Đây là phần chất vấn của ĐBQH với Bộ trưởng Công thương Trần Tuấn Anh về việc xả lũ của thủy điện Hố Hô và An Khê – Kanak diễn ra trong phiên chất vấn đầu tiên sáng ngày 15-11.
ĐB Trần Thị Dung (Điện Biên) đặt câu hỏi: "Chưa bao giờ tính mạng người dân lại mỏng manh trước thiên tai đến thế. Sự mất mát, chết người, trắng tay của người dân vùng hạ lưu thủy điện là nỗi đau . Những sai phạm trong quá trình vận hành thủy điện Hố Hô và An Khê – Kanak đã gây thiệt hại cho người dân hàng chục tỉ đồng và kéo dài suốt mấy năm nay. Bộ trưởng xử lý trách nhiệm khi để xảy ra sự việc này thế nào? Việc rà soát các dự án thủy điện theo Nghị quyết của Quốc hội đã thực hiện ra sao? Liệu người dân vùng hạ du có được sống trong môi trường an lành không?"
Trả lời câu hỏi này, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết trước khi khai mạc kì họp này, Bộ Công Thương đã có báo cáo dài 20 trang về thủy điện gửi Chỉnh phủ để báo cáo QH. Trong đó nêu lên một số vấn đề về quy hoạch thủy điện, an toàn đập, chống lũ hạ du và phân cấp quản lý địa phương, bộ ngành.
Bộ trưởng khẳng định quan điểm của Đảng và Nhà nước là không phát triển thủy điện bằng mọi giá. Chính phủ cũng nhất quán thực hiện điều này. Theo đó, vừa qua, Bộ Công thương đã xem xét đưa ra ngoài quy hoạch các dự án có nguy cơ ảnh hưởng đến môi trường.
Hiện cả nước có hơn 300 dự án thủy điện, Bộ Công thương có trách nhiệm chủ trì quản lý các dự án thủy điện, bên cạnh đó là sự phối hợp của bộ Xây dựng, Bộ TNMT, Bộ NN&PTNT, các địa phương.
Ở từng bộ ngành đã phân trách nhiệm rõ ràng. Trong đó đối với các dự án thủy điện từ 30MW trở lên sẽ do Bộ Công Thương phê duyệt, quản lý; còn các dự án thủy điện dưới 30MW sẽ do chủ tịch tỉnh phê duyệt.
Bộ trưởng Trần Tuấn Anh trả lời chất vấn sáng ngày 15-11. Ảnh: TP
Tuy nhiên, thời gian qua, việc xả lũ ở các dự án thủy điện lại bị người dân phản ứng, gây bức xúc trong dư luận. Theo Bộ trưởng Tuấn Anh có tình trạng này là do quy trình quản lý, vận hành thủy điện xả lũ đã có nhưng việc chấp hành quy trình còn máy móc.
Đơn cử theo quy định, lãnh đạo nhà máy thủy điện phải thông báo cho lãnh đạo địa phương vùng hạ du nhưng không quy định rõ thông báo bằng cách nào. Do đó trong quá tình thực hiện có gián đoạn, không liên lạc được với nhau.
Bên cạnh đó, các địa phương có phương án phối hợp với nhà máy để vận hành xả lũ nhưng không tổ chức diễn tập, khi xảy ra lũ lại không chủ động và ứng phó hiệu quả.
Ví dụ đối với thủy điện Hố Hô (Hà Tĩnh), lãnh đạo nhà máy liên hệ với các địa phương hạ du nhưng không ai nghe máy dẫn đến người dân hạ du không có thông tin. Ngoài ra, hệ thống quan trắc thủy điện không được đảm bảo cũng đã gây khó khăn trong công tác vận hành hồ chứa.
Do vậy, sắp tới Bộ Công thương sẽ đánh giá lại quy trình diễn tập xả lũ ở các thủy điện, tập huấn và làm rõ trách nhiệm của địa phương, chủ đầu tư trong quá trình vận hành xả lũ. Nếu các chủ đầu tư không thực hiện nghiêm sẽ xem xét có thể rút giấy phép hoạt động điện lực.
ĐB Trần Thị Dung đề nghị tranh luận lại với Bộ trưởng vì chưa bằng lòng với phần trả lời này.
Bà Dung đặt vấn đề: "Thủy điện Hố Hô, An Khê – Kanak xả lũ không báo trước, Bí thư Hà Tĩnh, Chủ tịch tỉnh Gia Lai cũng không nắm được thông tin. Việc thông báo của nhà máy diễn ra vào cuối giờ chiều, gây bị động cho người dân. Tôi đã từng chất vấn về vấn đề này nhưng tình hình càng trầm trọng hơn. Bộ trưởng sẽ xử lý việc này thế nào?"
Trong khi đó, ĐB Nguyễn Văn Chiến (Hà Nội) nêu vấn đề: "Tại báo cáo về thủy điện ở miền Trung xả lũ, Bộ Công Thương khẳng định việc xả lũ của thủy điện Hố Hô phù hợp quy định. Tuy nhiên trong báo cáo cũng nêu trách nhiệm của chủ đầu tư chưa thực hiện theo quy định. Tại sao chủ đầu tư có vi phạm mà lại cho là đúng quy trình. Bộ trách nhiệm gì trong vấn đề này?"
Bộ trưởng Trần Tuấn Anh trả lời: "Vấn đề này Bộ Công Thương đã báo cáo Thủ tướng. Trên thực tế có việc Bí thư Hà Tĩnh và Chủ tịch Gia Lai không biết việc xả lũ. Tuy nhiên lãnh đạo nhà máy thủy điện đã thông báo cho Ủy ban phòng chống bão lụt các tỉnh này. Việc thông báo này thực hiện theo quy định, Ủy ban phòng chống lụt bão tỉnh cần có trách nhiệm báo cho lãnh đạo địa phương. Thậm chí khi lãnh đạo nhà máy liên hệ với lãnh đạo các xã vùng hạ du còn có trường hợp không nghe máy".
Riêng câu hỏi của ĐB Chiến, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh xin phép trả lời bằng văn bản.
Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân chia sẻ, quy trình xả lũ đã có nhưng trong quá trình kiểm tra Bộ Công Thương cũng phát hiện có những cái sai phạm. Chủ tịch QH đề nghị Bộ Công Thương chấn chỉnh ngay việc "xả lũ đúng quy trình nhưng vẫn gây thiệt hại cho người dân".
