Là những mầm thiện nảy chồi. Là tình người nhen nhóm, đơm hoa. Là sự cảm thông chí tình của những người cùng cảnh khổ… Nhờ đó, nỗi đau của sự mất mát, chia lìa như được vơi đi phần nào…
1. Sau khi nghe tòa tuyên án, dưới phòng xử, vợ của bị cáo Đặng Hữu Anh Tuấn, tay tài xế xe container đã ba lần chạy xe tới lui gây ra cái chết thương tâm cho nạn nhân, ngồi khóc ngất. Chừng có người bảo chạy ra sân nhanh lên để còn nhìn thấy mặt chồng, chị mới lao vội ra nhưng đã muộn. Tuấn đã vào xe bít bùng, bắt đầu hành trình 18 năm tù đằng đẵng…
Xe tù lăn bánh. Chị ngồi bệt xuống sân, nước mắt đầm đìa. Cụ bà Nguyễn Thị Mai, ngoại của nạn nhân - cháu Nguyễn Thị Hội, đi qua, khẽ khàng nắm tay dìu chị đứng dậy. Bà nói: “Chúng tôi đã năn nỉ tòa hết cách rồi, biết sao được!”... Rồi bà đưa tay ôm ngực, đứng ngẩn người, như thể chính bà đang là người có lỗi.
Không phải chỉ ở phiên xử này mà trước đó, cả ở phiên sơ thẩm và ngay từ giai đoạn điều tra, bà và cha cháu Hội cũng đã có đơn xin giảm án cho bị cáo. Thói thường người ta sẽ nghĩ chắc phía bị cáo hoặc chủ xe đã có thương lượng gì đó nên gia đình nạn nhân mới làm vậy. Nhưng không, bà nói: “Trong đám tang cháu Hội, đại diện chủ xe có qua đưa 10 triệu đồng, sau phiên tòa sơ thẩm đưa thêm 10 triệu đồng nữa, tất cả chỉ có vậy thôi”.
Dù nỗi đau, nỗi mất mát là quá lớn nhưng bà cụ Mai (đứng giữa, đang ôm ngực) vẫn thông cảm cho hoàn cảnh của gia đình bị cáo.
Hỏi lý do xin giảm án, bà cụ Mai không khóc nhưng giọng nghẹn đi rằng dù gì thì cháu mình cũng đã mất rồi, giờ bị cáo có bị phạt thêm một, hai năm tù nữa hay phải chịu tội chết thì cháu mình cũng không sống lại được. “Người thân mình mất đi đã khổ, người ta đi tù cũng tội. Nó còn trẻ. Vợ nó cũng còn trẻ lắm, lại một nách hai đứa con thơ. Chồng đi tù càng lâu thì ở ngoài có khi con vợ nó cũng bỏ đi lấy chồng khác, đám trẻ ấy bỏ lại cho ai”...
Số tiền bồi thường mà tòa tuyên buộc chỉ bảy mươi mấy triệu đồng. Thương nhà bị cáo nghèo, bà đã không dám kháng cáo xin tăng thêm vì cứ nghĩ làm vậy vừa gây khó cho nhà bị cáo, vừa là cớ để tòa có thể xử tăng án đối với bị cáo.
2. Cả gia đình bà cụ Mai gồm bà, hai chị em cháu Hội và cha các cháu sống trong một căn nhà rộng không quá 4 m2. Trước đây mẹ cháu Hội, tức con gái bà cụ, dính vào chuyện mua bán ma túy, bị tòa kêu án 14 năm tù, sau được giảm xuống còn 12 năm. Cha cháu Hội thì làm phụ hồ bữa đực bữa cái, có đồng nào uống rượu đồng nấy. Tất cả gánh nặng gia đình dồn lên đôi vai của một bà già đã gần tuổi 80. Hằng ngày bà phải đi bán vé số nuôi chị em Hội.
“Tội nghiệp, Hội nó chỉ mới được chút sung sướng một năm nay thôi, chứ trước đó mỗi chiều còn phải chạy đi bán tờ kết quả xổ số để phụ tiền cho bà” - dì ruột của cháu Hội kể. Cái chút sung sướng ấy té ra là cháu Hội được đi bán cà phê, được ăn mặc đẹp một chút và có ít tiền phụ bà nuôi em, thăm mẹ…
Dì ruột Hội kể khi làm đám tang cho cháu Hội, nhà chật không có chỗ quàn quan tài, phải xin để trước chốt dân phòng khu phố. “Gia đình cũng nghĩ đến chuyện đưa cháu đi hỏa táng cho đỡ tiền. Nhưng phần vì thương cháu đã phải chết trong đau đớn, nay lại đem đi hỏa thiêu nữa thì… thật đau lòng. Nhưng cái chính là nghĩ đến người mẹ đang thụ án trong tù, con gái chết mà bà không trông thấy mặt, nếu đem hỏa táng, khi mẹ nó về chỉ thấy bình tro cốt thì đau lòng dữ lắm”. Thế là gia đình cũng ráng vay mượn tiền mua phần đất ở Củ Chi an táng cho cháu, để khi mẹ cháu về còn nhìn thấy nấm mồ con.
Khi Hội gặp nạn, gia đình không dám báo cho mẹ cháu biết vì sợ mẹ cháu thương con đau lòng mà trốn trại, trong khi ngày mãn hạn tù đã cận kề. Sáng qua, trong phiên tòa, người ta thấy một phụ nữ ngồi im lìm, héo hắt bên đứa em gái của Hội. Đó chính là mẹ của cháu Hội, bà mới ra tù cách nay đúng một tuần. Buổi sáng đi dự tòa xong, buổi chiều bà cụ Mai một hai dắt con gái mình mang giấy mãn tù ra trình diện với chính quyền. Bà cụ muốn đứa cháu còn lại của mình từ đây phải luôn có mẹ kề bên và mẹ nó phải là người hoàn lương đúng nghĩa...
Vượt lên trên tội lỗi của bị cáo, vượt lên trên cái ác là những điều tốt đẹp của sự cảm thông, của tình người từ phía gia đình nạn nhân dù nỗi đau, nỗi mất mát của họ là quá lớn…
NGÔ BÌNH
