Ngày 8-9, UBND Hà Nội đã phối hợp với Văn phòng UNESCO Hà Nội và Hội khoa học lịch sử Việt Nam tổ chức Hội thảo khoa học quốc tế “20 năm nghiên cứu, bảo tồn và phát huy giá trị di sản Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội”. Hội thảo kéo dài hai ngày (8 và 9-9) với sự tham gia của nhiều chuyên gia về văn hoá, lịch sử trong và ngoài nước.
Hội thảo tập trung hai nội dung chính gồm: Một là đánh giá kết quả 20 năm nghiên cứu di sản Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội, đặc biệt là kết quả nghiên cứu kể từ khi Hoàng thành Thăng Long được vinh danh Di sản văn hóa thế giới. Hai là phát huy giá trị di sản - thực tiễn kinh nghiệm và định hướng, trong đó chú trọng việc nghiên cứu, phục dựng một số công trình kiến trúc tại Khu di sản Hoàng thành Thăng Long, với trọng tâm là không gian Điện Kính Thiên và Chính điện Kính Thiên.
Trung tâm của đất nước suốt 13 thế kỷ
Phát biểu khai mạc hội thảo, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh nhắc lại lịch sử hơn 1.000 năm trước, vua Lý Thái Tổ đã chọn đất Thăng Long xưa - Hà Nội nay làm kinh đô của nước Đại Việt, lấy tên là Thăng Long với mong muốn kinh đô ngày càng phồn thịnh như linh vật Rồng thiêng bay lên.
Trong suốt hơn 10 thế kỷ, từ thời Lý (thế kỷ XI - thế kỷ XII) đến thời Nguyễn (thế kỷ XIX - thế kỷ XX), các triều đại phong kiến Việt Nam đã liên tục kế thừa, xây dựng và phát triển Thăng Long - Đông Kinh - Hà Nội với vai trò trung tâm chính trị, văn hóa, kinh tế của cả nước. Trải qua bao biến thiên của lịch sử, dấu tích kinh thành Thăng Long còn hiển hiện qua hệ thống di tích, di vật được tìm thấy tại Khu trung tâm Hoàng thành Thăng Long ngày nay.
 |
Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh phát biểu tại hội thảo. |
Ông cũng cho hay, việc khai quật Khu di tích Hoàng thành Thăng Long là cuộc khai quật lớn trong lịch sử ngành khảo cổ học Việt Nam và khu vực Đông Nam Á. Những kết quả khai quật đã phát lộ những dấu tích lịch sử trải dài 13 thế kỷ, với các di tích và tầng văn hóa chồng xếp lên nhau, khẳng định đây là một quần thể di tích, di vật mang bề dày lịch sử - văn hóa lâu đời; là một di tích văn hóa, lịch sử và khảo cổ tiêu biểu; đồng thời là bằng chứng vật chất, phản ánh trình độ kỹ thuật cao, chứa đựng các giá trị về lịch sử, kiến trúc và nghệ thuật cũng như phản ánh sự giao thoa văn hóa trong một quá trình lịch sử lâu dài của dân tộc Việt Nam với các nước trong khu vực và trên thế giới.
“Với những giá trị lịch sử, văn hóa và khoa học đặc biệt của di tích, Khu trung tâm Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội đã được Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam quyết định xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt năm 2009, được UNESCO ghi danh vào Danh mục Di sản văn hóa thế giới, đúng dịp tổ chức Đại lễ kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội (1010-2010)” - ông Thanh nhấn mạnh và mong muốn hội thảo sẽ nhận được nhiều ý kiến đóng góp để bảo tồn, tôn tạo, phát huy các giá trị văn hoá, lịch sử, kiến trúc… của di sản này.
Cần có kế hoạch bài bản để bảo tồn, phát huy giá trị di sản
Tại hội thảo, các chuyên gia, nhà khoa học trong nước và quốc tế đã đóng góp nhiều ý kiến giá trị về công tác quản lý, nghiên cứu, bảo tồn và phát huy Khu trung tâm Hoàng thành Thăng Long 20 năm qua, đặc biệt là thành tựu trong công tác khai quật khảo cổ học 10 năm gần đây tại khu vực Chính điện Kính Thiên.
PGS.TS Tống Trung Tín (Hội Khảo cổ học Việt Nam) nêu: Từ năm 2011 đến nay, Trung tâm Bảo tồn di sản Thăng Long - Hà Nội phối hợp với Viện Khảo cổ học tiến hành khai quật nghiên cứu tại khu vực trung tâm của khu di sản, với tổng diện tích 8.440m2. Những cuộc khai quật đã thu được kết quả to lớn trong việc tìm hiểu các giá trị của di sản thế giới Khu trung tâm Hoàng thành Thăng Long; đồng thời thu được nhiều tư liệu mới mang tính xác thực cao, góp phần nghiên cứu, khôi phục Chính điện Kính Thiên.
“Các cuộc thám sát và khai quật khu vực Chính điện Kính Thiên đã xác định được tầng văn hóa khá đầy đủ có niên đại kéo dài từ thế kỷ VII-IX đến thế kỷ XIX-XX cùng các dấu tích kiến trúc qua các thời kỳ Tiền Thăng Long, Lý, Trần, Lê Sơ…; đem lại nguồn tư liệu xác thực góp phần tích cực vào việc xây dựng khu bảo tồn các di tích khảo cổ học tại 18 Hoàng Diệu, nghiên cứu khôi phục không gian Chính điện Kính Thiên, bảo tàng Hoàng cung Thăng Long… cũng như các phương án phát huy các giá trị di sản văn hóa phi vật thể của Kinh đô Thăng Long”, ông Tống Trung Tín nhận định.
Còn Giáo sư Ueno Kunikazu (Đại học nữ Nara - Nhật Bản) thì chia sẻ kinh nghiệm về phục dựng lại các công trình kiến trúc đã bị phá hủy, chỉ còn lại dấu tích có tuổi đời hơn 10 thế kỷ mà phía Nhật đã tiến hành phục dựng thành công.
 |
Toàn cảnh phiên khai mạc hội thảo. |
“Trước tiên, cần dựa vào kết quả của các cuộc khảo cổ học, để dựng lên phác thảo chính xác tới 70-80% công trình kiến trúc cổ. Trong quá trình nghiên cứu, chúng tôi dựng mô hình ở tỷ lệ 1/50 đến 1/100. Chúng tôi cũng kiểm tra các vấn đề khác nhau trong quá trình phục dựng trên nguyên tắc không bao giờ phá hủy các hiện vật có giá trị gốc” - chuyên gia này chia sẻ.
Trưởng đại diện Văn phòng UNESCO tại Việt Nam Christian Manhart nhận định Hoàng thành Thăng Long là di sản minh chứng cho hơn 10 thế kỷ giao lưu và ảnh hưởng văn hóa từ khắp châu Á. Ngày nay, các tầng văn hóa khảo cổ phản ánh những bước phát triển nối tiếp nhau của các triều đại đã trị vì. Hiếm có di sản nào trên thế giới thể hiện tính liên tục lâu dài như Khu di tích Trung tâm Hoàng thành Thăng Long. Vẫn còn nhiều lớp khảo cổ chưa được khám phá dưới lòng đất.
Theo ông, việc nghiên cứu và bảo tồn di sản là một quá trình rất lâu dài, đòi hỏi phải có kế hoạch và thực hiện một cách chiến lược, trong đó cần xác định rõ ràng những lĩnh vực và trọng tâm nghiên cứu…
