Sáng nay 4-6, Quốc hội bước vào ngày đầu tiên của phiên chất vấn và trả lời chất vấn. Nhóm vấn đề đầu tiên sẽ được các đại biểu chất vấn thuộc lĩnh vực tài nguyên và môi trường, người trả lời chất vấn là Bộ trưởng TN&MT Đặng Quốc Khánh.
Tại phiên chất vấn, ĐBQH Nguyễn Thị Kim Bé (Kiên Giang) đã dẫn tình trạng sạt lở, sụt lún bờ sông đang bủa vây Đồng bằng sông Cửu Long với mức độ hết sức phức tạp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống, sản xuất và sinh hoạt trong vùng.
“Xin bộ trưởng đánh giá như thế nào về công tác dự báo, dự phòng về vấn đề trên trong thời gian qua. Với vai trò là ngành tham mưu cho Chính phủ, xin bộ trưởng cho biết giải pháp ổn định môi trường sống khu vực này trong thời gian tới” – ĐB Bé chất vấn.
Trả lời nội dung này, Bộ trưởng TN&MT Đặng Quốc Khánh cho hay có 4 nguyên nhân chính dẫn tới tình trạng sạt lở, sụt lún ở Đồng bằng sông Cửu Long.
Thứ nhất là do khu vực này có nền địa chất yếu, non trẻ. Số liệu quan trắc, giám sát giai đoạn 2015-2017, khu vực Cần Thơ trở xuống nhiều nơi đo được lún khoảng 10 cm.
Thứ hai là lượng phù sa Đồng bằng sông Cửu Long ngày một ít, thiếu phù sa bù đắp so với trước đây.
Thứ ba quá trình phát triển xây dựng các khu dân cư, đô thị hoá, nuôi trồng thuỷ sản, lấn chiếm bờ sông đã làm tăng tải trọng, tác động đến dòng chảy… đã tác động không nhỏ đến việc sụt lún, sạt lở bờ sông.
"Nhất là tình trạng khai thác cát, một nội dung mà hiện các ĐBQH đang rất quan tâm. Vừa qua các địa phương báo cáo có những mỏ cát khai thác lậu, khai thác trái phép dùng vòi hút vô tội vạ, lại gần bờ, rất nguy hiểm…” – Bộ trưởng TN&MT nói.
Ông Khánh cũng cho hay đối với các mỏ cát được cấp phép, dù được đánh giá tác động môi trường nhưng cũng khai thác quá công suất, quá chiều sâu cho phép, khiến lượng phù sa vốn đang ngày một thiếu hụt không kịp lấp đầy khiến tình trạng sạt lở, sụt lún gia tăng.
Nguyên nhân thứ tư do thuỷ triều từ biển chảy vào với tốc độ lớn, xâm nhập mặn cũng làm xói mòn bờ sông.
“Các nguyên nhân này đã dẫn đến tình trạng sạt lở, lún sụt ở ven sông Đồng bằng sông Cửu Long” – ông Khánh nói và cho phép để khắc phục tình trạng này, Bộ TN&MT đang thực hiện đánh giá trữ lượng cát sỏi ở lòng sông của Đồng bằng sông Cửu Long để có kịch bản khai thác cụ thể, đảm bảo an toàn.
Bên cạnh đó, các địa phương đều có quy hoạch, cũng cần rà soát lại, để có hành động ngay đối với các khu có nguy cơ, hoặc nguy cơ cao sạt lở, sụt lún. Chẳng hạn như quy hoạch lại khu dân cư, xử lý lấn chiếm lòng, bờ sông.
“Báo cáo với Quốc hội là có khúc sông phần xây dựng diện tích xây dựng trên bờ ít hơn diện tích lấn chiếm ở ngoài, cho nên làm thay đổi dòng chảy, đây là tác nhân rất lớn đến tình trạng sạt lở, sụt lún” – ông Khánh nói.
Ông Khánh cũng cho biết, Bộ TN&MT cũng đang tiếp tục nâng cao khả năng cảnh báo, dự báo đối với tình trạng sạt lở, sụt lún lòng sông. Hiện nay, Bộ đã chỉ đạo Tổng cục Khí tượng thuỷ văn có bản tin về thuỷ văn, về cảnh báo dự báo 10 ngày, 1 tháng và hàng tháng….Còn do nguyên nhân khai thác nước ngầm?
Giơ biển tranh luận, ĐB Nguyễn Thị Kim Bé bày tỏ sự đồng tính với bốn nguyên nhân gây ra sạt lở, sụt lún ở Đồng bằng sông Cửu Long mà Bộ trưởng TN&MT nêu.
Tuy nhiên, theo bà còn một nguyên nhân khác chưa được người đứng đầu ngành tài nguyên môi trường chỉ ra đó là vấn đề khai thác nguồn nước ngầm tràn lan, không được quản lý chặt chẽ.
“Do đó, thời gian tới cần có giải pháp quản lý chặt chẽ hơn việc khai thác nguồn nước ngầm để hạn chế tình trạng sạt lở, sụt lún tại Đồng bằng sông Cửu Long” – ĐB Bé đề nghị.
