Ngày 30-5, cựu Tổng thống Donald Trump bị bồi thẩm đoàn kết luận vi phạm tất cả 34 tội danh làm giả hồ sơ kinh doanh trong vụ chi tiền bịt miệng ngôi sao khiêu dâm Stormy Daniels. Trong vụ này, ông Trump đã làm giả khoản chi 130.000 USD trả cho cô Daniels khi ông đang tranh cử tổng thống hồi năm 2016 để đổi lấy sự im lặng của cô này về vụ hai người quan hệ tình dục ngoài luồng.
Chia sẻ với báo chí sau khi nghe quyết định của bồi thẩm đoàn tại Tòa án hình sự Manhattan (TP New York), ông Trump cho rằng đây là một “phiên tòa gian lận” do “thẩm phán mâu thuẫn và tham nhũng” điều hành. Ông còn khẳng định mình mình vô tội và tuyên bố sẽ “chiến đấu đến cùng”, đài CNN đưa tin.
Bản án cuối cùng sẽ do Thẩm phán Juan Mercan tuyên vào ngày 11-7 tới, dựa trên cơ sở quyết định của bồi thẩm đoàn.
Tương lai tranh cử của ông Trump
Nếu bị tòa tuyên án có tội, ông Trump vẫn có thể tranh cử tổng thống. Lý do hiến pháp Mỹ chỉ đưa ra ba yêu cầu đối với các ứng cử viên tổng thống: ít nhất 35 tuổi, là công dân Mỹ từ khi sinh ra và đã sống ở Mỹ ít nhất 14 năm. Không có giới hạn nào cho ứng cử viên tổng thống dựa trên tính cách hoặc hồ sơ phạm tội, theo tờ The New York Times.
Có một tiêu chí khác đặt ra trong Mục 3, Tu chính án thứ 14 của Hiến pháp Mỹ rằng cấm những người trước đó đã tuyên thệ nhậm chức (như thượng nghị sĩ, dân biểu và các quan chức nhà nước khác) giữ chức vụ trong nhà nước nếu tham gia nổi dậy và nổi loạn chống lại chính phủ Mỹ. Các công tố viên đã lập luận rằng hành động của ông Trump trước và vào ngày 6-1-2021, là ngày xảy ra bạo loạn tại trụ sở Quốc hội Mỹ - Điện Capitol, đã vi phạm quy định này.
Tuy nhiên, đầu năm nay, Tòa án Tối cao Mỹ đã ra phán quyết rằng các bang không thể cấm ông Trump tranh cử dựa trên quy định này và nếu muốn thực thi quy định này thì Quốc hội sẽ phải thông qua một đạo luật đặc biệt. Với việc đảng Cộng hòa của ông Trump đang kiểm soát Hạ viện thì việc Quốc hội kích hoạt quy định này là một điều rất xa vời.
Thẩm phán Juan Mercan sẽ tuyên án vào ngày 11-7, tức là bốn ngày trước Đại hội toàn quốc của đảng Cộng hòa tại TP Milwaukee (bang Wisconsin). Nếu ông Trump bị kết án thì việc đảng này gạch tên ông Trump và thay ông bằng một ứng cử viên khác đại diện đảng để tranh cử tổng thống cũng là một kịch bản rất khó xảy ra.
Theo tờ The New York Times, ông Trump đã giành được đa số phiếu của đại biểu tham dự đại hội, nên đảng này không thể đề cử ứng viên khác. Theo quy định đại hội đảng, nếu một đại biểu ủng hộ một ứng viên không phải là người thắng bầu cử sơ bộ của đảng thì sự ủng hộ đó sẽ không được công nhận. Hơn nữa, hiện cũng không có đảng viên Cộng hòa có tầm ảnh hưởng nào tỏ ra quan tâm đến một ứng cử viên khác ngoài ông Trump.
Ông Trump là vị tổng thống đầu tiên trong lịch sử nước Mỹ bị bồi thẩm đoàn kết luận phạm tội hình sự.
Nguy cơ ngồi tù, khả năng kháng cáo
Trước khi tòa tuyên án vào ngày 11-7, ông Trump sẽ trải qua những quy trình giống như bất kỳ người nào bị bồi thẩm đoàn trong hệ thống tòa án New York kết luận phạm trọng tội.
Theo đó, bộ phận quản chế của TP New York sẽ tiến hành một cuộc phỏng vấn và đề xuất một bản án cho thẩm phán. Trong cuộc phỏng vấn này, đối tượng bị bồi thẩm đoàn kết tội có thể cố gắng tạo ấn tượng tốt và giải thích lý do tại sao người đó xứng đáng nhận được khoan hồng.
Trong vụ ông Trump, Thẩm phán Mercan có thể kết án tù hoặc quản chế, theo đó ông Trump phải thường xuyên báo cáo với cơ quan chức năng. Tuy nhiên, việc ông Trump bị kết án tù dường như khó xảy ra khi ông không có tiền án tiền sự và phạm tội phi bạo lực.
Nhà phân tích pháp lý cấp cao của đài CNN Elie Honig, cho rằng hầu hết các trường hợp vi phạm tội danh loại E - loại trọng tội ít nghiêm trọng nhất ở New York, mà ông Trump đang phạm phải, đều không bị lĩnh án tù mà thường là sự kết hợp giữa quản chế, phạt tiền và phục vụ công ích.
Ông Trump gần như chắc chắn sẽ kháng cáo và điều này có nghĩa là mọi hình phạt có thể bị hoãn, ông Trump vẫn được tự do cho đến khi kết thúc phiên tòa phúc thẩm.
Quá trình kháng cáo có thể mất hơn một năm để giải quyết và có thể phải đưa lên tòa án cấp cao hơn, thậm chí là Tòa án Tối cao Mỹ. Do đó, vụ kiện này sẽ còn kéo dài, dường như chắc chắn là phải qua ngày bầu cử tổng thống Mỹ (5-11).
Theo các luật sư, ông Trump có một số lập luận khả dĩ để lật lại bản án của mình, dù không đảm bảo chắc chắn sẽ thành công.
Chẳng hạn, ông Trump có thể lập luận rằng ông đã bị truy tố không đúng cách tại tòa án tiểu bang và Thẩm phán Mercan thiếu thẩm quyền đối với vụ việc. Ông Trump cũng có thể cho rằng cáo buộc của cơ quan công tố quá mơ hồ đến mức ông không thể chuẩn bị đầy đủ cho việc bào chữa.
Đội ngũ pháp lý của ông Trump cũng có thể lấy lời khai của nữ diễn viên khiêu dâm Stormy Daniels làm cơ sở để bác bỏ phán quyết, dựa trên lập luận rằng một số chi tiết mà cô này đưa ra về cáo buộc có quan hệ tình dục với ông Trump hồi năm 2006 là không cần thiết và bồi thẩm đoàn không công bằng đối với ông Trump.
Phản ứng của các đảng Dân chủ, Cộng hòa
Sau khi ông Trump bị kết tội, Tổng thống Mỹ Joe Biden và những thành viên có “máu mặt” của đảng Dân chủ đã không đưa ra bình luận.
Người phát ngôn chiến dịch tranh cử của ông Biden - ông Michael Tyler nói rằng những diễn biến này trong phiên tòa xử ông Trump cho thấy “không ai đứng trên pháp luật”, đài CNBC đưa tin.
“Nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump có nghĩa là hỗn loạn, tước đoạt quyền tự do của người Mỹ và kích động bạo lực chính trị. Và người dân Mỹ sẽ từ chối điều đó vào tháng 11 này…Vẫn chỉ có một cách duy nhất để ngăn ông Trump trở lại Phòng Bầu dục: tại thùng phiếu” - ông Tyler nói.
Về phía đảng Cộng hòa, Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson cho rằng đây là một "ngày đáng xấu hổ trong lịch sử nước Mỹ"; và các cáo buộc là "hoàn toàn vì lý do chính trị", theo đài CNN.
Thượng nghị sĩ J.D. Vance của bang Ohio nói rằng phán quyết của bồi thẩm đoàn là một "sự sỉ nhục đối với hệ thống tư pháp".
Theo hãng tin AP, một số thành viên đảng Cộng hòa trước đó chia rẽ về việc ủng hộ cựu Tổng thống Trump thì nay đã cùng nhau công kích thẩm phán, bồi thẩm đoàn và Tổng thống Biden.
