Thời gian gần đây, những cuộc đối đầu nảy lửa giữa các TikToker có tiếng và chủ quán ăn, nhà hàng đã trở thành tâm điểm trên mạng xã hội (MXH) với nhiều quan điểm trái chiều.
Đặc biệt, nhiều người đã đặt ra câu hỏi về việc pháp luật có cho phép các TikToker được quyền review khen, chê các hàng quán hay không. Và cơ chế nào để bảo vệ những hàng quán dính review tiêu cực mà họ cho rằng không đúng sự thật.
Là quyền nhưng phải thực hiện đúng luật
Liên quan đến việc các TikToker review hàng quán, một bộ phận người xem cho rằng những góp ý từ TikToker sẽ giúp cho các hàng quán trở nên tốt hơn. Tuy nhiên, một số hàng quán thì có ý kiến ngược lại. Họ cho rằng các video review tiêu cực sẽ ảnh hưởng đến doanh thu.
 |
Hình minh họa
Khi được hỏi về việc nếu TikToker đăng tải video có nội dung tiêu cực về chất lượng đồ ăn tại quán, ông Phạm Thành Tân, quản lý của quán Phở Hòa Pasteur (TP.HCM), cho rằng: “Đó chỉ là ý kiến cá nhân. Họ nói sao thì chúng tôi cũng chịu vì mỗi người có một khẩu vị khác nhau mà, chúng tôi đâu thể đảm bảo ai ăn cũng đều sẽ thích. Nhưng chắc chắn những đánh giá đó cũng sẽ ảnh hưởng đến tên tuổi và thu nhập của quán”.
Ông Tân cũng nói thêm rằng không chỉ các TikToker, ai cũng có thể làm điều tương tự như vậy, nhờ vào các nền tảng MXH.
Bình luận về vụ việc, ThS - luật sư (LS) Nguyễn Đức Thắng Ý (Đoàn LS TP.HCM) cho biết: Theo hiến pháp, công dân có quyền tự do ngôn luận, tự do tiếp cận thông tin. Tuy nhiên, việc thực hiện các quyền này phải tuân thủ theo quy định của pháp luật.
Ngoài ra, hiến pháp cũng quy định quyền công dân không tách rời nghĩa vụ công dân. Do đó, mọi người khi thực hiện các quyền của mình thì cũng phải có nghĩa vụ tôn trọng quyền của người khác. Cụ thể, việc thực hiện quyền công dân không được xâm phạm đến lợi ích của quốc gia, dân tộc; quyền, lợi ích hợp pháp của người khác.
Theo ThS-LS Ý, các TikToker, Facebooker, YouTuber… (gọi tắt là các reviewer) đi đến các quán ăn, nhà hàng để chia sẻ những trải nghiệm của bản thân về sản phẩm, dịch vụ, thức ăn và đưa lên MXH.
Nếu việc chia sẻ này là đúng sự thật, công tâm về các sản phẩm, dịch vụ, thức ăn mà họ đã sử dụng thì việc này không vi phạm pháp luật, thậm chí còn có thể được đánh giá là đang quảng bá một sản phẩm, dịch vụ và nó còn có thể làm tăng giá trị của một thương hiệu, một nhãn hiệu hàng hóa, dịch vụ.
Tuy nhiên, nếu các reviewer và những người dùng sức ảnh hưởng của mình trên MXH để review các sản phẩm, dịch vụ, thức ăn không đúng sự thật, không công tâm, bịa đặt hoặc lan truyền những điều sai sự thật… nhằm mục đích làm mất uy tín các sản phẩm, dịch vụ, thức ăn; gây hoang mang đến người tiêu dùng, gây thiệt hại đến các tổ chức, cá nhân thì đây là hành vi vi phạm pháp luật.
Nếu review sai sự thật, bịa đặt… với mục đích làm mất uy tín của quán ăn, nhà hàng thì đây là hành vi vi phạm pháp luật.
Có thể khởi kiện nếu thông tin sai sự thật
Đứng dưới góc độ các chủ nhà hàng, quán ăn, ThS Trần Kim Lanh cho biết: Để xây dựng hình ảnh của một quán ăn, nhà hàng trở thành một thương hiệu uy tín để người tiêu dùng biết đến và lựa chọn là một quá trình lâu dài và khó khăn, tốn kém nhiều công sức và chi phí.
Trong khi đó, chỉ cần một clip review các sản phẩm, dịch vụ, thức ăn không đúng sự thật có thể xâm phạm đến danh dự, uy tín của các nhà hàng, quán ăn và thậm chí ảnh hưởng lớn đến doanh thu.
“Các chủ cơ sở nhà hàng, quán ăn có thể khởi kiện các reviewer mà mình cho rằng đã thông tin sai sự thật ra tòa án có thẩm quyền để yêu cầu giải quyết tranh chấp bồi thường thiệt hại nếu chứng minh được hậu quả do hành vi review thông tin sai sự thật làm ảnh hưởng đến doanh thu của hàng quán” - ThS Trần Kim Lanh nhận định.
Ngoài ra, ThS-LS Ý cho biết thêm: Hành vi cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật, vu khống, xúc phạm uy tín của tổ chức, danh dự của cá nhân là hành vi bị nghiêm cấm và sẽ bị xử phạt theo điểm a khoản 1 Điều 101 Nghị định 15/2020, với số tiền 10-20 triệu đồng. Ngoài ra, các reviewer còn bị buộc phải gỡ bỏ thông tin sai sự thật, nhầm lẫn làm giảm uy tín, danh dự của các cơ sở kinh doanh.
Nghiêm trọng hơn, hành vi bịa đặt, lan truyền, cung cấp thông tin biết rõ là sai sự thật về các sản phẩm, dịch vụ, thức ăn của các nhà hàng, quán ăn và cố tình đưa lên mạng máy tính, mạng viễn thông nhằm mục đích xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân đó thì có thể bị xử lý hình sự.
Cụ thể, tùy vào lỗi, động cơ, mục đích và hậu quả của hành vi nếu reviewer vi phạm mà có thể bị truy cứu trách nhiệm hình ảnh về các tội được quy định trong BLHS năm 2015, như: Tội vu khống (Điều 156), tội đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng máy tính, mạng viễn thông (Điều 288) hoặc tội lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân (Điều 331)…
Nhiều nhà hàng cấm TikToker, YouTuber
Trên thế giới, nhiều nhà hàng cũng gặp không ít vấn đề với các reviewer. Nhiều nơi đã phải có những biện pháp ngăn chặn các “vị khách khó chiều”.
Từ năm 2019, nhiều nhà hàng tại Hàn Quốc và Úc đã cấm YouTuber và TikToker vì những đòi hỏi vô lý như không gian quay phim hay bữa ăn miễn phí. Vào năm 2021, chuỗi nhà hàng Nippon Sushi tại Mỹ và Canada đã treo biển cấm khách quay TikTok khi dùng bữa sau khi nhiều TikToker đặt điện thoại lên băng chuyền để quay video. Theo nhà hàng, điều này gây ảnh hưởng đến sự riêng tư của các khách hàng khác.
Gần nhất, tại Việt Nam, một số quán ăn đã đặt bảng không phục vụ cho nhiều TikToker.
