Ngày 23-12, khoa Luật Thương mại, trường Đại học Luật TP.HCM tổ chức hội thảo khoa học “Hoàn thiện pháp luật về kinh tế tập thể”, trong đó bàn về một số nội dung tại dự thảo Luật Hợp tác xã (sửa đổi).
Phát biểu tại hội thảo, ThS Nguyễn Tuấn Vũ, giảng viên khoa Luật Thương mại, cho biết dự thảo Luật Hợp tác xã (sửa đổi) chưa có đề xuất cho phép chuyển đổi HTX thành doanh nghiệp. Trong khi đó, vấn đề đặt ra là nếu trong quá trình hoạt động, HTX không còn duy trì được bản chất và mục đích hoạt động thì sẽ xử lý thế nào? HTX vẫn phải tiếp tục hoạt động dưới “chiếc áo” HTX hay HTX phải chấm dứt hoạt động bằng việc giải thể hoặc phá sản?
 |
ThS Nguyễn Tuấn Vũ trình bày tại hội thảo. Ảnh: YC |
ThS vũ cho rằng việc chuyển đổi HTX thành doanh nghiệp là một nhu cầu chính đáng và có thể mang lại nhiều lợi ích cho nền kinh tế nói chung và HTX, thành viên HTX nói riêng. Ở nhiều quốc gia trên thế giới, nếu đáp ứng các điều kiện cụ thể thì pháp luật cho phép HTX được chuyển đổi thành doanh nghiệp.
Cho nên, cần xem xét nghiên cứu và bổ sung quy định về chuyển đổi HTX thành doanh nghiệp vào dự thảo Luật để xin ý kiến. Dự thảo Luật có thể tập trung vào các nội dung như điều kiện, thủ tục, chuyển giao quyền, nghĩa vụ từ HTX sang doanh nghiệp và vấn đề bảo đảm quyền lợi của bên thứ ba.
Phân tích thêm, PGS.TS Hà Thị Thanh Bình (Trưởng khoa Luật Thương mại) cho rằng khi HTX đã phát triển mục tiêu, mục đích không còn phù hợp nữa thì cần có cơ chế chuyển đổi. Nếu HTX phải giải thể rồi thành lập lại thì sẽ mất đi các lợi thế.
Tuy nhiên, theo PGS.TS Bình cũng nên cân nhắc để tránh trường hợp “anh thành lập HTX để nhận được các ưu đãi rồi lại chuyển đổi thành doanh nghiệp”. Vì vậy theo PGS.TS Bình nên có “cửa” để chuyển đổi nhưng cần có cơ chế, khung pháp lý.
 |
PGS.TS Hà Thị Thanh Bình (Trưởng khoa Luật Thương mại) phát biểu tại hội thảo. Ảnh: YC |
Trong khi đó, PGS.TS Nguyễn Văn Vân (giảng viên khoa Luật Thương mại) thì cho rằng một HTX “lớn lên” vẫn có những “chiếc áo” lớn hơn. Ví dụ như liên minh HTX, hoặc HTX có thể góp vốn thành lập những công ty, chứ không nhất thiết phải chuyển đổi thành doanh nghiệp, mà nếu cho chuyển đổi thì cần phải có khung pháp lý...
Còn ThS Từ Thanh Thảo (giảng viên khoa Luật Thương mại) thì cho rằng luật không cho chuyển đổi là để phân biệt rạch ròi giữa HTX và doanh nghiệp. Theo ThS Thảo, câu chuyện chuyển đổi là rất khó vì bản chất nó rất khác nhau, nếu cho chuyển đổi thì có rất nhiều vấn đề cần giải quyết như tài sản, thành viên....
Nên bổ sung đối tượng cấm thành lập HTX
Điều 74 dự thảo đã đặt ra nhiều điều kiện để thành lập HTX. Tuy nhiên, Điều 74 dự thảo chưa có câu trả lời: Những người bị truy cứu trách nhiệm hình sự, đang chấp hành hình phạt tù, đang chấp hành biện pháp xử lý hành chính tại cơ sở cai nghiện bắt buộc, cơ sở giáo dục bắt buộc hoặc đang bị tòa án cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề, cấm làm công việc nhất định thì có được góp vốn thành lập HTX hay không?
Có thể thấy, đây là những đối tượng đang chấp hành hình phạt và các biện pháp xử lý hành chính do Nhà nước cưỡng chế vì đã có hành vi nguy hại cho xã hội, họ cần thời gian cải tạo để quay lại hòa nhập với cộng đồng. Không chỉ đang chấp hành hình phạt và biện pháp xử lý hành chính, những người này còn bị cấm một số quyền cơ bản của công dân như: quyền tự do đi lại và cư trú (Điều 23 Hiến pháp 2013), quyền lao động (khoản 4 Điều 34 Bộ luật Lao động 2019),...
Nếu cho phép họ tham gia góp vốn thành lập HTX thì hoạt động của HTX có nguy cơ không được đảm bảo. Đó cũng là lý do vì sao những đối tượng trên bị cấm thành lập doanh nghiệp (theo điểm e khoản 2 Điều 17 Luật Doanh nghiệp 2020) và bị cấm thành lập hộ kinh doanh (theo điểm b khoản 1 Điều 80 Nghị định 01/2022/NĐ-CP về đăng ký doanh nghiệp).
Vì vậy, Điều 74 dự thảo nên bổ sung quy định cấm những đối tượng này tham gia góp vốn thành lập HTX.
ThS Đặng Hoa Trang, giảng viên khoa Luật Thương mại, trường ĐH Luật TPHCM
