Sung công đất không bồi thường không phải là điều tốt và sẽ đưa Nam Phi vào đường đi sai lầm, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Heather Nauert tuyên bố trong cuộc họp báo ngày 23-8. Đây là diễn biến mới nhất trong căng thẳng ngoại giao Mỹ-Nam Phi những ngày gần đây quanh tranh cãi đất đai.
Bà Nauert tuyên bố sau khi chính phủ Nam Phi triệu tập đại diện ngoại giao Mỹ ở nước này đến yêu cầu giải thích về một phát ngôn trên Twitter của Tổng thống Mỹ Donald Trump chỉ trích Nam Phi sung công đất đai và “giết một lượng lớn nông dân”. Trang web đại sứ quán Mỹ ở Nam Phi không thể truy cập được tối 23-8, chỉ đề một thông báo rằng đang bị “trục trặc kỹ thuật”.
Trước đó, trên trang Twitter cuối ngày 22-8, ông Trump bày tỏ lo ngại về số phận tài sản của các chủ trang trại da trắng ở Nam Phi, khi có thông tin nước này có thể sửa đổi chính sách khiến các chủ trang trại này mất đất và không được bồi thường. Ông Trump cũng cho biết đã chỉ đạo Ngoại trưởng Mike Pompeo theo dõi chặt tình hình.
“Tôi đã yêu cầu Ngoại trưởng Pompeo nghiên cứu, theo dõi chặt tình hình tịch thu và sung công đất đai và trang trại, giết quy mô lớn chủ trang trại ở Nam Phi. Chính phủ Nam Phi đang tịch thu đất từ các chủ trang trại da trắng” - ông Trump viết trên Twitter.
Một trang trại ở tỉnh Limpopo (bắc Nam Phi). Ảnh: REUTERS
Ngày hôm sau, phản ứng với phát ngôn của ông Trump, Ngoại trưởng Nam Phi Lindiwe Sisulu nói “các bình luận đáng tiếc” của ông Trump là “dựa vào thông tin không có căn cứ”. Bà Sisulu cũng nói sẽ tìm cách liên lạc với người đồng cấp Mỹ Pompeo về vấn đề này.
Văn phòng tổng thống Nam Phi cũng tìm kiếm giải thích từ phía Mỹ với phát ngôn của ông Trump trên Twitter.
“Tổng thống đã biết về phát ngôn trên Twitter của ông Trump, mà theo quan điểm chúng tôi là đã nghe thông tin sai. Chúng tôi sẽ là rõ chuyện này qua các kênh ngoại giao” - Reuters dẫn lời bà Khusela Diko, người phát ngôn của Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa.
Thống kê cho thấy các chủ trang trại da trắng nắm giữ khoảng 72% đất đai ở Nam Phi, dù chỉ chiếm 9% dân số. Phần lớn trang trại ở Nam Phi do cộng đồng người da trắng ở nước này làm chủ, gốc là người Hà Lan sang.
Đảng cầm quyền Đại hội Dân tộc châu Phi (ANC) đã đề xuất một sửa đổi hiến pháp cho phép tịch thu và tái phân bổ đất không phải bồi thường. Hiện đề xuất này vẫn chưa được duyệt.
Tuy nhiên, báo City (Nam Phi) tuần này cho biết có hai trang trại ở tỉnh Limpopo phía bắc nước này đã bị tịch thu, sau khi phía chủ từ chối bán lại cho chính phủ với giá chính phủ đề nghị. Cụ thể, công ty Akkerland Boerdery khai thác các trang trại này được chính phủ Nam Phi đề nghị mức giá 20 triệu rand (1,87 triệu USD) để mua lại, trong khi giá trị hai trang trại này phải gấp 10 lần. Từ sau khi chế độ độc tài chấm dứt năm 1994 Nam Phi đã ra chính sách “thuận mua, vừa bán” trong giao dịch đất đai.
Đất rao bán ở Tây Nam Phi. Ảnh: GETTY IMAGES
Tổng thống Cyril Ramaphosa mới đắc cử gần đây từng nhiều lần nói sẽ mạnh tay hơn trong tái phân bổ đất trong tay người da trắng về tay bộ phận người da đen. Tuy nhiên, chính phủ Nam Phi bác bỏ mình có một chiến dịch hệ thống triệt tiêu số chủ trang trại da trắng, rằng tái phân bổ đất đai là cần thiết để điều chỉnh lại các tàn dư của chế độ thực dân. Nam Phi là thuộc địa cũ của Anh.
Trên trang Twitter của mình chính phủ Nam Phi chỉ trích “suy nghĩ thiển cận” của ông Trump về chuyện sung công đất: “Nam Phi hoàn toàn bác bỏ suy nghĩ thiển cận này vốn chỉ nhằm chia rẽ đất nước chúng tôi và nhắc chúng tôi nhớ lại thời chúng tôi là thuộc địa trước kia”.
