LTS: Những ngày qua, PLO đã đăng tải một số ý kiến của các giảng viên, thẩm phán, luật sư phân tích, bình luận về đáp án của đề thi kiểm tra kết quả tập sự hành nghề luật sư (môn Kỹ năng hành nghề luật sư) của Liên đoàn luật sư Việt Nam.
Có thể nói, khi bàn luận về đáp án này, các chuyên gia đều nhìn nhận tình huống pháp lý nêu trong đề thi để xem xét cấu thành tội phạm và định tội danh. Đây là góc nhìn mang tính học thuật, dựa trên nền tảng khoa học luật hình sự.
Song, cần lưu ý tình huống trong đề thi là với nội dung vụ án như thế, với quan điểm truy tố, buộc tội cụ thể của cơ quan công tố như thế, các luật sư tương lai cần có phương án, luận cứ bào chữa thế nào để tốt nhất cho bị cáo. Đây là yêu cầu cụ thể cho một "chủ thể" duy nhất: luật sư bào chữa.
Ở góc độ này, PLO xin tạm khép lại diễn đàn bằng bài viết của Luật sư Nguyễn Minh Tâm- một luật sư giàu kinh nghiệm, đã và đang tham gia giảng dạy, đào tạo cho đội ngũ luật sư kế cận.
 |
Luật sư Nguyễn Minh Tâm tại một phiên tòa. Ảnh: NVCC |
Trước hết, phải nói rằng đây là kỳ kiểm tra với môn Kỹ năng hành nghề luật sư (LS), trong đó có kỹ năng của LS với tư cách người bào chữa trong vụ án hình sự. Chức năng của LS trong vụ án hình sự là gỡ tội, đối trọng với chức năng buộc tội của kiểm sát viên thực hành quyền công tố.
Để thực hiện chức năng này, bài bào chữa của LS chính là bản luận cứ phản biện lại những quan điểm buộc tội của kiểm sát viên. Vì vậy, định hướng bào chữa là một kỹ năng rất quan trọng của LS. Trong vụ án hình sự, bản luận cứ bào chữa có thể được thực hiện theo hai hướng. Một là bị cáo không phạm tội như truy tố của VKS, hai là bị cáo có tội và xin giảm nhẹ hình phạt.
Dù bào chữa theo hướng nào, LS cũng phải tuân thủ các nguyên tắc phổ quát của hành nghề LS là tuân thủ quy định pháp luật như BLHS, BLTTHS, Luật Luật sư và Bộ Quy tắc Đạo đức và ứng xử nghề nghiệp luật sư Việt Nam; đồng thời, luật sư không được làm điều gì bất lợi cho bị cáo mà mình bào chữa.
Đây không phải kiểm tra về học thuật định tội danh hay thu hút tội danh trong trường hợp bị cáo phạm nhiều tội trong khoa học luật hình sự.
Trở lại với tình huống mà đề thi đưa ra, bị cáo Nguyễn Cường bị VKS truy tố về hai tội là tội giết người theo điểm e khoản 1 Điều 123 BLHS 2015 và tội cướp tài sản theo điểm g khoản 2 Điều 168 BLHS 2015.
Đề bài yêu cầu hãy nêu những điểm chính trong luận cứ bào chữa của luật sư A. cho Nguyễn Cường tại phiên tòa sơ thẩm.
Căn cứ vào dữ liệu là các tình tiết về mặt chủ quan, khách quan trong đề bài, đáp án xác định:
1) Bị cáo Nguyễn Cường không phạm tội “Giết người” theo điều khoản mà cáo trạng truy tố mà phạm tội nhẹ hơn là tội “Cố ý gây thương tích” theo điểm a khoản 1 Điều 134 BLHS;
2) Bị cáo Nguyễn Cường chỉ phạm tội “Cướp tài sản” theo khoản 1 có khung hình phạt nhẹ hơn khoản 2 Điều 168 BLHS mà VKS truy tố.
Vấn đề đặt ra là: Luật sư có được áp dụng học thuật trong lý luận về định tội danh và thu hút tội danh để xác định bị cáo chỉ phạm một tội là “Cướp tài sản” với tình tiết định khung tăng nặng là làm chết người tại điểm c khoản 4 Điều 168 BLHS hay không?
Theo tôi, LS không được phép làm điều này, vì nó đúng với học thuật nhưng lại gây bất lợi cho bị cáo. Bởi vì, cáo trạng chỉ truy tố bị cáo theo khoản 2 Điều 168 (có khung hình phạt từ 7-15 năm) nhưng LS lại chỉ ra bị cáo phải chịu trách nhiệm hình sự theo khoản 4 Điều 168 (đúng học thuật - có khung hình phạt từ 18-20 năm tù).
Nếu làm như vậy thì LS đã từ người bào chữa, gỡ tội trở thành người buộc tội chính thân chủ mình. Luật pháp và đạo đức nghề nghiệp luật sư không cho phép LS làm như vậy.
Trách nhiệm chứng minh bị cáo phạm tội theo khoản 4 Điều 168 BLHS là trách nhiệm của công tố viên chứ không phải trách nhiệm của LS. HĐXX có quyền nhận định và áp dụng quy định pháp luật về định tội và thu hút tội danh để xét xử bị cáo theo khoản 4 Điều 168 BLHS.
Nếu LS mà làm điều này thì đã không hiểu hết những nguyên tắc hành nghề trong kỹ năng bào chữa của LS trong vụ án hình sự.
Vì vậy, theo tôi đáp án như đã hướng dẫn là hoàn toàn đúng với yêu cầu của môn kiểm tra “Kỹ năng hành nghề luật sư”. Bởi đây không phải kiểm tra về học thuật định tội danh hay thu hút tội danh trong trường hợp bị cáo phạm nhiều tội trong khoa học luật hình sự.
Để kết thúc ý kiến, tôi xin cảm ơn các tác giả đã quan tâm, có thiện chí trao đổi về học thuật với giới luật sư và Liên đoàn luật sư Việt Nam trong việc ra đề cũng như ra đáp án trong kỳ kiểm tra kết quả tập sự hành nghề luật sư.
LS NGUYỄN MINH TÂM
Trân trọng cám ơn bạn đọc, các tác giả đã tham gia ý kiến, bình luận!
Mới đây, PLO có đăng tải một số ý kiến của các tác giả bình luận về đáp án đề hình sự trong môn Kỹ năng hành nghề luật sư của Liên đoàn luật sư Việt Nam.
Trong đó, có ý kiến cho rằng, đáp án của đề thi này là không ổn. Có tác giả thì nhận định hành vi của Cường trong tình huống của đề thi phải được xem xét với tội danh phù hợp nhất là “Cướp tài sản” với tình tiết định khung tăng nặng là làm chết người tại điểm c khoản 4 Điều 168 BLHS.
Hay một thẩm phán cho biết, đứng góc độ người bào chữa cho Cường thì đôi khi việc bào chữa theo hướng giảm nhẹ trách nhiệm hình sự cho thân chủ nhất có thể thì cũng có thể hiểu được. Còn ở góc độ học thuật, trên cơ sở khoa học pháp lý hình sự thì cần sự thống nhất cách hiểu một cách chính quy.
Có thể thấy, cùng một tình huống pháp lý nhưng đứng dưới các góc độ khác nhau để xem xét thì có thể sẽ có những đáp án khác nhau. Cụ thể ở đây, tác giả nhìn nhận vụ việc dưới góc độ người buộc tội, người gỡ tội hay là người ra phán quyết.
Với đề thi yêu cầu nêu các điểm chính trong luật cứ bào chữa của LS cho bị cáo, PLO xin khép lại diễn đàn bằng quan điểm của LS Nguyễn Minh Tâm dưới góc độ là người bào chữa cho bị cáo, dựa trên những nguyên tắc hành nghề luật sư như trên.
PLO trân trọng cảm ơn những ý kiến bình luận mà các tác giả, quý bạn đọc đã gửi về cho chúng tôi.
