Những tuyến phố xây dựng lộn xộn ngày càng nhiều theo các dự án mở đường -ảnh: Phan Hậu
Chuyện mỗi mét đường tốn 1 tỉ đồng ở dự án đường vành đai 1 Hà Nội, đoạn Ô Chợ Dừa - Hoàng Cầu khiến người ta càng thấy tiếc nuối cho một ý tưởng tốt đẹp hình thành từ đầu những năm 2000 nhưng đã không có cơ hội để thực hiện.
Bài học cũ
Cùng nằm trên đường vành đai 1 của Hà Nội, đoạn nối trước của tuyến Ô Chợ Dừa - Hoàng Cầu là Kim Liên - Ô Chợ Dừa, được đưa vào sử dụng tháng 5.2007 trong sự tiếc nuối của rất nhiều người. Trong tổng vốn đầu tư gần 733 tỉ đồng của dự án thì có đến trên 600 tỉ đồng được dùng cho công tác giải phóng mặt bằng (GPMB), giá trị xây lắp của 1,1 km đường chỉ khoảng 100 tỉ. Đường Kim Liên - Ô Chợ Dừa có mặt cắt 50m với 6 làn xe cơ giới, 4 làn xe thô sơ được coi là con đường hiện đại nhất Hà Nội vào thời điểm đó, hoàn thành khiến gần 1.000 hộ từ ngõ ngách không tên bỗng trở thành mặt tiền phố lớn. Giá đất của khu vực tăng đột biến. Có những vị trí trước khi làm đường, giá 1m2 đất chỉ 15-20 triệu đồng thì bỗng chốc được đẩy lên trên 100 triệu đồng.
Các chuyên gia khi đó tính toán trong sự xót xa rằng, sơ bộ, giá trị đất của khu vực tăng lên sau khi có đường cũng bằng đủ số tiền xây dựng tuyến đường. Khoản lợi này rơi vào tay những hộ dân may mắn, Nhà nước không thu được một xu.
Nhưng vấn đề quan trọng là ở chỗ, cách làm này không chỉ tạo gánh nặng cho ngân sách mà còn gây ra những bất bình đẳng trong xã hội. Rất nhiều người dân đang ở mặt phố cũ bị chuyển đi, còn một số người khác đang ở trong ngõ lại được hưởng lợi nhờ chuyển ra mặt đường.
Sự tiếc nuối của nhiều người không chỉ về chuyện Nhà nước tốn quá nhiều tiền cho việc mở một con đường mà còn do chúng ta hoàn toàn có thể có một cách làm khác đạt hiệu quả cao hơn cả về mặt kinh tế và xã hội.
Trước đó, vào khoảng tháng 2.2002, UBND TP Hà Nội ban hành quyết định về việc sẽ thực hiện mở đường kết hợp xây dựng tuyến phố đoạn Kim Liên - Ô Chợ Dừa theo phương thức thu hồi đất rộng về 2 bên so với thiết kế mặt đường (50m), phần đất 2 bên đường (50m mỗi bên) sẽ được đem đấu giá để xây dựng trung tâm thương mại, siêu thị, nhà hàng, nhà chung cư theo quy hoạch mới.
Nhưng cuối cùng tuyến đường này được khởi công hồi tháng 10.2005 và hoàn thành tháng 5.2007 với việc chỉ mở đường (50m). Kế hoạch xây dựng tuyến phố vì vậy mà phá sản. Lý do được giải thích khi đó là vốn đầu tư ban đầu (GPMB) quá lớn, vượt quá khả năng cân đối của thành phố. Nhưng trên thực tế chỉ làm một phép tính đơn giản cũng có thể thấy câu chuyện không phải như vậy.
Tiền đền bù bình quân áp dụng khi đó cho cư dân Kim Liên - Ô Chợ Dừa là 14 triệu đồng/m2, chi phí GPMB hết 600 tỉ đồng. Nếu lấy rộng về 2 bên (mỗi bên thêm 50m) thì tiền đền bù bình quân sẽ giảm xuống còn 10 triệu đồng/m2 (do có nhiều hộ ở càng sâu trong ngõ, giá đền bù thấp hơn) và tiền GPMB sẽ khoảng hơn 1.500 tỉ đồng; nhưng bù lại, 50m rộng về mỗi bên ấy được đem đấu giá thu bình quân 40 triệu đồng/m2 thì sẽ thấy hiệu quả, việc nại rằng thiếu vốn hoặc đầu tư ban đầu lớn chỉ là chuyện “giải thích để mà giải thích”.
Hậu quả
Một cán bộ Sở Tài nguyên - Môi trường Hà Nội kể rằng, lãnh đạo TP Hà Nội khi đó đã rất quyết tâm trong việc xây dựng tuyến phố Kim Liên - Ô Chợ Dừa vì hiểu rằng, việc này có lợi cả về mặt kinh tế và xã hội. Nhưng khi triển khai thì vấp phải sự phản ứng quyết liệt của những hộ dân nằm trong phần diện tích thu hồi rộng ra, căn cứ trên quy hoạch đã được phê duyệt năm 1998 (mở đường rộng 50m). “Cũng cần hiểu rằng, những hộ dân này không phải “người bình thường”, đa phần trong số họ đã mua nhà, mua đất sau khi có chỉ giới đỏ năm 1998 để đợi mở đường nên sự phản ứng càng quyết liệt, với nhiều dạng, nhiều cấp độ khác nhau”, ông này nói.
Và kết quả là tuyến phố Kim Liên - Ô Chợ Dừa phá sản, thay vào đó là đường Kim Liên - Ô Chợ Dừa dài 1,1 km, có tổng vốn đầu tư gần 800 tỉ, trong đó tiền xây dựng chỉ khoảng 100 tỉ.
Nhưng vấn đề còn ở chỗ, tuyến phố hiện nay như một nồi “lẩu thập cẩm”. Những ngôi nhà đủ các hình dạng nham nhở (tam giác, hình vuông, chữ nhật, hình bình hành, hình thang...) mọc lên. Đặc biệt, trên tuyến phố có dải đất dài 18m (rộng một đầu 30 cm, một đầu khoảng 1m) đã được chia làm các ki-ốt mái tôn cửa khung nhôm kính rất hài hước.
Đoạn đường Ô Chợ Dừa - Hoàng Cầu vừa khởi công với hơn 547m, vốn đầu tư hơn 600 tỉ đồng chắc chắn cũng hứa hẹn sẽ lặp lại bài học cũ, không chỉ tốn kém, trở thành “con đường đắt nhất hành tinh” (với khoảng 1 tỉ mỗi mét đường) mà sẽ tiếp tục cho ra đời một tuyến phố lộn xộn.
Lời giải không quá khó Nguyệt Minh (thực hiện) Nhà siêu mỏng, siêu sâu, siêu lạ! Trần Đan - Phan Hậu |
Theo An Nguyên (TNO)