Theo Bản án 191/2022/DS-ST ngày 3-10-2022 (gọi tắt là Bản án 191), ông Nguyễn Thanh Bạch (xã Tân Ân, huyện Ngọc Hiển, Cà Mau) kiện ông Lê Kim Sơn (phường 2, TP Bạc Liêu, tỉnh Bạc Liêu) đòi thửa đất hơn 2.300 m2 do ông Sơn đang quản lý, sử dụng tại khóm 4, phường 2, TP Bạc Liêu.
Đòi được hơn 10,3 tỉ đồng giá trị đất
Chứng cứ của ông Bạch là giấy tờ đất mang tên ông Nguyễn Ngọc Đường, được cấp thời Pháp thuộc. Ông Bạch cho rằng ông Đường là ông cố của mình, đã cho cha mẹ mình phần đất này.
 |
Khu đất tranh chấp. Ảnh: TRẦN VŨ |
Năm 1961, cha ông Bạch mất. Năm 1968, mẹ ông Bạch cho chùa Vĩnh An Tự mượn đất. Năm 1969, mẹ ông Bạch mất. Sau năm 1975, nhà chùa trả lại đất cho ông. Anh em trong gia đình đã đồng ý cho ông quản lý, sử dụng.
Đến năm 1986, ông cho cha vợ là Lê Văn Lô mượn một phần đất cất nhà ở. Đến năm 1992, ông về Cà Mau sinh sống nên giao toàn bộ thửa đất lại cho ông Lô trông coi giùm. Ông Sơn là con của ông Lô, đã ở cùng và giữ đất luôn đến nay.
Chính quyền đã nhiều lần giải quyết yêu cầu đòi đất của ông Bạch nhưng chưa có kết quả. Đến năm 2008, biết ông Sơn làm thủ tục xin cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nên ông đi kiện.
Ông Sơn thừa nhận đây là đất có nguồn gốc của ông chủ Đường, tức ông Nguyễn Ngọc Đường. Tuy nhiên, theo ông Sơn thì đất đã bị bỏ hoang, cha mẹ ông khai phá, sử dụng từ năm 1977. Sau đó, cha mẹ ông giao lại cho ông quản lý, sử dụng đến nay. Chứng cứ của ông là chứng từ kê khai nộp thuế đất từ năm 1992 đến nay.
Bản án 191 chấp nhận yêu cầu đòi đất của ông Bạch, buộc ông Sơn trả lại giá trị đất hơn 10,3 tỉ đồng.
HĐXX nhận định lời trình bày của ông Sơn trước sau không thống nhất về nguồn gốc đất. Tuy nhiên, lời trình bày của ông Sơn ở các biên bản giải quyết tranh chấp đất tại các cấp chính quyền trước khi tòa thụ lý là phù hợp với lời trình bày của ông Bạch về nguồn gốc đất. Kết hợp với xác minh của tòa tại chính quyền địa phương; xác nhận cá nhân về nguồn gốc, diễn biến sử dụng đất của một cán bộ địa chính phường 2 và những người sinh sống lâu dài lân cận thửa đất tranh chấp… có cơ sở xác định đất tranh chấp có nguồn gốc từ gia đình ông Bạch. Cha mẹ ông Bạch để lại cho ông Bạch và ông Bạch đã cho ông Lô, ông Sơn ở nhờ.
Nhân chứng xác định nguồn gốc đất là của ông Nguyễn Ngọc Đường - ông cố của ông Bạch nhưng không có giấy tờ có thể chứng minh ông Bạch có quan hệ thân tộc với ông Đường.
Ban Nội chính tỉnh đề nghị xem xét lại bản án
Sau khi TAND TP Bạc Liêu ban hành Bản án 191, ông Sơn làm đơn tố cáo. Ban Nội chính Tỉnh ủy Bạc Liêu đã xác minh và có báo cáo đến Thường trực Tỉnh ủy vào ngày 2-11-2022 về việc Bản án 191 có dấu hiệu chưa khách quan trong việc xác định nguồn gốc đất.
Về định giá tài sản, Ban Nội chính nhận xét có dấu hiệu vi phạm pháp luật. Báo cáo nêu: “Công văn cử cán bộ của Phòng Tài chính TP làm chủ tịch Hội đồng định giá không ghi số và ngày, tháng ban hành. Cử nhân viên hợp đồng làm chủ tịch Hội đồng định giá là vi phạm pháp luật nghiêm trọng. Do vậy, biên bản định giá ngày 25-7-2022 là vi phạm pháp luật”.
Ngày 17-10-2022, TAND TP Bạc Liêu có văn bản gửi Văn phòng Thành ủy TP Bạc Liêu, nêu rằng việc định giá không bị khiếu nại trong suốt quá trình từ ngày định giá đến khi xét xử. Còn việc định giá đúng hay sai thì hiện bị đơn đã kháng cáo nên sự việc sẽ được xem xét tiếp ở cấp phúc thẩm.
Ngày 9-12-2022, chủ tịch UBND TP Bạc Liêu cũng có báo cáo về vụ án với quan điểm giống như quan điểm của TAND TP Bạc Liêu, tức việc định giá không sai với quy định tại Điều 13 Nghị quyết 03/2012 của Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao. Tòa đã xét tư cách những người tham gia định giá. Họ không có quan hệ thân thích với các đương sự, đủ điều kiện tham gia định giá.
Trong khi đó, cũng báo cáo về vấn đề định giá của vụ án, ngày 10-11-2022 Phòng Tài chính - Kế hoạch UBND TP Bạc Liêu có Báo cáo 364/BC-TCKH, thừa nhận đã sai và xin rút toàn bộ văn bản cử người tham gia với tòa án, rút lại biên bản định giá tài sản ngày 25-7-2022.
Ngày 23-11-2022, Ban Nội chính Tỉnh ủy có Công văn 790-CV/BNCTU gửi chánh án TAND tỉnh Bạc Liêu và chủ tịch UBND TP Bạc Liêu với nội dung “Thường trực Tỉnh ủy đề nghị TAND tỉnh xem xét lại Bản án dân sự sơ thẩm số 191 theo đúng quy định của pháp luật; đề nghị chủ tịch UBND TP Bạc Liêu kiểm tra việc thành lập Hội đồng định giá liên quan vụ án và xử nghiêm nếu có sai phạm”.
Bản án chưa khách quan
Lời khai của các nhân chứng có nhiều mâu thuẫn, lúc xác định nguồn gốc đất là của cha mẹ ông Bạch, lúc xác định là của ông chủ Đường (tức Nguyễn Ngọc Đường) - ông cố của ông Bạch nhưng không có giấy tờ nào để chứng minh ông Bạch có quan hệ thân tộc với ông Đường. Và cũng không có căn cứ về việc tặng cho từ đời này sang đời khác…
Như vậy, Bản án 191 của TAND TP Bạc Liêu công nhận phần đất tranh chấp là của ông Bạch là chưa khách quan, làm thiệt hại quyền lợi của ông Sơn.
(Trích Báo cáo 315 ngày 2-11-2022 của
Ban Nội chính Tỉnh ủy Bạc Liêu)
