Số liệu Tổng cục Thống kê công bố sáng 24-4 cho thấy, dịch COVID-19 đang làm hàng triệu người phải tạm nghỉ, mất việc làm trong 4 tháng đầu năm 2020. Tại buổi Họp báo, bà Vũ Thị Thu Thủy, Vụ trưởng Vụ Thống kê Dân số và Lao động, TCTK công bố tổng quan về tình hình lao động việc làm quý I và 4 tháng đầu năm 2020.
Tại Việt Nam, dịch COVID-19 xuất hiện từ cuối tháng 1-2020 đã gây tác động lớn đến tình hình sản xuất kinh doanh và việc làm của người lao động dẫn đến tình trạng tham gia thị trường lao động giảm, thất nghiệp và thiếu việc làm tăng lên. Lao động có việc làm phi chính thức, lao động không có hợp đồng, lao động có thu nhập thấp, lao động trẻ tuổi và lao động cao tuổi là những nhóm dễ bị tổn thương do dịch COVID-19.
Theo kết quả Điều tra lao động việc làm quý I năm 2020, tỷ lệ tham gia lực lượng lao động ghi nhận mức thấp kỷ lục trong vòng 10 năm qua với khoảng 75.4% dân số từ 15 tuổi trở lên tham gia lực lượng lao động, giảm từ 1,2 đến 1,3 điểm phần trăm so với quý trước và so với cùng kỳ năm trước.
Thất nghiệp tăng lên, tỷ lệ thiếu việc làm của lao động trong độ tuổi ở mức cao nhất trong vòng 5 năm gần đây. Tốc độ tăng thu nhập của người lao động so với cùng kỳ năm trước chưa bằng một nửa so với tốc độ tăng thu nhập của quý I/2019 so với quý I/2018.
Lực lượng lao động giảm, tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng, chứng chỉ vẫn ở mức thấp. Lao động có việc làm giảm so với quý trước và cùng kỳ năm trước, giảm chủ yếu ở khu vực nông thôn. Tỷ lệ thất nghiệp, tỷ lệ thiếu việc làm và tỷ lệ thanh niên không đi học và không đi làm có xu hướng tăng. Thu nhập của người lao động tăng nhưng tốc độ tăng so với cùng kỳ năm trước sụt giảm đáng kể.
Theo kết quả điều tra doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19 và báo cáo đánh giá của các địa phương về tình hình lao động việc làm, tính đến giữa tháng 4-2020, có gần 5 triệu lao động bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19. Có khoảng 84.8% doanh nghiệp được khảo sát cho biết gặp khó khăn do ảnh hưởng của dịch COVID-19.
Xét theo các ngành, thì ngành công nghiệp chế biến, chế tạo bị ảnh hưởng nhiều nhất với 1,2 triệu lao động; thứ 2 là ngành bán buôn, bán lẻ 1,1 triệu lao động; ngành dịch vụ lưu trú và ăn uống với 740.000 lao động.
Trong tổng số 5 triệu lao động bị ảnh hưởng, có 59% là tạm nghỉ việc, 28% là giãn việc hoặc nghỉ luân phiên, 13% là mất việc.
Tỷ lệ thất nghiệp tăng lên, tỷ lệ thiếu việc làm của lao động trong độ tuổi từ 15 cũng ở mức cao nhất 5 năm. Theo Tổng cục thống kê, tỷ lệ thất nghiệp trong quý 1 vừa qua là 2,22%, tăng 0,07% so với quý 4/2019 và tăng 0,05% so với cùng kỳ năm trước.
Bà Thủy cũng cho hay: 5,3% số doanh nghiệp bị ảnh hưởng cho biết đã tranh thủ thời gian này để đào tạo nâng cao tay nghề và trình độ chuyên nghiệp cho người lao động. Theo bà Thủy, đây là phản ứng chủ động, tích cực và đáng ghi nhận của doanh nghiệp và người lao động nhằm thích ứng với bối cảnh của dịch bệnh, chung tay cùng Chính phủ và người lao động từng bước vượt qua thách thức, khó khăn.
Ông Phạm Quang Vinh, Phó Tổng cục trưởng TCTK thông tin, đây là lần đầu tiên cơ quan này tổ chức họp báo riêng công bố về tình hình lao động việc làm quý.
Ông Vinh khẳng định: “Từ năm 2020 trở đi, chúng tôi sẽ tổ chức định kỳ nội dung này với quan điểm phổ biến được rộng rãi và chuyên sâu, chi tiết hơn các thông tin liên quan tới nội dung thị trường lao động việc làm. Và không chỉ riêng với lĩnh vực này mà chúng tôi cũng có thể có xem thêm để tổ chức rieneng với các lĩnh vực khác. Hơn nữa, trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19 đang tác động quá lớn tới nội dung này, do đó, càng cần thiết phải tổ chức thông tin riêng chi tiết hơn”.
Ông Vinh cũng nhấn mạnh tới sự hỗ trợ của Chính phủ và sự ủng hộ của doanh nghiệp và sự đồng lòng của xã hội. “Chính phủ đã phản ứng nhanh nhạy khi đưa ra nhiều gói hỗ trợ thiết thực và điều quan trọng bây giờ là triển khai nhanh và đúng, trúng đối tượng”. Ngoài ra, cần xem xét tới việc triển khai chính sách kích cầu nội địa để tạo công ăn việc làm, tăng cường sản xuất trong nước.
“Thực tế, trong lúc chờ hỗ trợ của Chính phủ đến tay người dân, chúng ta cũng đã có nhiều hình thức hỗ trợ cộng đồng như: giải cứu nông sản, siêu thị 0 đồng, ATM gạo…”, ông Vinh nói.
