Sáng nay, sau bài báo về việc TAND TP.HCM xử phúc thẩm vụ "tòa án huyện tuyên án tử hình" đã hủy phần tổng hợp hình phạt và kiến nghị chánh án tòa Kiên Giang tổng hợp, Pháp Luật TP.HCMđã nhận được ý kiến của các luật sư (LS) xung quanh vấn đề này. Các LS đã có quan điểm hoàn tòan khác với tòa phúc thẩm.
LS NGUYỄN VĂN HỒNG, Đoàn LS TP.HCM:
Tòa xử sau phải tổng hợp hình phạt
Khoản 1 Điều 54 Luật Thi hành án hình sự quy định chánh án tòa án đã xét xử sơ thẩm ra quyết định thi hành án tử hình. Như vậy, sau khi bản án của Tòa Cấp cao có hiệu lực, chánh án tòa Kiên Giang phải ra quyết định thi hành bản án tử hình của Kiên Giang.
Cạnh đó, theo điểm d khoản 1 Điều 55 và khoản 1 Điều 56 BLHS 2015 (tương ứng là điểm d khoản 1 Điều 50, khoản 1 Điều 51 BLHS cũ) thì trong trường hợp một người đang phải chấp hành một bản án mà lại bị xét xử về tội đã phạm trước khi có bản án này thì tòa quyết định hình phạt đối với tội đang bị xét xử, sau đó quyết định hình phạt chung. Như vậy, tòa Bình Chánh xử sau phải tổng hợp. Tuy nhiên, do án tử hình thì cấp huyện không được tổng hợp nên Nghị quyết 02/2010 mới quy định rơi vào trường hợp này phải báo cáo tòa án TP để thống nhất VKS TP rút hồ sơ lên. Khi đó, VKS TP truy tố, tòa TP xử sơ thẩm rồi tổng hợp hình phạt.
Ngoài ra, không có quy định nào nói rằng khi xử một người đang chấp hành một bản án tử hình đã có hiệu lực pháp luật thì tòa không được tổng hợp hình phạt, mà chỉ tuyên mức hình phạt của bản án mới và đề nghị chánh án tòa án đã tuyên tử hình ra quyết định thi hành án và tổng hợp hình phạt của hai bản án. Nghĩa là không có quy định loại trừ này thì bắt buộc tòa khi xử bản án mới phải tổng hợp theo Điều 51 BLHS cũ hoặc Điều 56 BLHS 2015. Vì điều luật này quy định rõ là phải tổng hợp hình phạt của hai bản án. Nếu tòa không tổng hợp hình phạt thì phải đưa ra được căn cứ pháp lý quy định không được tổng hợp trong trường hợp này. Tòa cũng không đưa ra được điều luật nào nói chánh án Kiên Giang có quyền tổng hợp hình phạt trong trường hợp này.
Mặt khác, bị cáo phạm tội trước khi BLHS 2015 có hiệu lực nên vẫn áp dụng các quy định về tổng hợp hình phạt của BLHS cũ và các văn bản hướng dẫn áp dụng pháp luật của bộ luật này để xét xử và tổng hợp hình phạt. Chỉ khi nào BLHS 2015 quy định về tổng hợp hình phạt có lợi cho bị cáo thì mới áp dụng các quy định của BLHS 2015 để xử và tổng hợp hình phạt. Mà các quy định của Điều 56 BLHS 2015 không có thay đổi nào so với quy định tại Điều 51 BLHS cũ nên tòa án TP áp dụng BLHS 2015 để xét xử và không tổng hợp hình phạt là sai lầm nghiêm trọng, không đúng tinh thần hướng dẫn của Nghị quyết 41/2017 (chỉ áp dụng luật mới khi có lợi cho người bị xét xử).
LS TRẦN CAO ĐẠI KỲ QUÂN, Đoàn LS tỉnh Đồng Nai:
Chỉ không được áp dụng khi đã có hướng dẫn thay thế
Quan điểm cho rằng Nghị quyết 02/2010 đã hết hiệu lực như bản án phúc thẩm nhận định theo tôi là chưa thuyết phục.
Tôi lấy ví dụ vụ xử án treo đối với Nguyễn Khắc Thủy ở Bà Rịa-Vũng Tàu. Tháng 6-2018, Ủy ban Thẩm phán TAND Cấp cao tại TP.HCM họp theo thủ tục đặc biệt giám đốc thẩm đã cho rằng việc cho bị cáo Thủy hưởng án treo là áp dụng không đúng quy định của Nghị quyết 01/2013, từ đó đã hủy án phúc thẩm, giữ nguyên án ba năm tù của cấp sơ thẩm. Trong khi tại thời điểm này, BLHS cũ đã hết hiệu lực thi hành.
Một ví dụ khác, Nghị quyết 02/2018 hướng dẫn áp dụng Điều 65 BLHS về án treo được Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao thông qua ngày 15-5-2018 và có hiệu lực thi hành từ ngày 1-7-2018. Có thể hiểu, kể từ ngày nghị quyết này có hiệu lực thì Nghị quyết 01/2013 mới hết hiệu lực. Nếu nói Nghị quyết 01/2013 hết hiệu lực từ ngày BLHS có hiệu lực ngày 1-1-2018 thì trong khoảng thời gian từ 1-1-2018 đến 30-6-2018, thẩm phán phải áp dụng văn bản pháp luật nào để xử án treo.
Hơn nữa, phần quyết định của bản án, tòa phúc thẩm đều áp dụng BLHS cũ, không có phần nào trong quyết định áp dụng BLHS 2015 cả nên không thể nói Nghị quyết 02/2010 đã hết hiệu lực.
Bản án của Bình Chánh bị kháng nghị toàn bộ nên không có hiệu lực toàn bộ. Tuy nhiên, tòa phúc thẩm lại kiến nghị tổng hợp bản án của Tòa Cấp cao và tòa Bình Chánh, còn các phần khác không có kháng cáo kháng nghị thì có hiệu lực.
Phạm Tuất Linh (phải) và đồng phạm.
LS NGUYỄN HOÀNG NAM, Đoàn LS TP.HCM:
Khó cho việc ra quyết định thi hành án
Theo Điều 364 BLTTHS 2015 thì chánh án tòa án đã xử sơ thẩm ra quyết định thi hành án trong hạn bảy ngày kể từ ngày nhận án phúc thẩm. Theo quy định này thì chánh án Bình Chánh phải ra quyết định thi hành án, tức là phải ra quyết định thi hành bản án phúc thẩm chứ không phải ra quyết định thi hành bản án sơ thẩm của Bình Chánh.
Tuy nhiên, bản án của TAND TP.HCM đề nghị tổng hợp bản án của Tòa Cấp cao với bản án Bình Chánh nên Bình Chánh không thể ra quyết định thi hành án. Còn nếu chuyển về Kiên Giang để ra quyết định thi hành án và tổng hợp hình phạt thì sẽ gặp khó. Bởi lẽ Kiên Giang không xử sơ thẩm vụ trộm nên theo quy định trên, Kiên Giang không có quyền ra quyết định thi hành bản án phúc thẩm mà TAND TP.HCM vừa tuyên.
Theo tôi, có thể xử lý theo hướng này: Bình Chánh ra quyết định thi hành hình phạt một năm tù của bản án TAND TP.HCM, sau đó làm văn bản đề nghị Kiên Giang tổng hợp hình phạt. Bởi lẽ Kiên Giang không thể vừa ra quyết định thi hành bản án của TAND TP.HCM, rồi lại ra quyết định tổng hợp hình phạt của bản án TAND TP.HCM với hình phạt tử hình của Tòa Cấp cao.
Hiện nay chưa có văn bản pháp luật nào thay thế cho Nghị quyết 02/2010 hướng dẫn trong trường hợp một người đang chấp hành bản án chung thân, tử hình mà lại bị xét xử về tội phạm ít nghiêm trọng thì tòa nào có thẩm quyền xử và tổng hợp hình phạt.
