Để trái phiếu doanh nghiệp trở thành kênh huy động vốn hiệu quả

Chính phủ vừa có công điện yêu cầu bộ trưởng Bộ Tài chính, thống đốc Ngân hàng Nhà nước theo dõi, giám sát chặt chẽ việc phát hành, đầu tư, phân phối, giao dịch và sử dụng vốn trái phiếu doanh nghiệp (TPDN), đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật hiện hành.

Trước đó, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) đã quyết định hủy chín đợt phát hành trái phiếu riêng lẻ của các công ty con thuộc Tập đoàn Tân Hoàng Minh trị giá 10.030 tỉ đồng do che giấu và công bố thông tin sai sự thật.

Thị trường sẽ minh bạch hơn

Quyết định hủy các lô trái phiếu đã phát hành của UBCKNN được xem là hành động chưa từng xảy ra trên thị trường. Bình luận về sự kiện này, ông Nguyễn Nhật Hoàng, Phó phòng Phân tích khối dịch vụ xếp hạng tín nhiệm của FiinRatings, cho biết: Quy mô tín dụng trái phiếu ở mức 273.900 tỉ đồng vào cuối năm ngoái, tức chỉ chiếm 2,16% tổng tài sản sinh lời và 2,63% tổng dư nợ tín dụng của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam. Do đó, các quyết định hủy chín lô trái phiếu đã phát hành có thể sẽ không có tác động quá lớn đến vấn đề chất lượng tín dụng của hệ thống ngân hàng thương mại.

Cần làm trong sạch thị trường trái phiếu doanh nghiệp, nhất là trong lĩnh vực bất động sản. Trong ảnh: Một dự án của Tập đoàn Tân Hoàng Minh tại Hà Nội. Ảnh: TP

Vị lãnh đạo FiinRatings cũng cho rằng ngoại trừ các dự án được lập ra nhằm mục đích huy động vốn trái phiếu hoặc vay vốn tín dụng ngân hàng, ngành bất động sản nói chung và phân khúc bất động sản dân cư nói riêng vẫn cơ bản có mức độ đòn bẩy tài chính ở mức thấp tương đối so với năm trước.

Vấn đề quan trọng đang nằm ở áp lực trả nợ trái phiếu đến hạn trong 2-3 năm tới đây. Bởi quy mô dư nợ TPDN của ngành bất động sản khoảng 189.000 tỉ đồng vào cuối năm 2021 và số liệu thống kê chỉ ra rằng 73% giá trị này sẽ có điểm rơi đáo hạn vào ba năm tới đây (2022-2024).

“Điều này không chỉ tạo áp lực trả nợ lớn hơn của các công ty bất động sản mà còn tác động đến rủi ro thanh khoản của các đại lý phân phối có cam kết mua lại trái phiếu, chính là các định chế tài chính như công ty chứng khoán và ngân hàng. Ngoài ra, áp lực trả nợ này có thể tác động đến rủi ro của thị trường cổ phiếu do cổ phiếu được cầm cố để làm đảm bảo cho trái phiếu hoặc được cầm cố để lấy nguồn mua trái phiếu chất lượng thấp” - ông Hoàng phân tích.

Ông Lê Quang Minh, Giám đốc phân tích Công ty chứng khoán Mirae Asset Việt Nam (MAS), cũng nhìn nhận trong ngắn hạn, việc hủy chín lô trái phiếu của Tân Hoàng Minh sẽ có những tác động mang tính tiêu cực đến thị trường. Chẳng hạn, tính thanh khoản của trái phiếu bất động sản, cổ phiếu bất động sản sẽ bị ảnh hưởng nhất định trong bối cảnh nhà đầu tư đang do dự hoặc dịch chuyển dòng vốn sang kênh đầu tư khác. Ngoài ra, các ngân hàng cũng siết chặt cho vay vào lĩnh vực bất động sản khiến hạn mức tín dụng khó có thể được tăng mạnh, qua đó lợi nhuận của ngành ngân hàng cũng chịu áp lực kém hơn so với kỳ vọng.

Tuy vậy, ông Minh đánh giá đây được xem là động thái tích cực của nhà quản lý giúp lành mạnh hóa thị trường TPDN. Do đó, xét về dài hạn, thị trường TPDN sẽ phát triển mạnh mẽ, minh bạch hơn và trở thành kênh đầu tư hấp dẫn hơn trong mắt các nhà đầu tư.

Xét về dài hạn, thị trường TPDN sẽ phát triển mạnh mẽ,
minh bạch hơn.

Để trái phiếu không trở thành trái đắng

UBCKNN nhìn nhận thị trường TPDN đã có sự tăng trưởng mạnh mẽ, góp phần phát triển thị trường vốn, thị trường chứng khoán. Tuy nhiên, thị trường này cũng xuất hiện một số hiện tượng chào bán, phân phối, chuyển quyền sở hữu chưa phù hợp với quy định của pháp luật.

Thực tế có nhiều công ty phát hành trái phiếu riêng lẻ có quy mô nhỏ nhưng huy động vốn với khối lượng rất lớn, gấp nhiều lần so với vốn chủ sở hữu. Một số đơn vị đưa ra mức lãi suất cao hơn nhiều so với mức lãi suất bình quân trên thị trường nhưng không có tài sản đảm bảo, không được bảo lãnh thanh toán, đặc biệt là DN bất động sản. Tình trạng này tiềm ẩn rủi ro mất khả năng thanh toán của DN, ảnh hưởng đến an toàn của cả hệ thống tài chính.

Để phát triển thị trường TPDN theo hướng an toàn và để trái phiếu không trở thành trái đắng đối với nhà đầu tư, UBCKNN yêu cầu các công ty chứng khoán đảm bảo tuân thủ nghiêm quy định tại Nghị định 153/2020 quy định về chào bán, giao dịch TPDN riêng lẻ; đồng thời cơ quan này sẽ tổ chức kiểm tra, thanh tra về việc cung cấp dịch vụ của các công ty chứng khoán liên quan tới TPDN và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm theo quy định của pháp luật.

Còn theo Bộ Tài chính, thị trường TPDN thời gian qua đã có bước phát triển nhanh để trở thành kênh huy động vốn trung, dài hạn của DN, qua đó giúp giảm dần sự phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng; định hướng nhà đầu tư tập trung vào các khoản đầu tư trung, dài hạn thay vì gửi tiền tiết kiệm ngắn hạn… Đơn cử năm 2021, quy mô huy động qua kênh TPDN trong nước đã đạt 682.000 tỉ đồng.

Tuy nhiên, sự tăng trưởng nhanh của thị trường TPDN cũng bộc lộ một số hạn chế, tiềm ẩn nhiều rủi ro cho nhà đầu tư và thị trường tài chính. Vì vậy, đại diện Bộ Tài chính sẽ tiếp tục tăng cường công tác quản lý giám sát, thanh tra, kiểm tra các hoạt động liên quan đến phát hành, cung cấp dịch vụ về TPDN để phát hiện và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, tăng cường tính minh bạch của thị trường. Qua đó, để đảm bảo thị trường TPDN trở thành một kênh huy động vốn quan trọng, hiệu quả cho DN.

Đồng quan điểm, nhiều chuyên gia cho rằng bên cạnh một số công ty vi phạm quy định của pháp luật thì trên thị trường vẫn còn rất nhiều đơn vị uy tín. Đó chính là cơ sở để thị trường TPDN phát triển trong thời gian tới và là nơi gửi gắm niềm tin của nhà đầu tư.•

THÙY LINH