Án dân sự: níu áo tòa xử sai, được không?

Ông Nguyễn Phi Đô, Phó Chánh án TAND tỉnh Phú Yên, cho biết tòa này đang xem xét yêu cầu đòi bồi thường của ông Lê Hồng Sơn (86 tuổi, ngụ xã An Phú, TP Tuy Hòa, Phú Yên) về việc ông yêu cầu tòa bồi thường cho mình. đây là trường hợp đầu tiên người dân yêu cầu bồi thường do xử sai án dân sự ở Phú Yên.

Yêu cầu xác định hành vi trái luật

Ông Sơn cho biết hơn năm năm nay ông liên tục yêu cầu TAND tỉnh Phú Yên bồi thường nhưng tòa vẫn chưa giải quyết.

Theo hồ sơ, năm 2004, bà Lê Thị Liên (em gái ông Sơn) khởi kiện ra TAND huyện Tuy An (Phú Yên) yêu cầu ông phải trả lại quyền sử dụng 450 m² đất màu. Xử sơ thẩm năm 2005, TAND huyện Tuy An tuyên buộc ông Sơn phải giao trả diện tích trên cho bà Liên, đồng thời kiến nghị hủy giấy đỏ của ông Sơn để bà Liên làm thủ tục đăng ký quyền sử dụng đất lại.

Xử phúc thẩm vào tháng 3-2006, TAND tỉnh Phú Yên bác kháng cáo của ông Sơn, tuyên y án sơ thẩm.

Đến năm 2009, Tòa Dân sự TAND Tối cao có quyết định giám đốc thẩm hủy cả hai bản án phúc thẩm và sơ thẩm, giao hồ sơ cho TAND huyện Tuy An xét xử lại…

Tháng 12-2011, khi xử phúc thẩm lần hai, TAND tỉnh Phú Yên tuyên công nhận diện tích đất trên thuộc quyền sử dụng hợp pháp của ông Sơn. Với phán quyết này, ông Sơn đã thắng kiện, nghĩa là bản án phúc thẩm lần đầu của TAND tỉnh Phú Yên là sai.

Sau khi có bản án phúc thẩm, ông Sơn có đơn yêu cầu TAND tỉnh có văn bản xác định hành vi trái pháp luật của HĐXX phúc thẩm trong việc ra bản án phúc thẩm vào năm 2006 (Bản án số 17/2006/DS-PT). Tuy nhiên, TAND tỉnh có công văn trả lời ông Sơn cho rằng do hồ sơ TAND Tối cao mượn chưa trả nên chưa thể xem xét giải quyết theo yêu cầu của ông.

Vợ chồng ông Lê Hồng Sơn buồn bã đứng nhìn ngôi nhà của mình đã bị phát mại mà ông cho rằng do hậu quả của việc tòa xử sai. Ảnh: TẤN LỘC

Phải chờ văn bản xác định của tòa

Theo công văn hướng dẫn của Cục Bồi thường nhà nước (Bộ Tư pháp), vụ việc của ông Sơn thuộc trường hợp yêu cầu bồi thường trong hoạt động tố tụng dân sự quy định tại khoản 4 Điều 28 Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước và khoản 2 Điều 2 Thông tư liên tịch số 01/2012/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BTP.

Cục Bồi thường nhà nước cho rằng trường hợp này bị thiệt hại do việc ra bản án, quyết định mà biết rõ là trái pháp luật hoặc cố ý làm sai lệch hồ sơ vụ án. Căn cứ để ông Sơn yêu cầu bồi thường là bản án, quyết định giải quyết vụ việc dân sự đã bị hủy theo thủ tục giám đốc thẩm nhưng cần phải có văn bản xác định hành vi trái pháp luật thì mới đủ căn cứ để bồi thường.

Tuy nhiên, để có được điều kiện thứ hai này không phải dễ.

Theo khoản 2 Điều 3 của Thông tư liên tịch số 01/2012 nói trên, có bốn loại văn bản để xác định điều này. Trong đó, hai loại văn bản đầu thì khó có thể xảy ra trong vụ việc của ông Sơn. Đó là: a) Bản án, quyết định có hiệu lực xác định người tiến hành tố tụng phạm tội ra bản án trái pháp luật hoặc tội ra quyết định trái pháp luật hoặc tội làm sai lệch hồ sơ vụ án; b) Các quyết định đình chỉ vụ án theo diện miễn trách nhiệm hình sự người tiến hành tố tụng có hành vi như đã nêu ở điểm a.

Chỉ còn lại hai loại quyết định mà ông Sơn có thể trông chờ theo điểm c và điểm d khoản 2 Điều 3 của thông tư nói trên. Đó là quyết định giải quyết khiếu nại, kết luận nội dung tố cáo của chánh án tòa án xác định người đã tiến hành tố tụng có hành vi nói trên chưa bị khởi tố (điểm c); quyết định xử lý kỷ luật cán bộ, công chức đối với người đã tiến hành tố tụng có hành vi nói trên nhưng không bị truy cứu trách nhiệm hình sự (điểm d).

Và ông Sơn đã làm đơn yêu cầu TAND tỉnh Phú Yên xác định theo điểm c nói trên nhưng chánh án tòa này chưa giải quyết.

* * *

Trao đổi với PV, ông Nguyễn Phi Đô cho rằng đến nay TAND Tối cao vẫn chưa trả hồ sơ vụ án nên TAND tỉnh Phú Yên chưa thể xem xét việc bồi thường.

“Chúng tôi đang chờ TAND Tối cao trả hồ sơ vụ án về để xem xét. Hội đồng của tòa sẽ xác định tòa án có bồi thường thiệt hại cho ông Sơn hay không. Nếu bồi thường thì sẽ áp dụng Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước, sau đó mới xem xét trách nhiệm cá nhân của người xử” - ông Đô nói.