‘Cao tốc Bắc-Nam lẽ ra làm xong cả chục năm rồi’

Tờ trình của Chính phủ do Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể trình bày sáng 9-6 kiến nghị Quốc hội (QH) xem xét chuyển 3/8 dự án thành phần đường bộ cao tốc Bắc-Nam từ hình thức đối tác công tư (PPP) sang đầu tư công. Cụ thể, hai dự án cấp bách là đoạn Mai Sơn - quốc lộ 45, Phan Thiết - Dầu Giây và dự án Vĩnh Hảo - Phan Thiết không có nhà đầu tư.

Đồng ý nhưng phải kiểm soát, tránh tăng nợ công

Phát biểu tại phiên thảo luận tổ, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của QH Vũ Hồng Thanh giải thích thêm: Ủy ban Thường vụ QH đã họp và quyết định chọn ba dự án như tờ trình của Chính phủ. Trong đó, dự án Vĩnh Hảo - Phan Thiết không có nhà đầu tư tham gia nên chắc chắn phải chuyển sang đầu tư công. Còn đoạn Mai Sơn - quốc lộ 45 và Phan Thiết - Dầu Giây, một số nhà đầu tư vẫn muốn triển khai.

đại biểu (ĐB) Hồ Đức Phớc (Nghệ An), Tổng Kiểm toán Nhà nước, khẳng định ủng hộ chuyển đổi hình thức đầu tư ba dự án nói trên. “Thậm chí có thể chuyển đổi cả tám dự án thành phần sang đầu tư công để lan tỏa phát triển cho những năm sau…” - ông Phớc nêu quan điểm.

Theo vị ĐB này, quốc lộ 1A lẽ ra không nên cắt ra thành từng đoạn để triển khai các dự án BOT như hiện nay. Quốc lộ 1A bị cắt ra rồi nên phải đầu tư công tuyến cao tốc Bắc-Nam để người dân có thêm lựa chọn. “Ai thích đi quốc lộ 1A hay cao tốc Bắc-Nam thì đi. Dự án này triển khai nhanh ngày nào thì đất nước càng phát triển ngày ấy” - ĐB Phớc nói.

Dù đồng ý chuyển đổi hình thức đầu tư ba dự án cao tốc nhưng ĐB Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) bày tỏ sự băn khoăn khi một dự án lớn bị thay đổi cơ chế liên tục. Dự án mới thông qua chưa đầy hai năm, từ chỗ xin cơ chế xã hội hóa, bây giờ lại xin cơ chế để lấy vốn của Nhà nước. “Tôi nói thật là mình đồng ý nhưng rất băn khoăn, vì làm như thế này thì không nghiêm gì cả. Rồi sau này sẽ có những dự án tương tự thì làm sao QH, Chính phủ điều chỉnh được vốn. Tôi thấy nếu QH đồng ý một cách dễ dãi quá thì sẽ tạo tiền lệ” - ông Trí nói.

Tán thành tờ trình của Chính phủ nhưng ĐB Trương Trọng Nghĩa (TP.HCM) đề nghị việc đầu tư công phải được kiểm soát chặt chẽ để tránh tăng nợ công, đồng thời khắc phục một số vướng mắc trong đầu tư công trước đây.

Ông Nghĩa đề nghị QH cần sớm hoàn thiện luật PPP, từ đó tạo điều kiện để cho các dự án còn lại có thể kêu gọi đầu tư được PPP và triển khai bằng hình thức PPP hiệu quả. “Nếu không kêu gọi được đầu tư PPP thì sẽ rất nguy hiểm trong điều kiện nền kinh tế của Việt Nam hiện nay. Nếu chúng ta chậm trễ làm luật PPP sẽ khiến các nhà đầu tư nản lòng, không dám táo bạo đầu tư, trong khi nhân dân không hiểu đúng, thậm chí định kiến với các công trình đầu tư PPP” - ĐB Nghĩa nêu.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nói đường bộ cao tốc ở Việt Nam còn thiếu nhiều, cần phải đầu tư, thúc đẩy triển khai nhanh nhằm tạo ra lan tỏa, phát triển, kết nối hạ tầng. Ảnh: QH

Không thể chậm trễ thêm nữa

Theo Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng, việc chuyển đổi hình thức đầu tư sẽ mang lại nhiều lợi ích lớn, 60% dân số được hưởng lợi, kết nối nhiều hạ tầng sân bay, cảng biển, khu du lịch… rất quan trọng, góp phần đảm bảo quốc phòng an ninh.

Theo ông Dũng, nước nào muốn phát triển đều phải làm cao tốc rất nhanh. Đơn cử như Trung Quốc trung bình ba năm qua chỉ một tỉnh như Vân Nam hay Quảng Tây làm hơn 2.000 km đường cao tốc, trong khi Việt Nam sau 35 năm mới chỉ có hơn 400 km. Hiện vẫn còn hơn 1.300 km đường cao tốc chưa làm, mà lẽ ra với quyết tâm và nguồn lực từ cách đây hàng chục năm đã phải làm xong.

“Chúng ta đi từ Vinh - Hà Nội 300 km mất 6 tiếng đồng hồ thì làm sao có giá thành cạnh tranh, làm sao hội nhập. Phải nhìn từ yêu cầu của đất nước, phải thay đổi và từ cốt lõi của nền kinh tế, cần phải làm, làm sớm và không còn lý do gì để chậm trễ nữa. Chủ trương đã có, quy hoạch có, tiền cũng không vấn đề gì… Chính phủ bàn nhiều lần nên chỉ cần QH cho phép tháng 8-2020 khởi công và cuối năm 2021 xong ba tuyến này rồi” - Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng phát biểu.

Theo Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân, đoạn Vĩnh Hảo - Phan Thiết đến nay không có nhà đầu tư nên việc chuyển đổi là đúng. Bảy dự án đầu tư theo hình thức PPP còn lại lẽ ra phải đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư nhưng Chính phủ chịu áp lực giải ngân. Trong 55.000 tỉ đồng tiền ngân sách nhà nước hỗ trợ dự án cao tốc Bắc-Nam mới giải ngân được 16.000 tỉ đồng.

Tiền có nhưng chi không được nên Chính phủ muốn chuyển để chi cho nhanh, kịp chào mừng đại hội. Tuy nhiên, quan điểm của Ủy ban Thường vụ QH cương quyết không cho chuyển hết tám dự án. Ngoài dự án Vĩnh Hảo - Phan Thiết, hai dự án còn lại nằm ở cửa ngõ các trung tâm kinh tế lớn của đất nước là Hà Nội và TP.HCM, lưu lượng xe lớn, nếu đầu tư vào sẽ thu hồi vốn nhà nước nhanh. “Nên Ủy ban Thường vụ QH thống nhất với quan điểm của Chính phủ…” - chủ tịch QH nói.