Từ đầu năm đến nay, hoạt động xuất khẩu của các ngành hàng tiếp tục chịu ảnh hưởng tiêu cực từ sự sụt giảm đơn hàng. Tuy nhiên, đi ngược dòng là nhóm hàng nông sản, đặc biệt là rau quả đang có mức tăng trưởng ấn tượng.
Báo Pháp Luật TP.HCM đã có cuộc trao đổi với ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam (VN), về những tiềm năng và cơ hội của ngành hàng này trong thời gian tới.
 |
Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam (VN) |
Xuất khẩu tăng đến 80% so với cùng kỳ
. Phóng viên: Tình hình xuất khẩu rau quả từ đầu năm đến nay như thế nào, thưa ông?
+ Ông Đặng Phúc Nguyên: Xuất khẩu rau quả của VN trong năm tháng đầu năm 2023 có nhiều khởi sắc. Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, tháng 5 xuất khẩu rau quả của VN đạt hơn 466 triệu USD, tăng 19% so với tháng 4; so với cùng kỳ năm 2022 thì tăng tới 80,6%.
Tính chung năm tháng đầu năm, xuất khẩu rau quả của nước ta đạt hơn 1,8 tỉ USD, tăng gần 29% so với cùng kỳ năm trước. Như vậy, tháng 5 chúng ta xuất siêu hơn 311 triệu USD, cả năm tháng thì xuất siêu hơn 1,1 tỉ USD.
Trong các mặt hàng, sầu riêng tăng trưởng mạnh nhất, sau đó là thanh long, chuối, xoài, mít… Ngoài ra còn có dưa hấu, vải thiều.
Về cơ cấu thị trường, Trung Quốc (TQ) vẫn là thị trường nhập khẩu số 1. Bốn tháng đầu năm, thị trường TQ chiếm gần 59% thị phần, thứ hai là Mỹ, sau đó là Hàn Quốc, Nhật Bản, Hà Lan, Thái Lan, Đài Loan…
 |
| Giới thiệu vải thiều Việt Nam đến với người dân Nhật Bản. Ảnh: Thương vụ Việt Nam tại Nhật Bản |
. Nguyên nhân từ đâu mà xuất khẩu rau quả có được mức tăng trưởng tích cực như vậy, thưa ông?
+ Nguyên nhân là do thị trường TQ mở cửa trở lại sau dịch. Những năm gần đây TQ bị hạn hán rất nặng, ảnh hưởng đến diện tích, sản lượng cây trồng, cây ăn trái trong nước. Diện tích trồng bị thu hẹp, trong khi nhu cầu của người dân lại ngày càng tăng.
Cùng với đó, xu hướng của thế giới ngày càng chú trọng đến việc bảo vệ sức khỏe. Người dân có xu hướng tăng mua thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật để ngăn ngừa bệnh tật, tăng tuổi thọ. Do đó, việc sử dụng rau quả ngày càng trở thành nhu cầu thiết yếu. Hiện nay người dân có thể nhịn ăn thịt trong 2-3 ngày, thậm chí cả tuần nhưng họ không thể nhịn ăn rau quả. Khi TQ mở cửa, các nhà hàng, quán karaoke hoạt động nhộn nhịp trở lại. Nhờ đó, rau quả của VN có thị trường tiêu thụ lớn.
Hơn nữa, VN nằm sát với TQ, là thị trường tỉ dân, thu nhập cao, đó cũng là lợi thế rất lớn. Cũng như Mexico với Mỹ, hiện nay rau quả của Mỹ đều do Mexico cung cấp là chủ yếu vì vị trí địa lý gần và chất lượng đạt chuẩn.
Doanh nghiệp nên mở rộng kênh vận chuyển
. Thái Lan ở xa TQ hơn nhưng vẫn vượt ta về kim ngạch xuất khẩu, cả về sản lượng và giá trị? Phải chăng vì chúng ta chưa tận dụng tốt thế mạnh vị trí?
Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả VN dự báo năm 2023, kim ngạch xuất khẩu rau quả của VN sẽ tăng so với năm 2022 20%-30%.
+ Đúng là xuất khẩu rau quả của VN sang TQ vẫn đứng sau Thái Lan. Điều này do nhiều nguyên nhân. Một trong số đó là hàng của ta chưa có nhiều loại đạt chuẩn VietG.A.P, GlobalG.A.P, hay các tiêu chuẩn chất lượng mà TQ yêu cầu. Nếu ta làm hàng tốt như Thái Lan thì chắc chắn mình sẽ soán ngôi, chiếm lĩnh thị trường TQ.
. Dư luận thắc mắc vì sao xuất khẩu rau quả số lượng cao nhưng giá trị lại thấp, ông có thể lý giải rõ hơn không?
+ So sánh như vậy cũng khá khập khiễng vì mình chủ yếu xuất hàng không có giá trị cao, trong khi Thái Lan thì chủ yếu là xuất khẩu sầu riêng. 1 kg sầu riêng đã bằng 4-5 kg thanh long hoặc chuối. Chưa kể, Thái Lan xuất khẩu vừa sầu riêng tươi vừa sầu riêng đông lạnh, có tới mấy chục ngàn mã số vùng trồng được TQ cấp phép. Còn VN chỉ mới được xuất khẩu sầu riêng tươi sang thị trường này từ năm 2022.
. Vừa qua bắt đầu có tình trạng ùn ứ ở các cửa khẩu biên giới. Tình trạng này có ảnh hưởng đến xuất khẩu rau quả không, thưa ông?
+ Giữa tháng 5 vừa qua có tình trạng xe sầu riêng chở lên cửa khẩu tăng chóng mặt, trong đó có một số người dân sợ sầu riêng vào vụ thì giá sẽ giảm nên cắt non, bán sớm để hưởng giá cao. Tôi vẫn khuyến cáo là bà con không nên làm như vậy, vì việc này sẽ ảnh hưởng đến hình ảnh, uy tín, chất lượng sầu riêng của VN.
Ngoài ra, trong các cuộc họp của Bộ Công Thương, Bộ NN&PTNT, chúng tôi đều kiến nghị cơ quan chức năng tăng cường phối hợp với cơ quan phía TQ để mở rộng thêm các cửa khẩu xuất nhập khẩu trái cây. Như vậy, những cửa khẩu nào có dấu hiệu ùn tắc, quá tải sẽ được thông báo rộng rãi và điều chuyển các xe hàng đến cửa khẩu khác.
Riêng với những mặt hàng vào vụ hiện nay như nhãn, vải thiều, chúng tôi cũng kiến nghị được ưu tiên thông quan ngay vì mặt hàng này rất nhanh hỏng.
Ngoài ra, doanh nghiệp cũng có thể tính tới vận chuyển bằng đường biển, đường sắt. Theo tôi biết, hiện có rất nhiều doanh nghiệp đang xuất khẩu sầu riêng, chuối, xoài qua đường biển, đường sắt.
. Xin cảm ơn ông.
Xuất khẩu nhiều mặt hàng giảm mạnh
Theo báo cáo của Bộ Công Thương, trong năm tháng đầu năm 2023, hoạt động xuất khẩu tiếp tục chịu ảnh hưởng từ những khó khăn trong sản xuất và sự sụt giảm đơn hàng xuất khẩu nên kim ngạch ước đạt 136,17 tỉ USD, giảm 11,6% so với cùng kỳ năm trước.
Theo đó, kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng công nghiệp chế biến trong tháng 5 tiếp tục giảm khoảng 6,6% so với cùng kỳ năm trước. Đơn cử, các mặt hàng như điện thoại và linh kiện giảm 5,2% so với cùng kỳ năm trước (đạt 3,9 tỉ USD); máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện giảm 11,4% (đạt 4,3 tỉ USD); giày dép giảm 5,4%; dệt may giảm 16,6%… Kim ngạch xuất khẩu nhóm nhiên liệu khoáng sản tiếp tục giảm mạnh khoảng 18,3% so với cùng kỳ năm trước.
Trong nhóm nông, lâm, thủy sản thì kim ngạch xuất khẩu thủy sản tiếp tục giảm 23,9% so với tháng trước, ước đạt 800 triệu USD; xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ giảm 21,1%. Duy chỉ có kim ngạch xuất khẩu rau quả tăng, gạo tăng 53,1%, cà phê tăng 28,5%.
