Ngày 21-5, Phó đô đốc Alberto Carlos, cựu chỉ huy Bộ Tư lệnh phía Tây Philippines, đã điều trần trước Ủy ban quốc phòng của Thượng viện Philippines về cái gọi là thỏa thuận về “mô hình mới” giữa Manila và Bắc Kinh ở bãi Cỏ Mây, theo tờ South China Morning Post.
Đầu tháng này, Đại sứ quán Trung Quốc tại Manila công bố 1 bản ghi âm cuộc gọi điện được cho là giữa ông Carlos, khi đó là chỉ huy Bộ Tư lệnh phía Tây của Philippines, với một nhà ngoại giao Trung Quốc.
Trong đó, ông Carlos xác nhận các quan chức quốc phòng và an ninh cấp cao của Philippines đã đồng ý với “mô hình mới” trong việc giải quyết căng thẳng hai nước liên quan đến nhiệm vụ tiếp tế cho chiến hạm cũ BRP Sierra Madre, đóng ở bãi Cỏ Mây từ năm 1999 và hiện hoạt động như một tiền đồn của Philippines.
Điểm mấu chốt của thỏa thuận là hai bên sẽ hoạt động theo mô hình “1+1”, nghĩa là Philippines sẽ chỉ triển khai 1 tàu cảnh sát biển và một tàu tiếp tế cho tiền đồn này ở bãi Cỏ Mây và Trung Quốc cũng chỉ triển khai một tàu cảnh sát biển và một tàu đánh cá.
Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jnr, Cố vấn An ninh Quốc gia Eduardo Año và Bộ trưởng Quốc phòng Gilberto Teodoro đều phủ nhận không có cái gọi là thỏa thuận giữa Philippines - Trung Quốc ở bãi Cỏ Mây này.
Trong cuộc điều trần ngày 21-5, ông Carlos thừa nhận đã nói chuyện với 1 tùy viên quân sự Trung Quốc về tình hình căng thẳng giữa hai nước liên quan đến các nhiệm vụ tiếp tế của Philippines cho chiến hạm cũ BRP Sierra Madre ở bãi Cỏ Mây.
Theo lời ông Carlos, vào đầu tháng 1, ông nhận được một cuộc điện thoại từ tùy viên quân sự Trung Quốc và gọi là Đại tá Li chứ không nhớ tên đầy đủ. Ông Carlos nói rằng ông đã gặp tùy viên này ở một số dịp trong các sự kiện ngoại giao và các hoạt động khác trong vài năm qua.
Ông Carlos cho biết tên và số điện thoại của ông Li được lưu trong điện thoại của ông và ông trả lời cuộc gọi vì nghĩ rằng đó là lời chào xã giao của ông Li nhân dịp năm mới.
Trong cuộc gọi kéo dài từ 3 đến 5 phút này, ông Carlos cho biết hai người đã thảo luận về việc “tìm cách xuống thang hay giảm căng thẳng ở Biển Tây Philippines (Biển Đông)”, trong khu vực mà ông Carlos quản lý.
Tuy nhiên, ông Carlos khẳng định rằng bản ghi âm cuộc trò chuyện này do Đại sứ quán Trung Quốc tại Manila cung cấp cho báo đài không phản ánh chính xác cuộc trò chuyện ngắn này.
“Tôi không tham gia bất kỳ thỏa thuận bí mật nào có thể làm tổn hại đến lợi ích đất nước chúng ta…Tôi không làm tổn hại sự toàn vẹn lãnh thổ của đất nước, tôi không từ bỏ các quyền và quyền chủ quyền của đất nước” - ông Carlos khẳng định.
Khi được hỏi hai người có thảo luận và thống nhất về “mô hình mới” hay không, ông Carlos nhấn mạnh là “không thảo luận về mô hình mới” và không thảo luận về “thuật ngữ hiểu biết chung”.
Ông Carlos đang muốn nhắc đến phát biểu của người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân trong cuộc họp báo ngày 22-4 rằng “Trung Quốc và Philippines đã đạt được hiểu biết chung về việc xử lý đúng đắn tình hình ở bãi Cỏ Mây”. Ông Uông nói rằng Trung Quốc đã đạt được “hiểu biết chung” với cả chính quyền trước (thời Tổng thống Rodrigo Duterte) và chính quyền hiện tại của Philippines.
Khi được hỏi liệu ông có cho phép tùy viên Li ghi âm cuộc trò chuyện hay không, ông Carlos khẳng định “chưa đồng ý cho ai ghi âm và cũng chưa nhận được đề nghị cho phép ghi âm”. Ông Carlos nói thêm rằng ông chưa từng nghĩ rằng cuộc trò chuyện này được ghi âm lại.
Trước đó, Manila đã cảnh báo rằng các nhân viên Đại sứ quán Trung Quốc có thể bị trục xuất khỏi Philippines nếu bị phát hiện vi phạm luật chống nghe lén của Philippines khi ghi âm cuộc gọi mà không có sự đồng ý.
Trước đó, hôm 18-5, ông Carlos bị miễn nhiệm chức chỉ huy Bộ Tư lệnh phía Tây và thay cho vị trí của ông là Chuẩn đô đốc Alfonso Torres Jnr.
Ông Carlos là quan chức quân sự cấp cao nhất của Philippines đã từng tham gia chương trình trao đổi quân sự giữa Bắc Kinh và Manila. Năm 2008, ông tham gia khóa học tham mưu tại Trường ĐH Chỉ huy Quân đội Giải phóng Nhân dân (Hải quân) ở Nam Kinh.
