Bộ Công Thương vừa hoàn thiện dự thảo tờ trình về việc ban hành Nghị định thay thế Nghị định 83/2014, Nghị định 95/2021, Nghị định 80/2023 về kinh doanh xăng dầu để đưa ra lấy ý kiến rộng rãi.
Thay đổi công thức và cơ chế giá xăng dầu
Trong dự thảo này Bộ Công Thương có đề xuất một số thay đổi về công thức và cơ chế giá xăng dầu để đáp ứng với tình hình thực tiễn.
Bộ Công Thương đánh giá, xăng dầu là mặt hàng thực hiện bình ổn giá theo quy định của Luật Giá, nên cần có cơ chế kiểm soát giá trần đối với xăng dầu bán lẻ trên thị trường.
Tuy nhiên, để tạo môi trường cạnh tranh giữa các doanh nghiệp, Bộ Công Thương đề xuất Nhà nước sẽ không tham gia vào quá trình điều hành giá, mà sẽ công bố các yếu tố hình thành giá để doanh nghiệp tự quyết định giá.
Cụ thể, Nhà nước công bố giá thế giới bình quân 15 ngày, thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu căn cứ các yếu tố cố định như thuế các loại, được quyền cộng thêm các khoản chi phí định mức đã được quy định để công bố giá bán xăng dầu trên thị trường. Và giá bán xăng dầu của thương nhân đầu mối trên thị trường không được vượt quá giá tính toán theo công thức.
Theo đó, giá bán xăng dầu tối đa bằng = giá xăng dầu thế giới nhân với tỉ giá ngoại tệ cộng thuế nhập khẩu, cộng thuế tiêu thụ đặc biệt, cộng thuế bảo vệ môi trường, cộng thuế giá trị gia tăng, cộng tỉ lệ chi phí kinh doanh và lợi nhuận của doanh nghiệp.
Thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế bảo vệ môi trường, thuế giá trị gia tăng thực hiện theo quy định pháp luật về thuế. Trường hợp tỉ lệ chi phí kinh doanh và lợi nhuận của doanh nghiệp tăng, Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp Bộ Tài chính báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét điều chỉnh tỉ lệ chi phí kinh doanh và lợi nhuận của doanh nghiệp phù hợp với tình hình thực tế. Thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu căn cứ công thức tính giá nêu trên để tính toán, công bố giá bán xăng dầu trong hệ thống không quá giá bán tối đa.
Bộ Công Thương cho biết theo phương án này, việc tính toán chi phí hàng tháng của thương nhân được giảm bớt, đây là cải cách trong tính toán giúp thương nhân kinh doanh xăng dầu và cơ quan quản lý giá không phải tính toán và công bố định kỳ các chi phí. Cơ quan quản lý nhà nước theo dõi minh bạch việc công bố giá của các doanh nghiệp.
Các doanh nghiệp phải cạnh tranh về chi phí để chiếm lĩnh thị trường và thương nhân hoàn toàn có quyền bán thấp hơn giá bán tối đa theo công thức giá quy định tại Nghị định, qua đó loại bỏ việc áp dụng giá bán xăng dầu vùng 2 của thương nhân.
Vẫn giữ quỹ bình ổn xăng dầu
Về quỹ bình ổn giá xăng dầu, Bộ Công Thương cho biết quỹ bình ổn giá được quy định tương đối chi tiết tại Luật Giá nhưng chưa chi tiết khi nào, ở mức độ nào thì sử dụng quỹ. Do vậy để cụ thể hoá quy định của Luật Giá về bình ổn giá xăng dầu, Nghị định quy định cụ thể trường hợp trích lập, chi sử dung quỹ.
Ví dụ, nếu xăng dầu thế giới tăng lên 120 USD/thùng và duy trì trong 15 ngày liên tục, Bộ Công Thương có văn bản gửi Bộ Tài chính tổng hợp, báo cáo Chính phủ xem xét, quyết định việc trích lập và chi sử dụng quỹ.
Về điều kiện kinh doanh, Bộ Công Thương cũng đề xuất tiếp tục cho phép thương nhân được thuê sử dụng kho nhưng quản lý chặt chẽ hơn. Theo hướng bổ sung điều kiện về việc kết nối dữ liệu kho chứa xăng dầu, dữ liệu kinh doanh xăng dầu của thương nhân đầu mối với Bộ Công Thương.
Tuy nhiên, do hệ thống công nghệ thông tin của các thương nhân còn khác nhau nên Bộ Công Thương cũng đề xuất cần lộ trình để thực hiện. Thương nhân đã được cấp giấy xác nhận đủ điều kiện làm thương nhân đầu mối thì thực hiện lộ trình này trong 24 tháng. Thương nhân đề nghị cấp mới giấy xác nhận đủ điều kiện làm đầu mối thì phải thực hiện ngay quy định về kết nối dữ liệu.
