Liên quan đến vụ Đại úy Chu Quang Sáng (35 tuổi, CSGT Công an tỉnh BR-VT) bị tài xế lái xe “điên” Huỳnh Văn Chủng ép xe gây tai nạn sáng ngày 17-4 trên QL51, theo thông tin mới nhất Đại úy Sáng do vết thương quá nặng nên đã không qua khỏi cùng ngày.
Đáng chú ý, về phần Huỳnh Văn Chủng, qua làm việc, Công an thị xã Phú Mỹ test nhanh ma túy và nồng độ cồn thời điểm lái xe thì ông Chủng đều âm tính. Tuy nhiên, gia đình ông Chủng đã xuất trình sổ điều trị tâm thần ngoại trú của ông Chủng. Như vậy thời điểm ông Chủng điều khiển phương tiện gây tại nạn chết người, ông này đang phải điều trị tâm thần.
Theo quy định hiện hành thì người bị mắc bệnh tâm thần không phải chịu trách nhiệm hình sự. Vì thế nhiều bạn đọc đặt câu hỏi rằng trong vụ này liệu Huỳnh Văn Chủng có phải chịu trách nhiệm hình sự hay không?.
Bị tâm thần chưa chắc đã thoát tội
Luật sư Bùi Quốc Tuấn (đoàn Luật sư TP.HCM) phân tích, Điều 21 Văn bản hợp nhất (VBHN) Bộ luật hình sự (BLHS) 2017 quy định: Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi đang mắc bệnh tâm thần, một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình thì không phải chịu trách nhiệm hình sự.
Tuy nhiên, không phải trong mọi trường hợp người bị bệnh tâm thần đều không phải chịu trách nhiệm hình sự. Theo tinh thần của Điều 21 VBHN BLHS 2017, người bị bệnh tâm thần chỉ được miễn trách nhiệm hình sự khi thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi đang mắc bệnh. Đồng thời, tình trạng bệnh ở mức làm mất khả năng nhận thức hoặc điều khiển hành vi.
Đại úy CSGT gặp nạn trong quá trình truy đuổi chiếc xe "điên" này. Ảnh: Khánh Ly
Nếu tình trạng bệnh chỉ ở mức làm cho người bệnh hạn chế khả năng nhận thức hoặc điều khiển hành vi thì người này vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự. Tuy nhiên khi đưa ra xét xử HĐXX, sẽ xem xét đây là một tình tiết giảm nhẹ khi lượng hình.
Trong vụ việc này Huỳnh Văn Chủng gây tai nạn dẫn đến chết người và gia đình cho rằng ông Chủng bị tâm thần, thì cơ quan điều tra phải đưa ông Chủng đi giám định pháp y về tâm thần, từ có cơ sở để giải quyết vụ án.
Sau khi có kết luận giám định pháp y tâm thần thì sẽ xảy ra hai trường hợp. Nếu ông Chủng bị tâm thần (mất khả năng nhận thức hoặc điều khiển hành vi) cả trước, trong và sau gây án thì cơ quan tiến hành tố tụng sẽ miễn truy cứu trách nhiệm hình sự cho ông Chủng, đồng thời đưa ông này vào một cơ sở điều trị chuyên khoa để bắt buộc chữa bệnh theo quy định tại khoản 1 Điều 49 VBHN BLHS 2017.
Trường hợp thứ hai, nếu ông Chủng được xác định là mắc bệnh sau khi gây án. Trước và trong khi gây án vẫn có khả năng nhận thức và điều khiển hành vi của mình thì căn cứ kết luận giám định Pháp y và giám định Pháp y tâm thần, cơ quan tiến hành tố tụng có quyền quyết định đưa vào cơ sở điều trị, bắt buộc chữa bệnh, sau khi khỏi bệnh vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự (Khoản 2 Điều 49 VBHN BLHS 2017).
Tâm thần sao được cấp bằng lái xe?
Về trách nhiệm dân sự, nếu ông Chủng đã mất năng lực hành vi dân sự do bệnh tâm thần, thì người giám hộ theo quy định của pháp luật phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại do tính mạng của bị hại bị xâm phạm, bồi thường thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm theo quy định Điều 590 BLDS 2015, chi phí hợp lý cho việc mai táng, tiền cấp dưỡng cho những người mà người bị thiệt hại; đồng thời có nghĩa vụ cấp dưỡng, thiệt hại khác do luật quy định (khoản 1, Điều 591 BLDS 2015).
Huỳnh Văn Chủng mới đổi bằng lái xe hạng C hồi tháng 11-2018. Ảnh: Khánh Ly
Liên quan đến thông tin Huỳnh Văn Chủng mới đổi bằng lái xe hạng C hồi tháng 11-2018, nhiều người cho rằng tại sao một người có tiền sử bệnh tâm thần như ông Chủng lại được cấp đổi bằng lái? Về vấn đề này luật sư Bùi Quốc Tuấn cho biết thêm:
Điều 9, Thông tư 12/2017/TT-BGTVT (quy định về đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe cơ giới đường bộ) quy định: Người học lái xe lần đầu và cả người người học lái xe nâng hạng thì trong bộ hồ sơ thi giấy phép lái xe đều buộc phải có Giấy khám sức khoẻ của người lái xe do cơ sở y tế có thẩm quyền cấp theo quy định.
Do đó, để làm sáng tỏ ông Chủng có tiền sử mắc bệnh tâm thần mà vẫn được cấp bằng lái hạng C thì cơ quan điều tra phải xác minh xem giấy khám sức khỏe đó do đơn vị nào cấp, cấp ở thời điểm nào...Từ đó mới xác định được trách nhiệm liên quan.
