VKSND tỉnh Yên Bái vừa ban hành quyết định kháng nghị phúc thẩm đối với bản án sơ thẩm vụ án khai thác quặng trái phép và sử dụng trái phép vật liệu nổ xảy ra tại khu vực mỏ núi Ngàng, thuộc xã Cảm Nhân, huyện Yên Bình, Yên Bái.
Tòa áp dụng nguyên tắc suy đoán vô tội
Hồ sơ vụ án thể hiện tháng 10-2020, vì gặp khó khăn trong quá trình cấp lại giấy phép khai thác quặng cho Công ty Tuyên Huy, bị cáo Nguyễn Trọng Tuấn (phó giám đốc) nói với bị cáo Nguyễn Văn Hậu (giám đốc) rằng có quen biết Đinh Tiến Hùng, khi đó là phó bí thư thường trực Tỉnh đoàn Yên Bái.
Ngày 18-10-2020, Đinh Tiến Hùng cùng Hậu, Tuấn gặp nhau tại quán cà phê Đồng Tâm bàn về việc tổ chức khai thác khoáng sản trái phép.
Tại cuộc gặp, Đinh Tiến Hùng chủ động đặt vấn đề với nội dung: “Các ông có mỏ, tôi thì có “quan hệ”. Bây giờ đang tiện việc làm đường thì cứ tiến hành khai thác quặng luôn. Tôi sẽ đứng ra lo “quan hệ, cơ chế”. Sau khi khai thác và bán được quặng thì tính toán trừ chi phí quan hệ, chi phí sản xuất thì tôi sẽ lấy 1/3 lợi nhuận”.
Hồi đầu tháng 11, TAND tỉnh Yên Bái xét xử sơ thẩm đối với các bị cáo về các tội vận chuyển, sử dụng trái phép vật liệu nổ và vi phạm quy định về khai thác tài nguyên.
HĐXX tuyên Đinh Tiến Hùng không phạm tội, tuyên các bị cáo khác có tội và quyết định mức hình phạt cụ thể với từng bị cáo.
Theo tòa, cáo trạng truy tố Đinh Tiến Hùng là đồng phạm về tội vi phạm quy định về khai thác tài nguyên với vai trò là người tổ chức là không có căn cứ.
Tòa đã hai lần trả hồ sơ để bổ sung chứng cứ chứng minh cho việc truy tố Đinh Tiến Hùng nhưng VKS không bổ sung được chứng cứ mới.
Tòa áp dụng nguyên tắc suy đoán vô tội: Khi không đủ và không thể làm sáng tỏ căn cứ để buộc tội, kết tội thì cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải kết luận không có tội.
Từ đó, tòa sơ thẩm tuyên Đinh Tiến Hùng không có tội. Việc khôi phục quyền và lợi ích hợp pháp của ông Hùng được giải quyết theo quy định pháp luật.
VKS cho rằng “bỏ lọt người phạm tội”
Trong quyết định kháng nghị, VKSND tỉnh Yên Bái đề nghị TAND Cấp cao tại Hà Nội xét xử phúc thẩm theo hướng bị cáo Hùng phạm tội vi phạm quy định về khai thác tài nguyên. VKSND tỉnh Yên Bái cho rằng bản án sơ thẩm đã bỏ lọt người phạm tội khi tuyên bị cáo Hùng không phạm tội.
Theo kháng nghị, bản án sơ thẩm không khách quan, toàn diện khi đánh giá “cáo trạng chỉ dựa vào lời khai duy nhất của Hậu để xác định Hùng có lời nói khởi xướng việc khai thác quặng trái phép tại mỏ núi Ngàng”.
Trong quyết định kháng nghị, VKSND tỉnh Yên Bái còn đề nghị TAND Cấp cao tại Hà Nội xét xử theo hướng các bị cáo Trần Đắc Việt, Nguyễn Văn Báu đã thực hiện hành vi phạm tội vận chuyển trái phép vật liệu nổ vào ngày 19-12-2020. Bên cạnh đó, không cho bị cáo Trần Đắc Việt hưởng một số tình tiết giảm nhẹ, áp dụng tình tiết tăng nặng và tăng hình phạt đối với bị cáo.
VKS nêu nhiều tài liệu, chứng cứ, lời khai là căn cứ cho kết luận ngày 18-10-2020, các bị cáo Hùng, Hậu, Tuấn gặp nhau, thống nhất khai thác khoáng sản trái phép.
Cụ thể, hai trong ba người tham gia cuộc gặp đều khai về nội dung cuộc gặp. Trong đó, Tuấn có bảy lời khai và ba bản tự khai; Hậu có 10 lời khai, hai bản tự khai.
Tại các biên bản đối chất, các bị cáo này đều khai Hùng chủ động đặt vấn đề, nói cứ tiến hành khai thác quặng và sẽ đứng ra lo “quan hệ, cơ chế”… Các tài liệu này đều được thu thập theo đúng trình tự pháp luật và có sự tham gia của luật sư bào chữa cho các bị cáo, kiểm sát viên.
Cơ quan điều tra thu giữ, trưng cầu giám định, trích xuất dữ liệu tin nhắn trong điện thoại của Tuấn. Bị cáo Tuấn đã giải trình rõ về nội dung tin nhắn là để hẹn gặp Hùng tại quán cà phê Đồng Tâm để cho Hậu yên tâm về việc khai thác mỏ núi Ngàng.
Việc gặp gỡ ngày 18-10-2020 cũng phù hợp với nhiều tài liệu, chứng cứ khác như nội dung trao đổi trong cuộc gặp giữa các bị cáo, file ghi âm, trích xuất tin nhắn khác…
VKS cho rằng bản án nhận định Đinh Tiến Hùng không phải là người thúc đẩy hoạt động khai thác quặng trái phép ở mỏ núi Ngàng, việc khai thác chưa được triển khai trong thực tế, Hùng chưa được hưởng lợi gì nên không phạm tội là sai lầm.
Việc tòa sơ thẩm nhận định cho rằng chỉ có lời khai duy nhất của Hậu nên không đủ căn cứ để xác định Hùng có lời nói khởi xướng, ăn chia lợi nhuận về việc khai thác quặng trái phép tại mỏ núi Ngàng là không khách quan, toàn diện.
Trong khoảng năm 2009-2020, tại mỏ núi Ngàng không có bất cứ hoạt động khai thác khoáng sản nào. Chỉ sau ngày 18-10-2020, khi Hùng hứa hẹn đứng ra lo “cơ chế, quan hệ” thì Hậu và Tuấn mới đồng ý hợp tác triển khai. Các bị cáo đều khai do biết rõ Hùng có “quan hệ lớn”, có thể lo “cơ chế, quan hệ”, nên mới “tin tưởng và hoàn toàn yên tâm” khai thác.
Quá trình điều tra đã trích xuất được tin nhắn thể hiện sự hứa hẹn và tin tưởng vào mối quan hệ của Hùng, kể cả đến khi vụ án được phát hiện vẫn nghĩ Hùng sẽ “che chắn” được.
Lời khai “tránh đi một thời gian”
Theo kháng nghị, có nhiều tài liệu, chứng cứ được thu thập hợp pháp, chứng minh việc tham gia chỉ đạo của Đinh Tiến Hùng đối với hoạt động khai thác trái phép. Tòa sơ thẩm đã đánh giá không đúng khi chỉ căn cứ vào lời khai chối tội của bị cáo để xác định Đinh Tiến Hùng không tham gia và không có vai trò gì trong hoạt động khai thác mỏ trái phép.
Những chứng cứ này là lời khai của bị cáo Nguyễn Mạnh Hùng (người sửa chữa điện ở khu mỏ) về những cuộc gọi trao đổi với Đinh Tiến Hùng, lời khai về việc báo cáo tình hình sản xuất và chất lượng quặng cho Đinh Tiến Hùng. Lời khai này phù hợp với lời khai của các bị cáo khác, phù hợp với thực tế khai thác tại mỏ, phù hợp với dữ liệu điện tử thu thập được.
Sau khi vụ án được phát hiện, Đinh Tiến Hùng đã cùng các bị cáo khác bàn cách đối phó với cơ quan điều tra. Lời khai của Nguyễn Mạnh Hùng phù hợp với nội dung trong file ghi âm người này giao nộp, thể hiện Đinh Tiến Hùng bảo Nguyễn Mạnh Hùng tránh đi một thời gian, phòng điều tra đang thụ lý vụ án ấy ít người, không làm gì được, sẽ đóng án sớm.
