũng rải rác có mặt trong Hội đồng Xét giải bảy hạng mục giải thưởng. Nhiều người lo lắng rằng, khi hội đồng già đi, bởi hầu hết đều U90, U80… đâu sẽ là thế hệ kế cận? Nhà nghiên cứu giáo dục Giản Tư Trung cho biết: “Hội đồng cũng đã tính đến những phương án khác, vì thế những năm gần đây thành viên hội đồng xét giải ngày càng trẻ hơn. Ngoài sự lo lắng về già, nhiều người còn lo hội đồng này tư duy cũ. Thực tế, có thành viên kỳ cựu, uy tín trong xã hội thì mới có uy tín cho giải thưởng. Và việc tư duy cũ cũng đừng quá lo lắng bởi sách đề cử là của tất cả mọi người đề cử và hầu hết đề cử là giới trẻ. Sau đó Hội đồng Xét giải và cuối cùng Hội đồng Trao giải mới quyết định”.

Đừng bỏ lỡ

Đọc thêm