“Năm ngoái, chúng ta nhận định có làn gió tươi mới trong hoạt động của các cơ quan dân cử địa phương, năm nay thấy nhận định đó là đúng. Làn gió tươi mới này có phạm vi rộng lớn hơn, tác động lan tỏa hơn, hiệu quả tốt hơn năm ngoái” - Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nói trong phát biểu kết luận Hội nghị toàn quốc tổng kết công tác HĐND các tỉnh, thành năm 2023 và triển khai kế hoạch công tác năm 2024
Điển hình TP.HCM...
Đánh giá chung, người đứng đầu Quốc hội khẳng định khối lượng công việc của HĐND các tỉnh năm qua là rất lớn, với 357 kỳ họp.
“Tôi tính bình quân một tỉnh, thành phố có 5,66 kỳ họp, trong khi Luật Tổ chức HĐND quy định một năm có hai kỳ họp thường kỳ. Như vậy, số kỳ họp chuyên đề và đột xuất trung bình năm qua tới là 3,6” - ông Vương Đình Huệ nói, và nhắc tới Ninh Bình và Quảng Ngãi, cơ quan quyền lực ở địa phương có tới 6 kỳ họp đột xuất.
Họp nhiều như vậy cũng tức là số lượng nghị quyết HĐND cấp tỉnh ban hành “rất kỷ lục”, với gần 6.400 văn bản, trong đó có hơn 1.680 là nghị quyết quy phạm pháp luật. Tính ra, bình quân năm qua, mỗi địa phương ban hành 193 nghị quyết.
Giám sát là một chức năng quan trọng của HĐND các cấp. Tính riêng cấp tỉnh, năm qua HĐND 63 tỉnh thành đã tổ chức 1.330 đoàn giám sát, qua đó phát hiện 13.273 vấn đề vướng mắc, bất cập.
Thuộc về chức năng giám sát ấy, năm qua có một hoạt động đáng chú ý, riêng có vì tính chất giữa nhiệm kỳ. Đó là lấy phiếu tín nhiệm các chức danh do HĐND bầu và phê chuẩn, gồm 1.700 chức danh ở cấp tỉnh và 12.028 chức danh ở cấp huyện.
“Nói vậy để thấy con số rất lớn, thậm chí lớn hơn Quốc hội” - ông Vương Đình Huệ nói.
Ông Huệ cũng chỉ ra mối liên hệ giữa hiệu quả hoạt động của cơ quan dân cử với kết quả phát triển kinh tế - xã hội địa phương, mà TP.HCM thu ngân sách năm rồi đạt hơn 450 nghìn tỉ, Hà Nội lần đầu tiên vượt mốc hơn 400 nghìn tỉ, Hải Phòng cũng vượt qua mốc trên 100 nghìn tỉ… là những ví dụ sinh động.
“Tỉnh nào cũng có nỗ lực, cố gắng, tôi nói không hết được. Năm ngoái, chúng ta nói Quốc hội, HĐND thi đua lẫn nhau. Tôi còn sợ rằng Quốc hội cố gắng, nỗ lực nhưng chạy không kịp theo địa phương. Năm nay, chúng ta tiếp tục thi đua với nhau hơn nữa” - vẫn lời Chủ tịch Quốc hội.
Trong phát biểu của mình, ông Vương Đình Huệ cũng ghi nhận các địa phương đã rất tích cực trong việc triển khai các luật, nghị quyết của Quốc hội, đặc biệt là những nghị quyết liên quan đến cơ chế, chính sách đặc thù. “TP.HCM là một điển hình trong việc triển khai Nghị quyết 98. Chúng tôi tính ra riêng năm ngoái, có đến 25 nghị quyết của HĐND thành phố được ban hành để triển khai việc thực hiện Nghị quyết này của Quốc hội…”.
Khắc phục dần hạn chế nhưng chưa hết
Bên cạnh những kết quả đạt được, Chủ tịch Quốc hội cũng chỉ rõ những tồn tại, hạn chế trong công tác HĐND năm qua: “Quay đi quay lại là vấn đề chuẩn bị cho việc tiến hành các kỳ họp còn có lúc chưa thực sự chủ động. Chất lượng thẩm tra, việc gửi tài liệu cho đại biểu... chúng ta đã hạn chế dần, khắc phục được nhiều nhưng cũng chưa hết”.
Cạnh đó, hoạt động của HĐND, Thường trực, các Ban, rồi Đại biểu HĐND chưa được đồng đều ở các địa phương với nhau, và trong từng địa phương cũng thế.
“Các vấn đề đang vướng mắc có một phần trách nhiệm của HĐND, như giải ngân vốn đầu tư công chậm. Việc giải quyết các kiến nghị, nghị quyết giám sát tối cao về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí chưa có nhiều chuyển biến, những dự án này nằm ở địa phương cả. Mấy trăm dự án đã có danh mục hết cả rồi nhưng tiến triển chậm thì cũng có trách nhiệm của chúng ta” - Chủ tịch Quốc hội nói.
Ông Vương Đình Huệ cho rằng tình trạng đùn đẩy trách nhiệm, né tránh tuy đã giảm bớt nhưng vẫn còn. Những nội dung Chính phủ, Quốc hội đã chỉ ra trong các kỳ họp cũng có trách nhiệm của HĐND các cấp, nhất là cấp tỉnh.
Về phương hướng, nhiệm vụ thời gian tới, đầu tiên, Chủ tịch Quốc hội đề nghị HĐND các cấp tiếp tục bám sát, tranh thủ sự lãnh đạo của cấp ủy, Thường vụ cấp ủy đối với tổ chức, hoạt động của HĐND nhiều hơn. “Đây là nhân tố quyết định đối với việc đi đúng định hướng, chức năng nhiệm vụ, ‘đúng vai thuộc bài’, có cơ sở chính trị, pháp lý để làm”- ông nhấn mạnh.
“Cứ bảo quan tâm, nhưng bảng lương không biết nằm ở đâu”
Về nhiệm vụ cụ thể, Chủ tịch Quốc hội đề nghị HĐND các địa phương tập trung rà soát hoàn thiện văn bản quy phạm pháp luật ở địa phương; đóng góp nhiều hơn, sát sao, trách nhiệm hơn nữa cho việc xây dựng luật và nghị quyết của Quốc hội, nhất là các luật có liên quan đời sống kinh tế - xã hội địa phương.
Ông cho biết năm 2024 này, dự kiến nhiều nghị quyết có tính chất đặc thù, Chính phủ đang phối hợp Ủy ban Thường vụ Quốc hội trình Quốc hội thông qua. Cạnh đó, nhiều địa phương cũng đang mong muốn ban hành nghị quyết thí điểm về khu kinh tế thương mại tự do, điển hình là Bà Rịa- Vũng Tàu với đề xuất về cảng Cái Mép - Thị Vải, TP.HCM với kiến nghị về Trung tâm Tài chính quốc tế…
Thứ hai, Chủ tịch Quốc hội đề nghị các địa phương có kế hoạch triển khai các dự án luật: Đất đai, Bất động sản, Căn cước, Lực lượng trật tự cơ sở. Năm 2026 ban hành bảng giá đất thì phải chuẩn bị từ bây giờ, kẻo không kịp.
Cạnh đó, trong năm nay, Quốc hội yêu cầu tổng rà soát thủ tục hành chính, HĐND cần phối hợp chính quyền rà soát các văn bản chứa đựng thủ tục hành chính do địa phương tạo ra, cái gì không hợp lý thì bãi bỏ...
Ông Huệ lưu ý địa phương rà soát đầu tư công, thúc đầy đầu tư công, tìm ra điểm ‘vướng’ và chuẩn bị đầu tư công cho nhiệm kỳ sau. “Có tiền mà không có dự án thì chịu chết. Năm nay phải tăng tốc để hoàn thành nhiệm vụ nhiệm kỳ này và chuẩn bị cho nhiệm kỳ sau”.
Chủ tịch Quốc hội cũng yêu cầu các địa phương đổi mới toàn diện hoạt động của HĐND, đặc biệt là kỳ họp của HĐND. “Đề nghị tăng cường chất lượng kỳ họp HĐND cấp tỉnh”- ông nói và nhấn mạnh chất lượng đại biểu quyết định chất lượng cơ quan dân cử.
“Hôm nay Trưởng ban Pháp chế HĐND Hà Tĩnh kiến nghị, đề xuất sát thực đấy. Các bác cứ bảo quan tâm, nhưng xe cộ chúng em chả thấy đâu cả. Bảng lương chúng em không biết nằm ở đâu, quy hoạch các bác không quan tâm thì chết chúng em. Đào tạo bồi dưỡng không quan tâm nữa thì rất là gay go…” - ông Vương Đình Huệ nói.
Thứ ba, Chủ tịch Quốc hội đề nghị HĐND các địa phương quan tâm công tác thành lập địa giới hành chính mới, việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã, huyện, nhất là giải quyết lao động đôi dư, chính sách đãi ngộ người trong diện sắp xếp.
Thứ tư, ông cũng đề nghị cấp uỷ, thường trực HĐND quan tâm công tác quy hoạch, chuẩn bị nguồn đại biểu HĐND các cấp, nguồn đại biểu Quốc hội để giới thiệu cho nhiệm kỳ mới…
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho hay Bộ Chính trị vừa cho ý kiến về đề án tháo gỡ khó khăn đối với một số dự án ở một số địa phương sau khi có kết luận thanh tra, kiểm toán và có bản án. Theo đó, có thể sẽ có chủ trương cho ban hành một số thể chế, quyết sách chính trị nhằm tháo gỡ vướng mắc liên quan đến việc này.
“Tinh thần là sai phạm, sai sót xử lý nghiêm cả về vật chất và con người, không hợp thức hóa sai phạm nhưng phải tháo gỡ vướng mắc để khai thác nguồn lực của nhà nước, nhà đầu tư” - Chủ tịch Quốc hội nói.
Nhắc tới các dự án ở Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, Khánh Hòa… Chủ tịch Quốc hội lưu ý có những việc Quốc hội, Chính phủ phải làm, nhưng có những việc HĐND phải làm.
