Đồng gửi các Bộ Y tế; Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn; Công Thương và Bộ Công an.
5 hiệp hội gồm: Hiệp hội Nước mắm Nha Trang, Phan Thiết, Phú Quốc, Hội Lương thực Thực phẩm TP.HCM và Vasep cùng nộp đơn kiến nghị việc Vinastas đưa thông tin không chính xác gây nhầm lẫn người tiêu dùng, thiệt hại ngành nước mắm truyền thống.
Nội dung kiến nghị cho biết nước mắm là sản phẩm truyền thống, là quốc hồn, quốc túy của Việt Nam, gắn liền với cuộc sống của người dân Việt Nam, được tiêu dùng rộng rãi từ hàng trăm năm nay.
Mỗi năm, người tiêu dùng Việt tiêu thụ khoảng 200 triệu lít nước mắm, trong đó 50 triệu lít là nước mắm nguyên chất (nước mắm truyền thống). Từ khi hội nhập vào kinh tế thế giới một số nhãn hàng nước mắm truyền thống đã xuất khẩu đến nhiều nước.
Nhưng ngày 17-10-2016, Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam (Vinastas) đã ra thông cáo báo chí công bố kết quả kiểm tra 150 mẫu nước mắm trong đó có đoạn sau:
“Đặc biệt, có đến 101(67,33%) mẫu nước mắm không đạt chỉ tiêu asen (thạch tín) - một loại á kim cực độc. Theo quy định về Kim loại nặng (QCVN 8-2:2011/BYT), hàm lượng asen cho phép có trong sản phẩm nước chấm tối đa là 1,0 mg/lít, nhưng kết quả thử nghiệm cho thấy hàm lượng aen tổng trong các mẫu không đạt, dao động từ 1-5 mg/lít. Điều đáng chú ý, các mẫu có độ đạm càng cao, tỉ lệ các mẫu có hàm lượng asen tổng vượt ngưỡng quy định càng tăng (95,65% số mẫu khảo sát có độ đàm từ 40 độ trở lên có hàm lượng vượt ngưỡng quy định)”.
Theo năm hiệp hội trên, công bố này của Vinastas đã gây nhầm lẫn giữa asen hữu cơ, luôn có mặt trong cá biển, không độc và asen vô cơ rất độc. Nội dung công bố trên chẳng những không phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế về nồng độ asen trong thực phẩm nói chung, trong nước chấm nói riêng mà còn không phù hợp với QCVN 8-2:2011/ BYT, trong đó hàm lượng asen, được hiểu là vô cơ, trong nước chấm là 1 mg/lít.
Nước mắm truyền thống thiệt hại do thông tin không chính xác (Trong hình: Sản phẩm nước mắm truyền thống của một DN đã xuất khẩu sang châu Âu)
Việc khẳng định nước mắm độ đạm càng cao, tỉ lệ nhiễm asen càng lớn đã tác động trực diện, với hậu quả khá nghiêm trọng đối với ngành sản xuất nước mắm truyền thống của Việt Nam, nếu không xử lý kịp thời chắc chắn sẽ tác động không nhỏ đến ngành khai thác cá biển.
Với tuyên bố một cách chung chung asen là chất cực độc đã làm cho người tiêu dùng cực kỳ hoang mang, có nhiều dấu hiệu cho thấy người tiêu dùng đang chối bỏ nước mắm truyền thống, một vài siêu thị, cửa hàng bán lẻ đã thông báo tạm dừng mua hàng của các nhà sản xuất nước mắm truyền thống.
Mặc dù Vinastas không công khai danh sách các nhãn hàng nước mắm có dư lượng asen, nhưng ngay hôm sau danh sách này đã được phát tán rộng rãi trên mạng xã hội. Có hiện tượng danh sách này được nhân viên của một số nhà sản xuất nước mắm công nghiệp đi phát trực tiếp cho người tiêu dùng tại các chợ truyền thống và cửa hàng bán lẻ.
Nội dung quảng cáo của doanh nghiệp sản xuất nước mắm công nghiệp xuất hiện trên một số báo ghi không đúng quy định về asen tại QCVN 8-2:2011/BYT.
Trước tình hình đó, Lãnh đạo của năm hiệp Hội tham gia cuộc họp đã thống nhất kiến nghị Thủ Tướng Chính phủ chỉ đạo kiểm tra, đánh giá mức độ gây thiệt hại của Thông cáo báo chí của Vinastas ngày 16-10-2016 đối với ngành sản xuất nước mắm truyền thống và cảnh cáo để không tiếp tục xảy ra trường hợp tương tự.
Đồng thời chỉ đạo các bộ liên quan kiểm tra và xử phạt nghiêm hành vi phát tán trái phép danh sách các nhãn hàng nước mắm có hàm lượng asen, thực chất là không gây hại theo quy định tại “Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với giới hạn ô nhiễm kim loại nặng trong thực phẩm của Bộ Y tế “ QCVN 8-2:2011/ BYT”, nhưng gây hoang mang cho người tiêu dùng, xâm hại nghiêm trọng uy tín của nước mắm truyền thống, đồng thời xử lý nghiêm những hành vi quảng cáo không đúng.
Các hiệp hội cũng kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo các bộ liên quan công bố công khai trên thông tin đại chúng việc asen hữu cơ có mặt trong nước mắm không gây hại đến sức khỏe người tiêu dùng đồng thời làm rõ mức giới hạn ô nhiễm asen trong nước mắm tại Qui chuẩn KT về Kim loại nặng QCVN 8-2:2011 là asen vô cơ.
Quy chuẩn kỹ thuật về nước mắm đang được Bộ Y tế soạn thảo từ 2012, đưa nhiều quy định về hóa chất phụ gia không phù hợp với nước mắm truyền thống, đến nay không được ban hành.
Các hiệp hội đề nghị Thủ tướng chuyển giao việc soạn thảo và ban hành Quy chuẩn Kỹ thuật cho nước mắm sang Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cho phù hợp với chuyên môn đồng thời thúc đẩy việc ban hành nhanh chóng quy chuẩn kỹ thuật này.
