Ngày 12-12, Báo Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Gia Lai tổ chức diễn đàn “Phát triển ngành hàng chanh leo bền vững theo chuỗi liên kết”.
Diễn đàn nhằm đánh giá toàn diện thực trạng sản xuất, chế biến, tiêu thụ và xuất khẩu chanh leo của Việt Nam. Đồng thời, cập nhật xu hướng thị trường thế giới, thảo luận các giải pháp phát triển ngành hàng chanh leo theo hướng bền vững.
Theo ngành nông nghiệp, diện tích chanh leo cả nước đạt 12.600 ha, sản lượng hơn 178.500 tấn. Tây Nguyên hiện là vùng chanh leo chủ lực của cả nước với hơn 88% diện tích, trong đó Gia Lai là địa phương dẫn đầu với diện tích 5.650 ha.
Tại diễn đàn, các chuyên gia, cơ quan quản lý và doanh nghiệp cũng nhận định thị trường chanh leo thế giới đang tăng trưởng mạnh nhờ xu hướng tiêu dùng đồ uống tự nhiên, sản phẩm ít đường, giàu dinh dưỡng và có chứng nhận bền vững.
Năm 2025, quy mô thị trường chanh leo toàn cầu được dự báo đạt khoảng 4,8 tỉ USD, trong đó hoạt động chế biến và đông lạnh chiếm tỉ trọng lớn.
Việt Nam hiện nằm trong nhóm 10 quốc gia sản xuất và xuất khẩu chanh leo hàng đầu thế giới, sau các nước như Brazil, Colombia, Ecuador và Peru...
Đến tháng 10-2025, xuất khẩu chanh leo Việt Nam đạt hơn 202 triệu USD.
Bên cạnh đó, ngành hàng này đang đối mặt với nhiều thách thức như sản xuất còn manh mún; thiếu liên kết chặt chẽ; chất lượng giống chưa đồng đều; dịch bệnh diễn biến phức tạp; chi phí logistics cao; cùng với các rào cản kỹ thuật ngày càng khắt khe từ các thị trường lớn như EU, Mỹ, Nhật Bản và Trung Quốc.
Trước thực trạng đó, diễn đàn đặc biệt nhấn mạnh vai trò then chốt của liên kết chuỗi giá trị, đặc biệt là mô hình liên kết “doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân”, tiến tới mở rộng mô hình “5 nhà”: Nhà nước, doanh nghiệp, hợp tác xã, nông dân và ngân hàng.
Các giải pháp được đề xuất bao gồm: Quy hoạch và phát triển vùng nguyên liệu đạt chuẩn; kiểm soát chặt chẽ chất lượng giống; chuẩn hóa quy trình canh tác theo VietGAP, GlobalGAP...
Qua đó, đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý vùng trồng và truy xuất nguồn gốc; đầu tư công nghệ chế biến sâu và xây dựng thương hiệu chanh leo Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Cấp mã số vùng trồng có khó?
Theo ThS. Đào Thị Lan Hoa, Viện Khoa học Kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên, xây dựng mã số vùng trồng có vai trò rất quan trọng, góp phần phát triển chanh leo bền vững, mang lại giá trị cao.
Cụ thể, mã số vùng trồng sẽ giúp kiểm soát chất lượng sản phẩm đảm bảo sự an toàn sản phẩm, truy xuất nguồn gốc. Hiện nay, số mã vùng trồng chưa tương xứng với diện tích trồng chanh leo.
Tại Gia Lai, địa phương đứng đầu cả nước về diện tích trồng chanh leo nhưng mới được cấp 48 mã số vùng trồng tham gia thị trường xuất khẩu chính ngạch.
Điều kiện cấp mã số vùng trồng đòi hỏi phải có diện tích vùng trồng tối thiểu là 10 ha, cũng là một trở ngại đối với hộ cá thể. Để đáp ứng tiêu chí này, các hộ nông dân phải liên kết sản xuất theo quy mô hợp tác xã thì mới đáp ứng theo quy định của Trung Quốc.
Một trong các nội dung bắt buộc của mã số vùng trồng là phải áp dụng thực hành sản xuất nông nghiệp tốt: chứng nhận VietGAP, Global G.A.P. Vùng trồng được giám sát, lưu giữ hồ sơ và kiểm soát sinh vật gây hại.
