Ngày 3-12, tỉ giá trung tâm VND/USD được Ngân hàng Nhà nước (NHNN) giữ nguyên ở mức 25.153 đồng, không thay đổi so với hôm qua. Cùng chiều, giá USD tại các ngân hàng thương mại cũng đi ngang: Vietcombank và Eximbank giữ nguyên giá mua bán 26.140 – 26.410 đồng; BIDV neo giá mua 26.175 đồng, bán 26.140 đồng; VietinBank tăng 163 đồng chiều mua lên 26.178 đồng, nhưng giá bán vẫn 26.410 đồng...
Giá USD "chợ đen" chạy ngược chiều
Trong khi đó, trên thị trường tự do, USD tăng nhẹ 10 đồng, mua vào 27.510 đồng, bán ra 27.630 đồng, tuy vẫn thấp hơn vùng đỉnh 28.090 đồng hồi đầu tháng 11. Tính từ đầu năm đến nay, giá mỗi đồng bạc xanh trên thị trường "chợ đen" tăng khoảng 7%, thậm chí có thời điểm đã tăng đến 8,3%.
Nhiều chuyên gia nhận định đà tăng giá USD trên thị trường phi chính thức chủ yếu chịu ảnh hưởng từ chênh lệch giá vàng trong nước và quốc tế nới rộng, kích thích nhu cầu giữ ngoại tệ của nhà đầu tư.
Để ứng phó với diễn biến này, ngày 24-10, NHNN đã gửi văn bản tới Bộ Công an, Bộ Công Thương và Thanh tra Chính phủ, tăng cường kiểm tra và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm trong cung ứng dịch vụ ngoại hối.
Bên cạnh đó, việc Fed thực hiện giảm lãi suất từ tháng 9, 10 và dự kiến tiếp tục giảm 25 điểm cơ bản nữa trong tháng 12 này, nâng tổng mức giảm năm nay lên 75 điểm, được kỳ vọng sẽ giúp giảm sức ép lên tỉ giá USD/VND. Đồng thời, điều này cũng tạo điều kiện cho NHNN duy trì chính sách nới lỏng và giữ mặt bằng lãi suất thấp, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Áp lực tỉ giá đến từ đâu?
Nhận định về áp lực tỉ giá USD/VND trong thời gian qua, TS Cấn Văn Lực, chuyên gia tài chính ngân hàng, cho biết tỉ giá USD/VND trong 11 tháng qua tăng khoảng 3,36% so với đầu năm. Biến động này không chỉ được doanh nghiệp xuất nhập khẩu quan tâm mà còn thu hút cả doanh nghiệp FDI.
Diễn biến tăng chủ yếu đến từ nhiều yếu tố nội tại, trong đó có chênh lệch giá vàng trong nước và quốc tế, khiến Chính phủ liên tục chỉ đạo các biện pháp mạnh nhằm ổn định thị trường vàng.
"Sắp tới, dự kiến sẽ có thêm nhiều ngân hàng và doanh nghiệp được cấp phép sản xuất, kinh doanh và nhập khẩu vàng. Việc mở rộng danh sách đơn vị tham gia thị trường sẽ giúp tăng nguồn cung, giảm áp lực giá, đồng thời xóa bỏ độc quyền vàng miếng SJC, tạo thị trường minh bạch, cạnh tranh và lành mạnh hơn", TS Lực nhấn mạnh.
Ngoài ra, ông Lực cho biết thêm việc Fed tiếp tục cắt giảm lãi suất trong tháng 12 và duy trì lộ trình nới lỏng sang năm 2026 sẽ giúp hạ nhiệt tỉ giá USD/VND. Mặt bằng lãi suất USD giảm sẽ thu hẹp chênh lệch với lãi suất VND, từ đó giảm động lực găm giữ ngoại tệ.
"Thực tế, tỉ giá tự do đã ‘êm’ hơn trong hai tuần gần đây và tỉ giá chính thức cũng không còn tăng mạnh như trước", ông nói.
Phân tích về nguyên nhân khiến giá đồng bạc xanh trên thị trường chợ đen hiện đã tăng khoảng 7% so với đầu năm, chuyên gia kinh tế - TS Lê Bá Chí Nhân cho biết tỉ giá USD/VND trên thị trường tự do tăng mạnh chủ yếu đến từ yếu tố nội tại kết hợp với một số áp lực ngoại sinh.
Đây cũng là lý do khoảng cách tỉ giá tự do và chính thức nới rộng 1.200 - 1.500 đồng/USD tùy thời điểm. Thị trường tự do phản ứng nhanh với tâm lý đầu cơ, trong khi thị trường chính thức được NHNN kiểm soát chặt nên biến động hạn chế hơn.
Trước hết, sức ép lên tỉ giá bắt nguồn từ sự gia tăng mạnh của nhập khẩu trong khi xuất khẩu tăng chậm lại. Theo số liệu của Cục Hải quan, 10 tháng đầu năm 2025, kim ngạch nhập khẩu tăng 18,6% trong khi xuất khẩu chỉ tăng 16,2%, làm giảm nguồn cung USD từ xuất khẩu. Tình trạng này càng trở nên rõ rệt khi doanh nghiệp đẩy mạnh nhập khẩu nguyên liệu và tích trữ ngoại tệ phòng ngừa rủi ro toàn cầu.
Cùng với đó, nhu cầu USD từ hoạt động sản xuất, dịch vụ, du lịch và nghĩa vụ trả nợ nước ngoài, ước khoảng 2 tỉ USD mỗi năm, đang tạo áp lực đáng kể lên nguồn ngoại tệ, đặc biệt trên thị trường tự do. Áp lực này càng được thể hiện rõ khi chênh lệch lãi suất VND – USD. Ngược lại, Fed mới bắt đầu giảm lãi suất từ tháng 9, khiến dòng tiền dịch chuyển sang USD và tâm lý găm giữ ngoại tệ trong dân cư, doanh nghiệp gia tăng.
Ngoài ra, khoảng cách giá vàng trong nước và thế giới liên tục duy trì ở ngưỡng cao bất thường, từ 18,5 – 20,5 triệu đồng/lượng cũng góp phần khiến USD chợ đen trở nên đắt đỏ hơn.
TS Lê Bá Chí Nhân nhấn mạnh, áp lực lên tỉ giá hiện nay chủ yếu xuất phát từ nhu cầu USD tăng cao kết hợp với nguồn cung nội tệ hạn chế, chứ không phải do đồng USD mạnh trên thị trường quốc tế. Để ổn định thị trường, NHNN đã triển khai các biện pháp bán ngoại tệ kỳ hạn, đồng thời sử dụng các công cụ can thiệp linh hoạt nhằm kiểm soát biến động tỉ giá. Nhiều khả năng, cuối năm giá USD tự do dao động 26.600 – 26.750 đồng/USD.
Tín dụng ngoại tệ tăng hơn 10%
Số liệu thống kê từ NHNN cho thấy tính đến ngày 21-11, dư nợ tín dụng toàn hệ thống đạt 18,1 triệu tỉ đồng, tăng 16,15% so với đầu năm (cùng kỳ 2024 tăng 11,12%), tăng 0,73% so với tháng trước và tăng 20,3% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, tín dụng bằng VND tăng 16,39%, ngoại tệ tăng 10,06%.
Huy động vốn đạt 17,1 triệu tỉ đồng, chỉ tăng 12% so với đầu năm, tăng 0,75% so với tháng trước và tăng 16,07% so với cùng kỳ năm trước; trong đó huy động VND tăng 11,03%, ngoại tệ tăng 24,85%.
