Theo KTS Trần Ngọc Chính, nguyên Thứ trưởng Bộ Xây dựng - Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, Quy hoạch TPHCM thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 cần lấy sông Sài Gòn làm trọng tâm, đưa trục TPHCM - Củ Chi - Núi Bà Đen (Tây Ninh) dọc hành lang sông Sài Gòn trở thành “xương sống” phát triển kinh tế, du lịch, liên kết vùng và liên kết quốc tế.
Sông Sài Gòn là trọng tâm trong quy hoạch TP.HCM
+ Phóng viên: Khi so sánh với các đô thị phát triển của thế giới có cấu trúc “bám sông, hướng biển” gần giống với TP.HCM như sông Hàn (Seoul), Thượng Hải (Trung Quốc) hay xa hơn là Paris (Pháp), London (Anh), có ý kiến cho rằng sông Sài Gòn chưa được chú trọng đúng mức trong chiến lược phát triển của TP.HCM, ông đánh giá ra sao về nhận định này?
. KTS Trần Ngọc Chính: Như chúng ta thấy, sông Seine (Paris) khá bé, không uốn khúc qua một vùng rộng lớn như sông Sài Gòn, trong khi sông Hoàng Phố của Thượng Hải và sông Hàn tại Seoul, cảnh quan cũng không đẹp bằng sông Sài Gòn. Vì thế, tôi cho rằng, TP.HCM cần lấy sông Sài Gòn làm trung tâm trong phát triển kinh tế, hạ tầng, đặc biệt là du lịch.
Ngoài nâng tầm cảnh quan hai bên bờ sông, phải bổ sung thêm các sản phẩm du lịch trên sông, tạo thành một chuỗi kết nối với các vùng, điểm đến lân cận như hướng về Củ Chi để phát triển du lịch sinh thái, lịch sử, hay lên đến Núi Bà Đen (Tây Ninh) với du lịch văn hóa… Để phục vụ hoạt động này phải quy hoạch rất nhiều bến thủy dọc theo sông Sài Gòn.
Bên cạnh nâng cấp hạ tầng giao thông đường thủy thì sông Sài Gòn còn phải trở thành một con sông du lịch như Thượng Hải đang làm với sông Hoàng Phố, có những sản phẩm du lịch cao cấp, đặc sắc cả ngày lẫn đêm. Gần đây, TP có tổ chức lễ hội trên sông, tôi nghĩ chương trình nên tiếp tục làm với hình thức phong phú hơn, quy mô lớn hơn dọc các tỉnh có sông Sài Gòn đi qua. Song song với đó cần phát triển hệ thống bến du thuyền, các trung tâm sầm uất hai bên bờ sông để phát triển kinh tế ven sông của cả vùng.
+ Vậy theo ông, TP.HCM cần đột phá trong quy hoạch trục hành lang sông Sài Gòn thế nào để có được tiềm năng kinh tế, du lịch, sinh thái của dòng sông này?
. Tôi đã nghiên cứu sông Sài Gòn 40 - 50 năm nay. Dòng chảy của sông từ phía Tây Bắc qua tỉnh Tây Ninh đổ xuống đến Củ Chi, Thanh Đa… rồi đi vào TP. Tựa một dải lụa ngay giữa TP, sông Sài Gòn mở ra không gian phát triển đô thị tuyệt vời cho TP.HCM.
Đặc biệt, độ rộng của sông Sài Gòn vừa phải hơn sông Hồng (Hà Nội). Trong khi, chế độ thủy văn và địa lý lại tạo được mặt nước êm ả hơn cả sông Seine của Paris (Pháp). Vì thế, quy hoạch TPHCM không thể thiếu sông Sài Gòn được. Đây là dòng sông quý hiếm có ý nghĩa quan trọng.
Và để tạo đột phá cho quy hoạch phát triển sông Sài Gòn, cần tạo ra hệ sinh thái du lịch quy mô, nơi quy tụ không gian văn hóa, thể thao, sinh thái ở đẳng cấp cao, hướng đến toàn cầu như phát triển các bến du thuyền, lễ hội đẳng cấp và phát triển các đô thị dọc hai bên bờ sông, hình thành hành lang ven sông sôi động trên bến dưới thuyền.
Đây là con sông mà tôi cho rằng mọi quy hoạch của TPHCM đều phải lấy trục không gian về cảnh quan, giao thông dọc hành lang con sông làm trọng tâm.
Kết nối từ TP.HCM - Củ Chi - Núi Bà Đen để tạo trục phát triển xương sống
+ TPHCM đang hướng đến trở thành TP toàn cầu vào năm 2045. Để đạt đến mục tiêu này, nhiều ý kiến cho rằng TP.HCM cần đóng vai trò đầu tàu cả về kinh tế lẫn hạ tầng, với hành lang ven sông Sài Gòn là trọng tâm, ông có đồng tình với nhận định này?
. Chúng ta đang xây dựng vị thế của TP.HCM là TP toàn cầu, vì vậy việc nghiên cứu quy hoạch TP.HCM đến 2030 và tầm nhìn 2050 là hết sức quan trọng. TP.HCM có đến 17 triệu dân, hướng tới điểm đến hàng đầu châu lục nên hạ tầng giao thông phải đóng vai trò trọng lực trong phát triển kinh tế - xã hội.
Trước đây, nói đến quy hoạch TP.HCM chỉ nói đến nội thành là chính, rồi đến sông Sài Gòn và cùng lắm đến Cảng Cát Lái. Nhưng bây giờ, phải nhìn nhận TP.HCM là TP “bám sông, hướng biển” và đã là đô thị sông nước thì phải phát triển kinh tế cảng biển, đường thủy.
Chúng ta đã có các cảng trung chuyển quốc tế, nhưng cần phát triển hệ thống giao thông đường thủy dọc hành lang sông Sài Gòn từ Tây Ninh, qua Củ Chi đến Cần Giờ và hệ thống các kênh, rạch tạo thành 1 mạng lưới giao thông kết nối nội khu TP.HCM, giữa TP.HCM với miền Tây Nam Bộ và miền Đông Nam Bộ… Đây là quy hoạch đặc biệt quan trọng vì kinh tế TP.HCM phải gắn với giao thông, logistic, du lịch…
+ Như ông vừa chia sẻ cần có hệ thống giao thông đường thủy dọc hành lang sông Sài Gòn qua Củ Chi đến Tây Ninh. Vậy trục phát triển này có cần đầu tư bài bản cả hệ thống đường bộ, đường sắt hiện đại để tối ưu liên kết vùng, tạo động lực thúc đẩy phát triển cho cả một vùng kinh tế, du lịch rộng lớn?
. Tôi cho rằng phát triển giao thông đường thủy phải song song xây dựng hệ thống giao thông trên bộ, tùy điều kiện cảnh quan để phối hợp chặt chẽ, liên kết khăng khít.
Quy hoạch 2 bên bờ sông Sài Gòn từ TP.HCM qua Củ Chi lên Tây Ninh phải là những tuyến đường quy mô 4-10 làn xe. Đi ra nước ngoài thấy các đô thị rất quan tâm đến giao thông, giao thông của họ không phải 2 làn xe mà phải là 4-10 làn xe. Vì thế, quy hoạch đại lộ phải tính đến việc đáp ứng nhu cầu cao trong tương lai.
Hướng phát triển TP.HCM - Tây Ninh cần được quan tâm bởi trục phát triển này không chỉ là trục văn hóa - du lịch mà còn kết hợp khai thác kinh tế với cửa khẩu Mộc Bài. Tầm nhìn xa, khi quỹ đất trung tâm TP.HCM hết, TP cũng sẽ cần mở rộng các đô thị vệ tinh đến tận Tây Ninh.
Đối với TP.HCM ngoài việc kết nối với Tây Ninh, với cửa khẩu quốc tế Mộc Bài, cần tiếp tục phát triển đến cả khu vực TP Tây Ninh, Núi Bà Đen và đến cửa khẩu Hoa Lư, cửa khẩu Xa Mát. Tôi nghĩ rằng trục TP.HCM qua Củ Chi - Trảng Bàng - Hòa Thành - Tây Ninh - Xa Mát là trục quốc tế rất quan trọng kết nối giữa TP.HCM và Tây Ninh.
Trục phát triển này cũng đi qua Núi Bà Đen - nóc nhà của khu vực Đông Nam Bộ. Người TP.HCM, du khách đến TP.HCM cũng rất thích đi đến Núi Bà Đen bởi đây là điểm đến tâm linh nổi tiếng, cũng là nơi có khí hậu dễ chịu và cảnh quan tự nhiên tươi đẹp. Nếu triển khai được trục kinh tế này sẽ vừa giải quyết vấn đề giao thông, logistic và vấn đề tổ chức dân cư, hình thành chuỗi hệ sinh thái du lịch liên vùng, tạo điều kiện cho Tây Ninh phát triển.
Vì vậy, trục này không chỉ là trục liên kết chuỗi kinh tế quốc tế, mà cũng cần là trục “xương sống” về du lịch đối với TP.HCM. Khi phát triển được trục hạ tầng du lịch cao cấp, hạ tầng giao thông hiện đại gồm đường sông, đường bộ, đường sắt song song kết nối từ TP.HCM - Củ Chi - Núi Bà Đen (Tây Ninh), sẽ tạo ra không gian “trên bến dưới thuyền” sôi động cho hành lang sông Sài Gòn như cách các TP lớn trên thế giới đã thành công.
Hài hòa lợi ích để kéo nhà đầu tư lớn
+ Muốn hiện thực hóa được trục kinh tế, du lịch trọng điểm với hệ thống hạ tầng giao thông, hạ tầng du lịch hiện đại như trên, điều nhiều người quan tâm là nguồn vốn. Vậy TP.HCM có cần phải huy động nguồn lực xã hội hóa để vươn tới những mục tiêu phát triển đầy tham vọng?
. Muốn phát triển phải kết hợp vốn của nhà nước, vốn xã hội hóa, kể cả vốn FDI, và vốn quỹ đất. Vốn quỹ đất chính là vốn Nhà nước, vì vậy để phát triển TP.HCM, tôi nghĩ rằng khó mà cũng chẳng khó. Bởi Nhà nước muốn phát triển phải có sự đầu tư về hạ tầng, Nhà nước phải dành quỹ đất để đầu tư cho sự phát triển.
Tôi nghĩ với TP.HCM hướng đầu tư xã hội hóa không khó. TP.HCM là một thị trường sôi động, vì vậy rất hấp dẫn trong mắt các doanh nghiệp địa phương cũng như những Tập đoàn đến từ phía Bắc.
Thời gian qua, TP.HCM cũng đã được thông qua các chính sách đặc biệt để thu hút đầu tư, vấn đề là TP.HCM phải quyết liệt triển khai, phải hài hòa lợi ích Nhà nước - Doanh nghiệp để kéo nhà đầu tư lớn về cùng phát triển, tối ưu được kinh nghiệm và nguồn lực từ xã hội hóa.
Xin cảm ơn ông!
