Hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp (DN) riêng lẻ đã được khai trương tại Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX).
Trao đổi với Pháp Luật TP.HCM, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho hay: “Việc đưa hệ thống giao dịch trái phiếu DN riêng lẻ vào vận hành chính là để thực hiện mục tiêu phát triển đồng bộ, cân bằng giữa thị trường tài chính và thị trường tiền tệ trong quá trình tái cấu trúc nền kinh tế Việt Nam (VN)”.
Những tín hiệu tốt
. Phóng viên: Thưa Bộ trưởng, ngay sau khi hệ thống đi vào vận hành thì kết quả đạt được trong những phiên giao dịch đầu tiên có khả quan không?
 |
Bộ trưởng Hồ Đức Phớc. |
+Bộ trưởng Hồ Đức Phớc: Thông tin từ HNX cho thấy tại thời điểm mở cửa, thị trường có 19 mã trái phiếu DN riêng lẻ được chấp thuận đăng ký và đưa vào giao dịch ngay trong phiên đầu tiên. Trong phiên giao dịch khai trương, bốn mã trái phiếu DN riêng lẻ được giao dịch với tổng số 39 lệnh.
Tổng khối lượng giao dịch toàn thị trường đạt trên 5 triệu trái phiếu, trong đó khối lượng thanh toán ngay gần 4,1 triệu trái phiếu và thanh toán cuối ngày là 0,9 triệu trái phiếu. Tổng giá trị giao dịch toàn thị trường đạt 1.781 tỉ đồng, trong đó giá trị thanh toán ngay là 1.690 tỉ đồng, giá trị thanh toán cuối ngày xấp xỉ 91 tỉ đồng.
 |
Sàn giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ được coi là giải pháp quan trọng nhất trong bối cảnh hiện nay. Ảnh: CTV |
Đây là những tín hiệu tốt, cho thấy nếu được công khai, minh bạch và bảo đảm an toàn thì trái phiếu DN riêng lẻ hoàn toàn có thể phát huy được vai trò của mình trong việc huy động vốn cho DN.
. Như Bộ trưởng nói thì đây có thể là một giải pháp để phát triển cân bằng thị trường tài chính - thị trường tiền tệ. Đảng và Nhà nước cũng rất quan tâm. Đến nay, thị trường trái phiếu DN đang ở quy mô nào?
+ Thị trường trái phiếu DN của VN đã hình thành, có giai đoạn phát triển mạnh, đóng góp cho sự phát triển của kinh tế đất nước. Đến cuối năm 2022, dư nợ trái phiếu DN đạt khoảng 1,2 triệu tỉ đồng, tương đương 12,6% GDP, chiếm khoảng 10% tổng dư nợ tín dụng. Những con số này cho thấy trái phiếu DN là một kênh huy động vốn quan trọng của nền kinh tế.
Về mặt thể chế, VN đã cơ bản xây dựng được khung khổ pháp lý nhằm khuyến khích, thúc đẩy thị trường trái phiếu DN phát triển. Tuy vậy, so với tiềm năng và tương quan thị trường trong khu vực thì quy mô thị trường này vẫn ở mức khiêm tốn. Bởi dư nợ thị trường trái phiếu DN VN chỉ chiếm khoảng 13% GDP, trong khi ở Thái Lan là 25% GDP, Singapore là 38% và Malaysia là 56%.
Cần thiết xây dựng hệ thống giao dịch tập trung
. Nhưng như Bộ trưởng cũng biết, vừa qua thị trường trái phiếu DN cũng có những vấn đề riêng của nó?
+ Đúng là trong quá trình phát triển, thị trường trái phiếu DN cũng đã xuất hiện một số vấn đề bất cập như cơ cấu thị trường giữa trái phiếu DN phát hành ra công chúng và trái phiếu DN riêng lẻ chưa phù hợp. Cá biệt, có hiện tượng lợi dụng các quy định thông thoáng trong thành lập và hoạt động DN để vi phạm các quy định về công bố thông tin, nâng khống vốn điều lệ, huy động và sử dụng vốn không đúng mục đích.
Điều này chúng ta thấy các cơ quan có thẩm quyền đã dần chấn chỉnh, xử lý rất kiên quyết. Hy vọng rằng sau khi những bất cập, vi phạm được chấn chỉnh, xử lý thì thị trường sẽ tiếp tục thực hiện tốt chức năng huy động vốn trung và dài hạn cho DN, cho nền kinh tế.
. Thưa Bộ trưởng, về bản chất, trái phiếu DN riêng lẻ không phải là sản phẩm dành cho thị trường giao dịch tập trung, mà là sản phẩm giao dịch thỏa thuận mang tính đơn phương hoặc song phương… Vậy việc thành lập “sàn” giao dịch tập trung trái phiếu DN riêng lẻ có phù hợp?
+ Để khắc phục một số bất cập, hạn chế như đã thấy của thị trường này thì cần thiết phải xây dựng một hệ thống giao dịch tập trung, giúp thị trường trái phiếu DN riêng lẻ phát triển lành mạnh, ổn định, minh bạch, an toàn hơn.
Kết quả giao dịch ban đầu của hệ thống giao dịch trái phiếu DN riêng lẻ cho thấy hệ thống này nếu được giám sát chặt chẽ, vận hành minh bạch sẽ góp phần tạo ra một nền tài chính đa dạng, hỗ trợ DN huy động vốn trung và dài hạn nhằm phát triển kinh tế đất nước, giảm gánh nặng vào kênh tín dụng ngân hàng.
Thực ra ở bất cứ thị trường nào thì các rủi ro đều có. Cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành của chúng tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu, đề xuất và phối hợp với các cơ quan liên quan để có giải pháp, phương pháp phù hợp nhất.
Giải pháp cần thiết trong bối cảnh hiện nay
. Xin Bộ trưởng chia sẻ một số định hướng căn cơ để có thể giúp trái phiếu DN riêng lẻ thực hiện đúng chức năng của nó trong thị trường tài chính hiện nay?
+Trước hết, chúng ta cần nhận thức rằng: Hệ thống giao dịch trái phiếu DN riêng lẻ là một giải pháp cần thiết trong bối cảnh hiện nay. Dĩ nhiên, cơ sở chính trị đã đầy đủ, cơ sở pháp lý cho hệ thống này cũng đã căn bản được xây dựng và đang từng bước hoàn thiện thêm. Thế nhưng điều quan trọng nhất hiện nay vẫn là một giải pháp liên hoàn, đi từ gốc rễ vấn đề của thị trường nói chung.
Chẳng hạn, chúng ta cần nghiên cứu các giải pháp để tháo gỡ khó khăn, gỡ vướng và giám sát DN phát hành trái phiếu trong việc thanh toán nợ, gốc cho nhà đầu tư trên thị trường sơ cấp. Chúng tôi coi đây vẫn là giải pháp quan trọng nhất trong bối cảnh hiện nay.
Bên cạnh đó, việc giám sát thật chặt chẽ và xử lý thật nghiêm nếu xảy ra tiêu cực trong việc chấp thuận tư cách nhà đầu tư chuyên nghiệp của các công ty chứng khoán cũng là rất cần thiết. Và như tôi nói ban đầu, cần phải có giải pháp để phát triển thị trường trái phiếu DN phát hành ra công chúng và trái phiếu DN riêng lẻ ở tỉ lệ phù hợp.
Cũng cần phải khẳng định rằng việc ra đời thị trường thứ cấp là trái phiếu DN riêng lẻ chỉ là cung cấp thêm nơi để nhà đầu tư chuyên nghiệp có thể giao dịch thuận tiện hơn và một phần hỗ trợ nhà đầu tư tiếp cận thông tin liên quan về sản phẩm trái phiếu DN riêng lẻ đó dễ dàng hơn.
Trong trường hợp xảy ra các vấn đề tranh chấp dân sự đối với trái phiếu DN riêng lẻ thì trách nhiệm, quyền lợi và nghĩa vụ (đặc biệt là nghĩa vụ trả gốc, lãi) vẫn thuộc về DN phát hành và nhà đầu tư theo pháp luật dân sự. Đương nhiên, trách nhiệm giám sát của các cơ quan, tổ chức liên quan vẫn được đề cao và tiến hành thường xuyên.
. Chia sẻ của Bộ trưởng, tôi hiểu là vẫn cần phải tiếp tục hoàn thiện thể chế, chính sách nhằm tổ chức cho thị trường hoạt động đúng như kỳ vọng?
+ Hoàn thiện thể chế, chính sách cho thị trường trái phiếu DN riêng lẻ luôn là một ưu tiên để thị trường này hoạt động ổn định, an toàn, thông suốt. Về phần mình, chúng tôi xác định nhiệm vụ quan trọng là tiếp tục cải cách; đơn giản hóa thủ tục hành chính tạo điều kiện tối đa cho các DN huy động trái phiếu ở cả hai phương thức phát hành ra công chúng và riêng lẻ.
Các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ của các tổ chức trung gian, nhất là các công ty chứng khoán và cả ngân hàng thương mại từ khâu tư vấn, phân phối, kiểm soát quá trình tham gia đầu tư, nâng cao đạo đức nghề nghiệp của nhân viên các công ty chứng khoán… sẽ được tiến hành.
Đồng thời, chúng tôi sẽ tiếp tục tăng cường giám sát nhằm chấn chỉnh và xử lý nghiêm các vi phạm trong hoạt động phát hành, đầu tư và cung cấp dịch vụ trái phiếu DN nhằm bảo đảm tính công khai, minh bạch cho thị trường.
. Xin cảm ơn Bộ trưởng.
Cần những giải pháp liên ngành
. Thưa Bộ trưởng, thị trường trái phiếu DN không tách rời khỏi đời sống kinh tế - xã hội. Có lẽ cần có những giải pháp liên ngành để bảo đảm rằng thị trường trái phiếu DN nói chung, trái phiếu DN riêng lẻ nói riêng không gặp phải những bất cập như thời gian qua?
+ Điều này là xác đáng, vì đúng như anh nói, thị trường trái phiếu DN không phải là một “ốc đảo” trong nền kinh tế. Thậm chí, thị trường trái phiếu DN còn phản ánh sức khỏe nền kinh tế, niềm tin của nhà đầu tư và niềm tin của công chúng vào chính sách, thể chế của chúng ta. Một môi trường đầu tư, kinh doanh an toàn, minh bạch, công khai, bền vững là điều luôn được Chính phủ nỗ lực xây dựng, cải thiện trong nhiều nhiệm kỳ qua.
Và như tôi nói ban đầu, thị trường trái phiếu DN VN còn nhiều dư địa nếu so sánh với các nước trong khu vực… Vì vậy, việc vận hành thị trường trái phiếu DN riêng lẻ là một cách thức hỗ trợ vốn cho nền kinh tế khá hiệu quả nếu được kiểm soát tốt.
Nền kinh tế của VN có độ mở lớn sẽ luôn thăng trầm cùng kinh tế thế giới. Điều đó đòi hỏi các quyết sách của chúng ta luôn phải hài hòa giữa phát triển kinh tế và bảo đảm trật tự, an toàn xã hội. Tôi cho rằng đó mới là điểm mấu chốt nhất để cả nền kinh tế phát triển an toàn, bền vững.
 |
Việc vận hành thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ là một cách thức hỗ trợ vốn cho nền kinh tế khá hiệu quả. Ảnh: NGUYỆT NHI |
