LTS: Sau loạt bài bàn về việc kiện tập thể từ vụ Vedan gây ô nhiễm môi trường, luật sư Nguyễn Bảo Trâm (Công ty Luật TNHH Sài Gòn Luật) đã có bài viết sau đây để góp thêm góc nhìn khác có liên quan. Pháp Luật TP.HCMxin giới thiệu đến bạn đọc.
Theo Điều 163 Bộ luật Tố tụng dân sự, nhiều cá nhân, cơ quan, tổ chức có thể cùng khởi kiện một cá nhân, cơ quan, tổ chức khác về cùng một quan hệ hoặc nhiều quan hệ pháp luật có liên quan với nhau để giải quyết trong cùng một vụ án.
Làm chung đơn khởi kiện
Ai cũng biết Vedan đã gây thiệt hại cho nhiều người do hành vi xả nước thải chưa qua xử lý ra sông gây ô nhiễm môi trường. Như vậy, dù một hay nhiều người khởi kiện Vedan thì vụ này vẫn có hai cái chung: chung bị đơn là Vedan, chung quan hệ pháp luật cần giải quyết là bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng; chỉ có tính chất, mức độ thiệt hại và yêu cầu bồi thường của mỗi người khởi kiện là khác nhau. Do đó, nếu có hàng trăm, hàng ngàn người khởi kiện Vedan cùng một lúc thì các đương sự có quyền áp dụng Điều 163 nói trên để cùng có chung đơn khởi kiện gửi đến TAND có thẩm quyền để yêu cầu giải quyết trong cùng một vụ án.
Làm việc với Vedan vào cuối tháng 1-2010, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Phạm Khôi Nguyên đã kiểm tra hệ thống quan trắc tự động để quản lý nước thải đã qua xử lý của nhà máy này. Ảnh: P.ĐIỀN
Đương nhiên hình thức và nội dung đơn đó phải tuân thủ Điều 164 Bộ luật Tố tụng dân sự (thời gian làm đơn khởi kiện; tên tòa án nhận đơn khởi kiện; tên, địa chỉ của người khởi kiện, của người bị kiện; những vấn đề cụ thể yêu cầu tòa án giải quyết, chữ ký hoặc điểm chỉ của từng người khởi kiện có tên và địa chỉ trong đơn khởi kiện…). Hoặc mỗi người khởi kiện có thể làm riêng một đơn khởi kiện Vedan và trong đơn đó nêu rõ các yêu cầu cần tòa án giải quyết.
Sau khi những đơn khởi kiện đó được tòa án có thẩm quyền thụ lý, các nguyên đơn có quyền tự mình hay ủy quyền cho một hay nhiều người khác tham gia tố tụng để thực hiện các quyền và nghĩa vụ của nguyên đơn.
Như vậy, dù Bộ luật Tố tụng dân sự chưa quy định về khởi kiện tập thể thì với việc áp dụng quy định nói trên cũng có thể xem đó là một hình thức khởi kiện tập thể với ý nghĩa nhiều người kiện chung một tổ chức đã gây thiệt hại cho mình.
Nhập vụ án để tránh quá tải
Cũng theo khoản 1 Điều 38 Bộ luật Tố tụng dân sự thì tòa án có thể nhập hai hay nhiều vụ án đã thụ lý riêng biệt để giải quyết nếu việc nhập và việc giải quyết trong cùng một vụ án bảo đảm đúng pháp luật. Nếu thực tế có hàng trăm, hàng ngàn đơn khởi kiện Vedan mà tòa án có thẩm quyền đã thụ lý riêng biệt thì tòa án có quyền áp dụng quy định này để nhập thành một vụ án cùng loại để giải quyết. Bấy giờ, tòa án cấp trên có quyền điều động thẩm phán từ nhiều nơi về tòa án cấp dưới để tập trung giải quyết vụ án.
Trường hợp có những nguyên đơn hòa giải thành với Vedan, không yêu cầu đưa ra xét xử nữa thì tòa án có quyền căn cứ khoản 2 Điều 38 Bộ luật Tố tụng dân sự để tách một hoặc một số vụ án thành hai hay nhiều vụ án khác nhau để giải quyết cho thuận lợi.
Luật sư NGUYỄN BẢO TRÂM (Công ty Luật TNHH Sài Gòn Luật)
