Đáp án của đề kiểm tra (viết) kết quả tập sự hành nghề luật sư đợt 1 năm 2021 môn “Kỹ năng tham gia tố tụng, tư vấn pháp luật, đại diện ngoài tố tụng và thực hiện dịch vụ pháp lý khác” ở câu 2 (phần tự chọn, đề số 1) gây tranh cãi trong giới hành nghề luật. Vì sao?
Đề thi và đáp án
Tại đề kiểm tra viết của Hội đồng kiểm tra kết quả tập sự hành nghề luật sư đợt 1 năm 2021 (Liên đoàn Luật sư Việt Nam), môn “Kỹ năng tham gia tố tụng, tư vấn pháp luật, đại diện ngoài tố tụng và thực hiện dịch vụ pháp lý khác”, ở Câu 2 (phần tự chọn, đề số 1) có tình huống được tóm tắt như sau:
Khoảng 08 giờ ngày 2-1-2018, Nguyễn Cường (sinh năm 1982) đến nhà chị HA để hỏi mượn chiếc xe máy về quê. Sau đó, Cường mang đi cầm chiếc xe này được bốn triệu và ăn tiêu, đánh bạc hết.
Không biết làm cách nào để có tiền chuộc lại chiếc xe đã mượn, Cường đến nhà bố nuôi của vợ là ông Nguyễn Văn Báu để vay tiền.
Khoảng 20 giờ cùng ngày, Cường đến nhà ông Báu nhưng ông Báu từ chối cho vay, Cường lấy con dao nhọn đe dọa. Khi ông Báu chạy đến gần cửa ra vào ban công tầng hai thì Cường đuổi kịp và dùng dao đâm vào vai trái ông Báu. Ông Báu quay lại chống đỡ thì bị Cường đâm nhiều nhát vào vai và tay phải.
Thấy ông Báu vẫn kêu cứu, Cường liền vơ túi ni-lông nhét vào miệng để ông Báu không kêu được nữa. Sau đó, Cường quay ra lục tủ trong phòng tầng hai lấy được 5 triệu đồng và bỏ trốn.
Ông Báu được đưa đi cấp cứu tại bệnh viện nhưng chết vào sáng ngày 3-1-2018. Theo kết quả giám định pháp y, ông Báu chết do bị đa chấn thương, mất máu không hồi phục.
CQĐT đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với Nguyễn Cường về tội cướp tài sản theo điểm g khoản 2 Điều 168 BLHS 2015. Quá trình điều tra, CQĐT đã bổ sung quyết định khởi tố bị can về tội giết người theo khoản 1 Điều 123 BLHS 2015 đối với Cường.
Sau khi kết thúc điều tra, VKS đã ra cáo trạng truy tố Nguyễn Cường về tội giết người theo điểm e khoản 1 Điều 123 BLHS 2015 và tội cướp tài sản theo điểm g khoản 2 Điều 168 BLHS 2015.
Đề bài yêu cầu hãy nêu những điểm chính trong luận cứ bào chữa của luật sư A. cho Nguyễn Cường tại phiên tòa sơ thẩm?
 |
Các luật sư trong một phiên tòa hình sự. Ảnh minh họa: MC |
Đáp án chính thức như sau:
1. Về tội “Giết người”: Không đủ căn cứ để xác định Nguyễn Cường phạm tội “Giết người” theo điểm e khoản 1 Điều 123 BLHS. Bị cáo Nguyễn Cường chỉ phạm tội “Cố ý gây thương tích” theo điểm a khoản 1 Điều 134 BLHS.
Lý do: Việc Cường đến nhà ông Báu chỉ nhằm mục đích vay tiền, do không vay được nên Cường mới tấn công ông Báu để lấy tiền. Con dao mà Cường dùng tấn công ông Báu là Cường lấy trên bàn nhà ông Báu, không phải Cường chuẩn bị dao từ trước.
Cường không có mục đích tước đoạt sinh mạng của ông Báu, việc ông Báu chết nằm ngoài ý muốn của Cường. Vị trí trên cơ thể ông Báu bị Cường tác động là tại vai chứ không phải vị trí trọng yếu trên cơ thể. Cường chỉ lấy túi ni-lông nhét vào miệng ông Báu để ông không kêu được, mà không đâm ông Báu đến chết.
2. Về tội “Cướp tài sản”: bào chữa theo hướng giảm nhẹ TNHS. Hành vi của Cường chỉ cấu thành tội “Cướp tài sản” theo khoản 1 Điều 168 BLHS.
Lý do: Chưa đủ dấu hiệu để xác định hành vi của Cường gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội theo điểm g khoản 2 Điều 168 BLHS, vì tình tiết này khó định lượng về mặt chủ quan theo nguyên tắc có lợi cho bị cáo...
Những băn khoăn
Theo ThS Võ Văn Tài, Phó trưởng khoa Kiểm sát hình sự, Trường Đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm sát tại TP.HCM, đáp án của đề thi này là “rất không ổn” và cũng không chính xác.
Lí do là bởi: Đúng là ban đầu Cường không có ý định chiếm đoạt tài sản, nhưng trong lúc cãi vã, Cường đã dùng vũ lực tấn công nạn nhân bất tỉnh, tạo điều kiện cho việc thực hiện hành vi tiếp theo, và nhờ hành vi dùng vũ lực Cường mới lấy được tài sản của nạn nhân. Do đó, hành vi của Cường đã thỏa mãn đầy đủ cấu thành tội cướp tài sản.
Hành vi Cường đâm vào vai, tay nạn nhân, rồi trói tay, nhét bọc ni-lông vào miệng cho thấy Cường không có ý định giết người, nạn nhân chết là ngoài ý muốn (vô ý đối với hậu quả).
Khi nhận định như vậy thì phải dùng hậu quả nạn nhân chết là tình tiết định khung tại khoản 4 Điều 168 BLHS.
Còn trường hợp cho rằng khi đâm nạn nhân liên tiếp đến bất tỉnh, Cường còn trói và nhét túi ni-lông đầy miệng nạn nhân, với tình trạng như vậy, Cường hoàn toàn nhận thức được nạn nhân sẽ chết nếu không được mọi người đưa đi cấp cứu kịp thời, tuy không mong muốn nhưng Cường bỏ mặc cho hậu quả ra xảy ra, khi nạn nhân chết thì tội giết người hoàn thành.
Hành vi của Cường đã phạm vào tội giết người với tình tiết định khung quy định tại điểm e khoản 1 Điều 123 BLHS và tội cướp tài sản theo khoản 1 Điều 168 BLHS.
Cũng theo ông Tài, nguyên tắc thu hút tội danh thì không có chuyện hành vi đâm là phạm tội cố ý gây thương tích, đâm rồi lấy tài sản là phạm thêm tội cướp.
“Mọi trường hợp sử dụng vũ lực lấy tài sản đều hút vào tội cướp, nếu gây ra tổn hại cho sức khỏe nạn nhân thì lấy tỉ lệ thương tích làm tình tiết định khung cho tội cướp. Chỉ khi xảy ra hậu quả chết người thì ta mới xem nên sử dụng hậu quả chết người đó để định thêm tội giết người hay sử dụng làm tình tiết định khung tăng nặng tại khoản 4 Điều 168 BLHS” – ThS Tài nêu quan điểm.
Cùng chung nhận định với ThS Tài, Chánh án một tòa tại TP.HCM nói ngắn gọn: “Đáp án như vậy có thể ảnh hưởng không tốt đến tư duy của các luật sư tương lai và quan trọng hơn là nó đi ngược lại kiến thức cơ bản của khoa học luật hình sự Việt Nam”.
(Quan điểm của bạn thế nào về đáp án này? Mọi ý kiến vui lòng gửi vào e-mail phapluatcuocsong@phapluattp.vn)
