Cuộc đua giành vị trí đại diện các đảng Cộng hòa và Dân chủ tranh cử tổng thống Mỹ thêm nóng với ngày siêu thứ Ba. Đây là ngày đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong mùa bầu cử sơ bộ và có thể tác động rất lớn đến kết quả chung cuộc, xem ai là đại diện hai chính đảng lớn chạm trán nhau trong đường đua vào Nhà Trắng tháng 11 tới.
Bận rộn siêu thứ Ba
Siêu thứ Ba năm 2024 rơi vào ngày 5-3 (giờ địa phương), được coi là ngày quan trọng nhất trong chiến dịch bầu cử sơ bộ của cả đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ khi 16 bang và vùng lãnh thổ sẽ đồng loạt tiến hành bầu cử sơ bộ.
Thuật ngữ “siêu thứ Ba” ra đời năm 1984. Một nhóm đảng viên Dân chủ ở các bang miền Nam nước Mỹ quyết định bầu cử sơ bộ chọn ứng cử viên tranh cử tổng thống cùng một ngày, tin rằng có thể đảm bảo kết quả chung cuộc ứng cử viên khi đó là ông Walter Mondale giành được đề cử của đảng - điều đã thành sự thực. Tuy nhiên, ứng cử viên tổng thống bên Dân chủ Walter Mondale đã thất bại trước ứng cử viên tổng thống bên Cộng hòa Ronald Reagan trong cuộc bầu cử tổng thống cuối năm đó.
Cuộc bầu cử sơ bộ siêu thứ Ba năm nay diễn ra ở 16 bang và vùng lãnh thổ Mỹ: Alabama, Alaska, Arkansas, California, Colorado, Maine, Massachusetts, Minnesota, North Carolina, Oklahoma, Tennessee, Texas, Utah, Vermont, Virginia và vùng lãnh thổ Samoa thuộc Mỹ.
Theo hãng tin AP, đảng Cộng hòa có tổng cộng 2.429 đại biểu, ứng cử viên phải được ít nhất 1.215 đại biểu ủng hộ thì mới được đại diện đảng tranh cử tổng thống Mỹ. Trong khi đó, trong cuộc bầu cử sơ bộ siêu thứ Ba năm nay, đảng Cộng hòa phân bổ 875 đại biểu cho ứng cử viên (dựa trên kết quả phiếu bầu).
Về phía Dân chủ, ứng cử viên cần giành được sự ủng hộ ít nhất 1.968 đại biểu trên tổng số 3.934 đại biểu của đảng Dân chủ để giành tấm vé đại diện đảng này tranh cử vào tháng 11 tới. Cuộc bầu cử sơ bộ siêu thứ Ba năm nay đảng Dân chủ phân bổ 1.420 đại biểu cho ứng cử viên (dựa trên kết quả phiếu bầu). Kết quả của cuộc họp kín của đảng Dân chủ ở Iowa, được tổ chức thông qua hình thức bỏ phiếu qua thư, cũng dự kiến được công bố vào ngày 5-3 (giờ địa phương).
Các cuộc bầu cử sơ bộ ở hai bang California và Texas được cho là quan trọng hàng đầu khi California sở hữu tới 424 đại biểu Dân chủ và 169 đại biểu Cộng hòa, còn Texas thì sở hữu 244 đại biểu Dân chủ và 150 đại biểu Cộng hòa.
Công tác an ninh, quy trình bỏ phiếu được chuẩn bị nghiêm túc. Theo đài WDBJ7, chính quyền địa phương lập chốt an ninh tại các điểm bỏ phiếu, không cho cử tri tiếp cận các khu trường học để tránh các đối tượng gây rối ảnh hưởng đến học đường.
Gay cấn cuộc đua Cộng hòa
Cuộc đua sơ bộ siêu thứ Ba bên đảng Dân chủ không mang nhiều tính cạnh tranh, điều thường thấy ở đảng có ứng cử viên chính là tổng thống đương nhiệm, theo tờ The New York Times.
Trong mùa bầu cử sơ bộ đảng Dân chủ năm nay, đương kim Tổng thống Joe Biden đối đầu với hai ứng cử viên là nữ tác gia 70 tuổi Marianne Williamson và hạ nghị sĩ Dean Phillips. Hai nhân vật này tới nay vẫn chưa thắng bầu cử sơ bộ ở bang nào, do đó cũng không nhận về được bất kỳ đại biểu nào.
Tính đến hiện tại, Tổng thống Biden đã giành được 206 đại biểu. Riêng ở bang Michigan, ông Biden thắng với hơn 80% phiếu bầu và hầu hết số phiếu không bầu cho ông không phải dành cho các ứng cử viên khác mà dành cho phong trào “không cam kết” - một phần của chiến dịch phản đối chính sách của ông Biden với cuộc xung đột Israel - Hamas ở Dải Gaza hiện nay.
Ngược lại, cuộc đua siêu thứ Ba bên đảng Cộng hòa được giới quan sát nhận định sẽ kịch tính. Đây là cơ hội cuối cùng để cựu Đại sứ tại Liên hợp quốc Nikki Haley lật ngược tình thế, đánh bại cựu Tổng thống Donald Trump và tiến gần hơn tấm vé đại diện đảng tranh cử tổng thống Mỹ.
Để làm được điều này, phía bà Haley đã lên một lịch trình dày đặc hoạt động vận động tranh cử những ngày gần đây ở các bang North Carolina, Virginia, Minnesota, Colorado, Utah và Massachusetts, theo hãng tin Reuters. Bà Haley có chiến thắng đầu tiên tại cuộc bầu cử sơ bộ ở thủ đô Washington DC ngày 4-3. Giới quan sát nhận định rằng chiến thắng này có thể tạo động lực giúp bà Haley trong ngày bầu cử sơ bộ ngày siêu thứ Ba.
Song nhiều chuyên gia cho rằng viễn cảnh bà Haley xoay chuyển tình thế khó xảy ra. Bất chấp các thách thức pháp lý, ông Trump vẫn giành được chuỗi thắng áp đảo trước bà Haley trong loạt bầu cử sơ bộ vừa qua. Đến hiện tại, ông Trump giành được 247 đại biểu, trong khi bà Haley chỉ mới thu về 43 đại biểu.
Kết quả bầu cử ngày siêu thứ Ba dự kiến sớm nhất sẽ có lúc 7 giờ tối 5-3 (giờ Mỹ, tức 7 giờ sáng 6-3 theo giờ VN). Theo Reuters, các cuộc thăm dò ý kiến cho thấy ông Trump là ứng cử viên rất được yêu thích ở California và Texas, cũng như ở các bang như Alabama, Maine và Minnesota. Nhóm tranh cử của cựu tổng thống dự đoán rằng ông sẽ giành được ít nhất 773 đại biểu vào ngày siêu thứ Ba, đồng thời ước tính thời điểm sớm nhất ông này có thể đạt được con số 1.215 là vào ngày 12-3 tới nếu mọi chuyện diễn ra suôn sẻ.
“Lý do duy nhất khiến ngày siêu thứ Ba năm nay đáng xem vì đây có thể là cơ hội cuối để bà Haley xoay chuyển tình thế. Tuy nhiên, có vẻ như ông Biden và ông Trump sẽ chiến thắng và tiến gần hơn tới việc giành được tấm vé đại diện chính đảng của họ. Vì vậy, chúng tôi không cho rằng sẽ có nhiều bất ngờ vào ngày siêu thứ Ba” - ông Caitlin Jewitt, PGS khoa học chính trị tại ĐH Virginia Tech (Mỹ), nhận định.•
Tòa Tối cao Mỹ bác việc Colorado loại ông Trump khỏi bầu cử sơ bộ
Ngày 4-3, Tòa Tối cao Mỹ bác phán quyết của Tòa Tối cao bang Colorado về việc gạch tên ông Trump ra khỏi phiếu bầu sơ bộ của bang, hãng tin AP đưa tin.
Các thẩm phán ra phán quyết rằng các bang không thể viện dẫn điều khoản hiến pháp thời hậu nội chiến để ngăn cản các ứng cử viên tổng thống xuất hiện trên lá phiếu, do đó Colorado không thể loại tên ông Trump khỏi cuộc bầu cử sơ bộ. Tòa nhấn mạnh chỉ có Quốc hội mới có quyền lực này.
Colorado cũng là một trong các bang sẽ bầu cử sơ bộ vào ngày siêu thứ Ba. Phán quyết của Tòa Tối cao sẽ giúp giữ tên của ông Trump trong lá phiếu bang này.
Ông Trump hiện cũng bị Tòa Tối cao các bang Illinois và Maine gạch tên khỏi phiếu bầu dựa trên Tu chính án thứ 14. Tuy nhiên, các phán quyết đều đang bị hoãn và đợi kết luận cuối cùng từ Tòa Tối cao Mỹ.
