Liên quan đến việc trả lời của ông Võ Kim Cự, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh, với một số báo chí vài ngày trước, ĐB Trương Trọng Nghĩa đã có một số ý kiến bên hành lang Quốc hội sáng 26-7. Theo ông Nghĩa, cần phải có quy trình xem xét trách nhiệm của tập thể và cá nhân có liên quan và làm càng sớm càng tốt để tránh những dư luận không tốt.
Cần nhanh chóng xem xét trách nhiệm
. Phóng viên: Ông có bình luận gì về những trả lời của ông Võ Kim Cự với báo chí?
+ ĐB Trương Trọng Nghĩa: Ông Cự là cán bộ cao cấp và ở Việt Nam thì với cán bộ cao cấp thì do cơ quan Đảng, Nhà nước quản lý. Do đó, xem xét trách nhiệm của ông Cự phải xem xét cả hai kênh. Với kênh bên Đảng thì thường sẽ xem xét trước một bước. Để xem xét trách nhiệm của ông Cự với vấn đề Formosa thì cách nên làm như với ông Trịnh Xuân Thanh. Về phía các cơ quan lãnh đạo của Đảng như Ủy ban Kiểm tra Trung ương nên xem xét trách nhiệm cụ thể.
Theo tôi, việc này nên làm cho rõ ràng để xem có sai phạm hay không và nếu có thì sai phạm đến đâu, nó có ảnh hưởng đến các cương vị hiện tại của ông Cự. Và cũng không nên chậm trễ vì nó có thể gây ra những dư luận nhất định, bất lợi.
ĐBQH Trương Trọng Nghĩa trao đổi với báo chí bên hành lang Quốc hội sáng 26-7.
. Trong phần trả lời của mình, ông Cự cho rằng việc ký cấp phép là có sự đồng thuận của các bộ ngành, trong khi đó Thanh tra Chính phủ cho rằng ông đã làm sai và cho rằng trả lời của ông Cự là “lấp liếm”. Quan điểm của ông ra sao?
. Theo tôi biết dự án 50 năm và 70 năm là rất khác nhau. Theo pháp luật của ta, đặc biệt là pháp luật liên quan đến đầu tư nước ngoài, 70 năm là trường hợp đặc biệt hiếm hoi. Nó phải do Thủ tướng phê duyệt và ngay cả khi Thủ tướng phê duyệt cũng phải có hồ sơ đầy đủ và sự tư vấn đầy đủ của các bộ, ngành. Và đối với các dự án quan trọng (như hạt nhân) tôi cho rằng nhiều khi Thủ tướng cũng phải trao đổi ý kiến với các lãnh đạo chung của Đảng và Nhà nước.
Theo luật, tất cả dự án đầu tư đều là 50 năm và trường hợp 70 năm Thủ tướng không chỉ đơn giản là gật đầu, phải có quá trình xem xét và quyết định. Nếu mà tỉnh tự động cấp 70 năm thì khó có thể bào chữa được. Vậy là sai rồi, còn sau này Thủ tướng xem xét và đồng ý thì dự án đó lại được đồng ý bổ sung và tiếp tục hoạt động trên cơ sở 70 năm. Nhưng điều đó không có nghĩa việc cấp vượt quyền 70 năm là không sai.
. Theo trả lời của ông Võ Kim Cự thì việc cấp phép cho Formosa, trách nhiệm chung của các bộ, ngành đã đồng ý triển khai dự án?
+ Tôi cho rằng có hai vấn đề. Một là luật chưa chặt chẽ thì cũng không thể trách được các lãnh đạo họ làm đúng quy định và quy trình. Lúc đó ta lại phải sửa quy định và quy trình nhưng ngược lại chúng ta cũng phải nói rằng những lãnh đạo cao cấp hiện nay đều là đảng viên. Ngoài trách nhiệm công dân, công chức, họ còn có trách nhiệm của một đảng viên.
Những quy trình mà có cơ sở và thiếu hoàn thiện gây thiệt hại cho nhân dân, cho đất nước và xã hội thì tự người ta phải kiến nghị bổ sung sửa đổi và thậm chí phải bác bỏ các dự án không đạt yêu cầu cho dù đúng quy trình. Đây là hai việc khác nhau, cán bộ cấp dưới có thể nói không biết nhưng cán bộ cấp cao thì không thể nói không biết.
. Như vậy các bộ có liên quan có trách nhiệm như thế nào trong vụ việc này?
+ Về trách nhiệm trong Formosa, tôi trở lại ý kiến của chủ tịch MTTQVN trong phát biểu của mình có nêu một ý: phải xem xét lại trách nhiệm của các tổ chức và cá nhân có liên quan trong cấp phép, quản lý và giám sát Formosa vừa rồi. Khi thiệt hại to đến như thế thì phải xem xét trách nhiệm. Bởi vì một cái cầu bị gãy, một cái nhà cháy cũng phải xem xét trách nhiệm rồi thì thiệt hại của Formosa lớn như thế thì chắc chắn là phải xem xét trách nhiệm. Vừa cơ quan Đảng và Chính phủ phải làm việc này và Quốc hội phải giám sát.
Ông Cự vẫn còn các quyền hoạt động bình thường trên cương vị hiện có
. Ông Cự vẫn giữ những vị trí quan trọng, thậm chí vừa được Quốc hội bầu là thành viên của Ủy ban Kinh tế Quốc hội, trong khi chưa làm rõ trách nhiệm của ông trong Formosa. Điều này liệu có nên không, thưa ông?
+ Hiện vẫn chưa có một quy trình nào được khởi động để xem xét trách nhiệm của ông Cự cả. Dù nhân dân, cử tri phản ánh, để có đánh giá đầy đủ cần có quy trình xem xét. Xem xét xong mới kết luận có sai phạm hay không, sai phạm nhiều hay ít và sai phạm thì xử lý thế nào, có ảnh hưởng đến cương vị của ông Cự hay không.
Giờ chưa có quy trình ấy thì chúng ta không thể nói gì với trường hợp của ông Cự được. Do đó, ông Cự vẫn còn các quyền hoạt động bình thường trên cương vị hiện có. Trong trường hợp cán bộ cao cấp thì quy trình xem xét bắt đầu từ bên Đảng vì ông là đảng viên và là cán bộ rất cao trong Đảng.
. Từ vụ việc của Formosa Hà Tĩnh, theo ông có cần phải xem lại việc phân cấp đầu tư cho địa phương vì một số địa phương?
+ Trong thời kỳ đầu thu hút đầu tư chúng ta phải siết, quy định cho chặt chẽ vì lúc đó còn thiếu kinh nghiệm. Nhưng sau đó, lại buông quá nhiều cho các địa phương. Đã đến lúc chúng ta phải chỉnh sửa lại, nhất là khi Việt Nam đã có quá trình thu hút vốn đầu tư nước ngoài trên 20 năm rồi. Và nền kinh tế của ta đã phát triển ở mức độ không còn như xưa, đạt mức thu nhập trung bình rồi.
Thứ nhất, xem xét lại chính sách thu hút đầu tư. Dứt khoát không chấp nhận các dự án đầu tư gây ô nhiễm. Xét lại vấn đề phân cấp. Cái này nằm trong tầm tay vì cơ quan quản lý nhà nước hiện nay đều biết được là dự án nào thì tỉnh quyết 100%.
Có dự án tuy quy mô nhỏ thôi nhưng lại gây ô nhiễm như có chất phóng xạ hay có yếu tố về an ninh, quốc phòng thì cơ quan trung ương phải xem xét. Tỉnh có thể thu hút đầu tư nhưng việc xét duyệt các dự án như vậy phải do bộ, ngành trung ương làm. Tôi cho là phải sửa đổi lại pháp luật về đầu tư của Việt Nam trong giai đoạn này trước những sự việc đáng báo động như vụ Formosa.
Nhiều tỉnh thành, lãnh đạo đã không thoát khỏi sự cám dỗ của cái gọi là tăng trưởng GDP thuần túy. Cho nên, nhiều người đã có những sơ hở trong xét duyệt dự án, không xuất phát từ lợi ích dài hạn, bền vững của quốc gia mà chỉ chạy theo thành tích của nhiệm kỳ nhất định.
Theo tôi cũng nên chấm dứt việc tăng trưởng GDP thuần túy đó làm đánh giá thành tích, năng lực cán bộ địa phương. Nhiều chuyên gia trong nước đã có nhiều phân tích, cảnh báo từ hơn 10 năm nay rồi. Thành tích phát triển không thể chỉ dựa trên con số tăng trưởng GDP 5%, 7% hay 10%. Bởi nếu giá cho tăng trưởng đó là môi trường thì sau này cũng phải lấy tiền để khắc phục chưa kể những thất thoát về tài nguyên.
. Formosa đã cúi đầu xin lỗi nhân dân Việt Nam, theo ông, dù chưa xác định rõ trách nhiệm nhưng với vai trò là người đứng đầu Hà Tĩnh thời điểm đó, ông Cự có nên có lời xin lỗi người dân?
+ Nếu là tôi thì tôi sẽ xin lỗi!
