Chiều 15-5, tại phiên họp thứ 33, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về báo cáo của Chính phủ về công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2023.
Nhiều công trình trọng điểm quốc gia 'bị chậm'
Nêu ý kiến, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh nhận xét nhiều công trình quan trọng quốc gia đã hoàn thành đưa vào khai thác sử dụng, tiến độ triển khai tích cực.
Tuy nhiên, ông Thanh nói “vẫn còn khá nhiều công trình bị chậm” và cho rằng qua giám sát, nhiều dự án thu hồi đất không đạt, làm ảnh hưởng đến tiến độ thi công của công trình này.
“Không đạt tiến độ Quốc hội giao, không cẩn thận còn làm ảnh hưởng đến các giai đoạn tiếp theo”- theo Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế.
Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế dẫn chứng dự án Cảng Hàng không quốc tế Long Thành đang thi công đã chậm một năm so với yêu cầu của Quốc hội tại Nghị quyết 94.
“Đây là một trong những công trình quan trọng bị chậm tiến độ”- ông Thanh nói thêm.
Ông Vũ Hồng Thanh cũng cho hay, qua theo dõi các dự án, Uỷ ban Kinh tế nhận thấy chất lượng công tác chuẩn bị đầu tư chưa tốt, dẫn đến một số công trình mới hoàn thành, đưa vào vận hành đã phải sửa đổi, điều chỉnh ngay.
“Xây nhà mới, tiền bỏ ra ít thôi, nhưng sửa chữa, chắp vá thì tiền tăng lên rất nhiều, như thế gọi là lãng phí”- vẫn lời ông Thanh.
Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội nhận định có nhiều nguyên nhân dẫn tới việc một số công trình chậm, như cao tốc Châu Đốc – Cần Thơ – Sóc Trăng chậm do thiếu vật liệu. Việc này, theo ông Thanh, nếu không khắc phục sẽ đội vốn ở dự án này cũng như các dự án quan trọng quốc gia khác.
Hay dự án Vành đai 4, ông Thanh cho rằng công tác chuẩn bị chưa tốt, chi phí thu hồi đất, bồi thường tái định cư ở Hưng Yên, Bắc Ninh qua kiểm toán tăng nhiều nghìn tỉ đồng.
Ông đề cập đến báo cáo thẩm tra của Uỷ ban Kinh tế về kinh tế - xã hội, trong đó rất quan tâm đến vấn đề thị trường bất động sản và việc đầu cơ bất động sản. “Người có tiền cứ mua bất động sản để đấy; người có nhu cầu không tiếp cận, không mua được, trong khi tiền cứ chảy vào đó mà không được đưa vào lao động, sản xuất. Chúng tôi đề nghị phải có giải pháp xử lý, nếu không nguồn lực xã hội của đất nước bị chôn vào thị trường bất động sản”- Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế nêu vấn đề.
Có 91 bộ, cơ quan, địa phương giải ngân dưới mức bình quân cả nước
Báo cáo của Chính phủ về công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí khẳng định Chính phủ, Thủ tướng đã chỉ quyết liệt công tác giải ngân vốn đầu tư công ngay từ đầu năm.
Bên cạnh việc tiếp tục cải cách thể chế về đầu tư công, Chính phủ, Thủ tướng đã chỉ đạo kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong triển khai dự án, góp phần đẩy nhanh tiến độ thực hiện giải ngân vốn đầu tư công, nhất là các công trình kết cấu hạ tầng chiến lược, quan trọng quốc gia, liên vùng.
Nhờ vậy, lũy kế thanh toán từ đầu năm 2023 đến ngày 31-1-2024 đạt gần 662.000 tỉ đồng, đạt gần 81% kế hoạch và đạt gần 93% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao.
Tuy nhiên, theo Chính phủ, vẫn còn 91/115 bộ, ngành, địa phương có kết quả giải ngân lũy kế 13 tháng thấp hơn bình quân của cả nước.
Một số dự án quan trọng quốc gia đang gặp một số khó khăn, vướng mắc về giải phóng mặt bằng, khan hiếm nguồn vật liệu trong quá trình thi công, đặc biệt là vật liệu đất đắp, cát, đá...
Ngoài ra, công tác triển khai thi công của một số dự án cũng chậm so với kế hoạch đề ra. Cụ thể, Hưng Yên, Bắc Ninh đến tháng 10-2023 mới ký hợp đồng và triển khai thi công dự án Vành đai 4 Hà Nội. Đồng Nai chưa thi công gói thầu thuộc Vành đai 3 TP.HCM; Sóc Trăng mới thi công 1/4 gói thầu thuộc dự án Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng.
“Các tỉnh đã khởi công các gói thầu đầu tiên trong tháng 6-2023, tuy nhiên khối lượng thực hiện còn thấp do chưa hoàn thành các thủ tục về khai thác vật liệu xây dựng”- báo cáo Chính phủ cho hay nếu không quyết liệt, tích cực triển khai sẽ rất khó hoàn thành tiến độ dự án theo yêu cầu của Chính phủ, Quốc hội.
Lãng phí nguồn lực
Thẩm tra báo cáo của Chính phủ, Uỷ ban Tài chính- Ngân sách của Quốc hội đánh giá công tác quản lý, sử dụng ngân sách, giải ngân vốn đầu tư công, triển khai 3 Chương trình mục tiêu quốc gia, Chương trình phục hồi kinh tế vẫn còn nhiều khó khăn, hạn chế dẫn tới lãng phí nguồn lực.
Đáng chú ý, theo Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính- Ngân sách Lê Quang Mạnh, việc triển khai Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội chưa đạt mục tiêu, yêu cầu, làm lãng phí nguồn lực.
Cụ thể, đến 31-1-2024, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư của Chương trình mới đạt gần 77.400 tỉ đồng/130.500 tỉ đồng, bằng khoảng 59% kế hoạch vốn. Trong đó, 107/272 dự án có tỷ lệ giải ngân dưới 50%, một số dự án đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng lĩnh vực giao thông vận tải được giao kế hoạch vốn lớn nhưng tỷ lệ giải ngân rất thấp.
Cơ quan thẩm tra cũng nêu những tồn tại, lãng phí trong triển khai các dự án đầu tư bất động sản. Nguyên nhân chủ yếu là do vướng mắc về pháp lý triển khai dự án, trong đó có quy định về phương pháp định giá đất; quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, cơ chế phối hợp trong công tác giải phóng mặt bằng, bồi thường, tái định cư, thu hồi đất.
“Doanh nghiệp khó khăn trong việc huy động vốn dẫn đến nhiều dự án phải giãn tiến độ, dừng triển khai; khó khăn về thanh khoản, dòng tiền, đặc biệt trong bối cảnh áp lực đáo hạn và trả nợ trái phiếu doanh nghiệp vào các tháng cuối năm 2023”- theo ông Lê Quang Mạnh.
