CNN cho hay kể từ năm 1915 khi một đầu xác ướp được phát hiện ở một hầm mộ bị cướp phá tại nghĩa địa Deir el-Bersha, Ai Cập, các nhà khảo cổ học đã tranh cãi về thân thế của xác ướp này. Ngôi mộ thuộc về một quan chức tên Djehutynakht và vợ ông nhưng người ta không thể chắc chắn về chiếc đầu xác ướp.
Đầu xác ướp 4.000 tuổi. Ảnh: NY Times
“Chúng tôi chưa từng biết cái đầu xác ướp là của ông Djehutynakht hay bà Djehutynakht” - chuyên gia Rita Freed, người quản lý tại Bảo tàng Nghệ thuật Boston, cho biết. Bảo tàng này là nơi lưu giữ tất cả hiện vật được tìm thấy trong hầm mộ đó kể từ năm 1920 đến nay.
Giờ đây, gần 100 năm sau phát hiện trên, một nghiên cứu do FBI công bố hồi tháng 3 trên chuyên san Genes đã xác nhận chiếc đầu xác ướp là nam giới, do đó nó thuộc về vị thống đốc.
Mộ 10A, nơi các nhà khảo cổ người Mỹ phát hiện ra đầu xác ướp 4.000 tuổi. Ảnh: NY Times
Đối với bà Freed, điều này không chỉ vén màn bí ẩn đã tồn tại suốt 100 năm qua mà còn là bằng chứng cho bước tiến trong công nghệ xét nghiệm ADN. "Giờ đây chúng ta biết là FBI đã phát triển một công nghệ có thể tái tạo được những mẫu ADN đã xuống cấp. Nếu họ có thể tái tạo mẫu ADN từ một chiếc răng 4.000 năm tuổi, họ cũng có thể tái tạo nó từ mọi thứ" - bà nói.
Tuổi thọ của chiếc đầu cùng môi trường sa mạc đã khiến việc trích xuất ADN trở nên khó khăn. Nhà khoa học về giám định tại FBI Odile Loreille cho biết ADN bị phân rã nhanh hơn trong nhiệt độ cao. Nhiều người từng tin rằng sẽ không ai có thể tái tạo ADN từ các xác ướp Ai Cập nhưng đến năm 2017, các nhà khoa học ở Đức lần đầu tiên giải mã được bộ gen của người Ai Cập cổ đại.
Những món đồ còn sót lại bên trong mộ 10A. Ảnh: NY Times
Đầu của xác ướp 4.000 năm nói trên được tìm thấy ở hố sâu gần 10 m, trong một ngôi mộ đã bị cướp phá. Trong quá trình lục lọi tìm kiếm trang sức, đá quý, những kẻ đào mộ đã làm xê dịch xác ướp của hai vợ chồng. Chiếc đầu mất thân được tìm thấy bên trên quan tài của vị thống đốc. Không những vậy, chiếc đầu thêm nhiều thiệt hại trong quá trình các nhà khảo cổ truy tìm danh tính chiếc đầu.
Vào năm 2009, ông Fabio Nunes - lúc bấy giờ là một chuyên gia sinh học phân tử tại BV đa khoa Massachusetts đã lấy một cái răng của xác ướp với hy vọng có thể dựa vào đó để giải mã bí ẩn.
“Vấn đề là vào năm 2009, chưa ai lấy được mẫu ADN từ một xác ướp 4.000 tuổi" - bà Rita Freed chia sẻ.
Đến năm 2016, cái răng này đã được đưa cho TS Odile Loreille, nhà khoa học pháp y tại FBI. Khi đó bản thân ông không mấy lạc quan. Nhưng khi họ khoan vào những chiếc răng, lấy bột từ đó hòa tan vào dung dịch hóa học, cho chạy máy sao chép và giải trình tự ADN, họ xác định được chiếc đầu là của một người đàn ông, theo Fox News.
Các nhà khoa học FBI trích xuất ADN từ răng của đầu xác ướp. Ảnh: NY Times
Bà Freed thừa nhận bí ẩn được giải mã nhờ “một đối tác rất bất thường” - FBI. FBI đã tìm đến bảo tàng.
“Chúng tôi làm việc với các bằng chứng và bằng chứng là những vật dụng rất thường ngày vô tình có liên quan đến một vụ án” - người đứng đầu bộ phần hỗ trợ ADN của FBI - ông Anthony Onorato cho biết.
Các bằng chứng đó thường bị đặt trong điều kiện khắc nghiệt, do đó FBI thấy rằng một chiếc đầu xác ướp sẽ là “bằng chứng” tốt để họ thử trích xuất ADN.
