Ngày 8-12, phe nổi dậy Syria tiến vào thủ đô Damascus, tuyên bố lật đổ chính quyền Tổng thống Syria Bashar al-Assad.
Cuộc tấn công chớp nhoáng do tổ chức Hồi giáo vũ trang Hayat Tahrir al-Sham (HTS) lãnh đạo - một nhánh cũ của al-Qaeda - đã chấm dứt tình trạng bế tắc kéo dài 4 năm giữa chính phủ ông al-Assad và HTS.
Trong vòng chưa đầy 10 ngày, phe nổi dậy đã giành quyền kiểm soát các TP lớn như Aleppo, Hama, Homs và tiến về thủ đô Damascus.
Giới phân tích cho rằng việc cựu chỉ huy al-Qaeda - ông Abu Mohammed al-Jolani tuyển dụng được một liên minh chiến binh đã giúp HTS đạt được thành công chưa từng có.
“Những gì chúng ta đang thấy hiện nay là kết quả của vài năm huấn luyện và chuyên nghiệp hóa lực lượng HTS. Họ có các đơn vị chuyên biệt cho máy bay không người lái, bộ binh, xe tăng và được phối hợp tốt hơn nhiều so với những gì họ có thể làm trước đây” - ông Jerome Drevon, một nhà phân tích cấp cao tại tổ chức Crisis Group (trụ sở Bỉ), nói với tờ The Washington Post.
Ngày 30-11: Sự sụp đổ của Aleppo
Phe nổi dậy đã vượt qua ranh giới phía tây Aleppo - TP lớn thứ hai của Syria vào ngày 29-11, lần đầu tiên kể từ tháng 12-2016. Lực lượng này nhanh chóng di chuyển vào trung tâm TP, vượt qua các con phố, nổ súng và bấm còi inh ỏi trong khi quân chính phủ tháo chạy.
Đến ngày 30-11, quân nổi dậy kiểm soát sân bay quốc tế Aleppo. Một ngày sau, HTS chiếm các khu vực do chính phủ kiểm soát ở phía tây Aleppo.
Quân đội Syria, được máy bay chiến đấu của Nga hỗ trợ, đã đáp trả bằng một loạt các cuộc không kích vào Aleppo và khu vực xung quanh. Tuy nhiên, không có thêm cuộc không kích nào của lực lượng chính phủ vào TP này kể từ ngày 2-12, theo dữ liệu do ACLED - một tổ chức giám sát chiến tranh có trụ sở tại Mỹ.
Ngày 5-12: Sự sụp đổ của Hama
Đến ngày 1-12, lực lượng nổi dậy đã tiến về phía nam Syria hướng tới TP Hama, nhưng lực lượng của Tổng thống al-Assad đã có thể ngăn chặn được cuộc tiến công bất ngờ này.
Trong 5 ngày tiếp theo, phe nổi dậy đã chiếm được các thị trấn gần TP Hama và chiếm giữ các cơ sở quân sự bị bỏ hoang.
Dưới áp lực của phe nổi dậy, ông al-Assad đã ra lệnh tăng lương ngay lập tức cho lực lượng chính phủ, hãng thông tấn nhà nước Syria đưa tin hôm 4-12. Dữ liệu của ACLED cho thấy máy bay phản lực của Nga tiếp tục tấn công các mục tiêu trên khắp tỉnh Hama.
Vào ngày 5-12, các chiến binh đã kiểm soát Hama, thả tù nhân khỏi các nhà tù.
Ngày 7-12: Sự sụp đổ của Daraa
Vào ngày 6-12, một nhóm chiến binh chống ông al-Assad đã tràn qua TP Daraa ở phía nam, vẫy cờ của phe đối lập. Đến đêm, đám đông tụ tập biểu tình phản đối chính phủ.
Các chuyên gia mô tả phe đối lập ở Daraa là một liên minh hỗn hợp gồm các cựu phiến quân, thành viên các gia tộc quyền lực ở địa phương - những người đã buộc phải nhượng bộ ông al-Assad vào năm 2018.
“Nhiều người đã mong muốn điều này [lật đổ chính phủ] từ lâu, nhưng không thể hành động. Các sự kiện ở phía bắc đã cho họ cơ hội để thực hiện điều đó” - ông Aron Lund, chuyên gia về Trung Đông tại viện nghiên cứu Century International, nói.
Ngày 7-12: Trận chiến ở Homs
Ngày 7-12, lực lượng chính phủ Syria buộc phải từ bỏ TP chiến lược Homs (phía tây Syria) - nơi từng là trung tâm kháng chiến ở Syria và là điểm trung chuyển kinh tế quan trọng, có hai căn cứ quân sự của Nga.
Trước đó, ngày 6-12, các chỉ huy HTS tuyên bố rằng đã giành được quyền kiểm soát các khu vực cách Homs 6 km về phía bắc. Đến cuối ngày, HTS kêu gọi lực lượng quân đội từ bỏ Homs.
“Nếu phiến quân vượt qua Homs, điều này sẽ cắt đứt Damascus khỏi bờ biển. Sự gián đoạn như vậy có thể dẫn đến ‘vòng xoáy tử thần’ cho nhà nước Syria” - chuyên gia Lund khi đó nhận định.
Ngày 8-12: Cuộc chiến cuối cùng ở Damascus
Trong ngày 7-12, từ phía bắc và phía nam, các chỉ huy phiến quân thề sẽ tiếp tục tiến về Damascus. Trong ngày, các nhóm phiến quân đã tiến gần trung tâm thủ đô, chiếm hết vùng ngoại ô này đến vùng ngoại ô khác.
Người dân địa phương nói rằng các cửa hàng ở Damascus đóng cửa và tình trạng thiếu tiền mặt bắt đầu xảy ra ở thủ đô trong ngày 7-12.
Vào sáng sớm 8-12, phe nổi dậy tuyên bố kiểm soát Damascus, lật đổ chính phủ Tổng thống al-Assad.
Phe nổi dậy cũng tiến vào nhà riêng của Thủ tướng Syria Mohammad Ghazi Al-Jalali và đưa ông này đến một khách sạn để bắt đầu quá trình chuyển giao quyền lực.
Ông al-Assad được cho đã rời Damascus trong đêm 7-12, và 25 năm cầm quyền của nhà lãnh đạo này được cho là sắp đi đến hồi kết.
