Trình bày báo cáo về công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật, Thượng tướng, Thứ trưởng Bộ Công an Lê Quý Vương cho biết hoạt động của các băng, ổ nhóm tội phạm hình sự có dấu hiệu phức tạp trở lại, có sự đan xen, gắn kết chặt chẽ giữa các lĩnh vực hình sự, kinh tế, ma túy, môi trường.
Thứ trưởng Bộ Công an Lê Quý Vương
Tội phạm diễn biến phức tạp
Các băng nhóm tội phạm triệt để lợi dụng danh nghĩa các doanh nghiệp để hoạt động phạm tội, nhất là liên quan đến lĩnh vực cho vay tài chính, hoạt động “tín dụng đen”, kéo theo tình trạng siết nợ, đòi nợ thuê, cưỡng đoạt tài sản, bắt giữ người trái pháp luật… diễn ra rất phức tạp tại nhiều địa phương.
Nhóm tội phạm do nguyên nhân xã hội tăng diễn ra rất phức tạp, trong đó số vụ giết người do nguyên nhân xã hội tăng 2,18%; giết người thân tăng 1,49%, nhiều vụ giết người với hành vi gây án dã man, tàn bạo…
Riêng tội phạm và vi phạm pháp luật về trật tự quản lý kinh tế đã phát hiện hơn 16 nghìn vụ; 282 vụ phạm tội, vi phạm pháp lật về tham nhũng và chức vụ (tăng 27,03%).
Nổi bật, do tiếp tục triển khai quyết liệt các biện pháp nên tham nhũng từng bước được kiềm chế, ngăn chặn, đẩy lùi, có chiều hướng thuyên giảm. Tuy nhiên, tình trạng nhũng nhiễu tiêu cực, “tham nhũng vặt” trong khu vực hành chính, dịch vụ công vẫn gây bức xúc cho người dân, doanh nghiệp.
Từ thực tiễn các vụ án lớn đã xử lý, Báo cáo của Bộ Công an nhận định các đối tượng triệt để lợi dụng những sơ hở trong cơ chế, chính sách để thông đồng, tạo ra các “nhóm lợi ích”, hoặc móc ngoặc giữ khu vực nhà nước và doanh nghiệp tạo “sân sau”, “công ty gia đình”, dùng ảnh hưởng của mình để đấu thầu cho các dự án, thâu tóm đất công; cho vay sai nguyên tắc, thế chấp vòng vo, rút tiền của nhà nước, gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng.
Các cơ quan chức năng đã khởi tố hơn 1.200 vụ, hơn 1.800 bị can phạm các tội xâm phạm trật tư quản lý kinh tế; 264 vụ, 530 bị can phạm tội tham nhũng và các vi phạm khác về chức vụ.
Đặc biệt, đã chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ điều tra các vụ án kinh tế, tham nhũng đặc biệt nghiêm trọng, phức tạp thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về Phòng, chống tham nhũng theo dõi, chỉ đạo đạt được những kết quả rõ nét, được coi là điểm sáng trong công tác phòng, chống tham nhũng thời gian gần đây.
Nhiều vụ việc, vụ án tham nhũng, kinh tế nghiêm trọng, kể cả những vụ việc tồn tại từ nhiều năm trước đã được phát hiện, điều tra, xử lý nghiêm minh, công khai, đúng pháp luật, được nhân dân rất hoan nghênh, đồng tình ủng hộ. Điển hình như vụ án Phạm Công Danh, Hà Văn Thắm, Giang Kim Đạt, Đinh La Thăng, Trịnh Xuân Thanh, Phan Văn Anh Vũ (Vũ Nhôm), Đinh Ngọc Hệ (Út trọc)…
Công tác kê biên, thu hồi tài sản bị thiệt hại có chuyển biến tích cực, một số vụ án tham nhũng, kinh tế nghiêm trọng đạt khá cao. Từ năm 2017 đến nay, thu hồi tài sản kinh tế gần 24.000 tỉ đồng (tăng gần 45%%) và tài sản tham nhũng gần 2.700 tỉ đồng (đạt gần 39%).
Trình bày ý kiến của nhóm nghiên cứu, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Văn Pha nhận định, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật còn một số hạn chế.
Nhiều vụ nghiêm trọng chậm phát hiện
Đáng chú ý, đã có một số tội phạm xảy ra ngay trong chính cơ quan phòng, chống tội phạm, có sự tiếp tay hoặc tham gia của một số sĩ quan cấp cao trong lực lượng công an. Một số cá nhân, doanh nghiệp đã móc ngoặc với cán bộ có chức vụ, quyền hạn tại một số địa phương để tạo nhóm lợi ích hoặc lợi dụng công tác nghiệp vụ để tạo các tổ chức bình phong nhằm tạo ảnh hưởng để thực hiện hành vi vi phạm pháp luật, gây thiệt hại rất lớn cho nhà nước, ảnh hưởng xấu đến công tác quản lý nhà nước tại địa phương, sự lành mạnh trong môi trường kinh doanh.
“Có một số vụ việc liên quan đến một số sĩ quan công an, quân đội đã kéo dài nhiều năm nhưng đến nay mới bị phát hiện, xử lý”- ông Pha nhấn mạnh.
Phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Văn Pha
Cạnh đó, tình trạng mua bán, chuyển nhượng tài sản công, nhất là đất đai với giá rẻ cho tư nhân không thông qua bán đấu giá, không đúng thẩm quyền xảy ra tại một số địa phương, nhất là một số tỉnh, thành phố lớn có dấu hiệu vi phạm pháp luật, gây thất thoát lớn cho tài sản, đất đai của nhà nước.
Tại kỳ thi trung học phổ thông quốc gia 2018, một số đối tượng đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ để làm sai lệch kết quả thi tại tỉnh Hà Giang, Sơn La, Hòa Bình gây bất bình trong xã hội, làm mất lòng tin của người dân, nhất là giới trẻ vào sự công bằng, nghiêm minh, khách quan...
Hiện tượng đánh bạc và tổ chức đánh bạc diễn ra rất công khai trên mạng viễn thông, Internet, lôi kéo nhiều người tham gia, lợi dụng mạng viễn thông, internet, mạng xã hội để lừa đảo chiếm đoạt tài sản thông qua các thủ đoạn như giả mạo người có thẩm quyền của cơ quan chức năng, yêu cầu nạn nhân chuyển tiền; lừa đảo bằng cách thông báo trúng thưởng qua mạng xã hội; kinh doanh đa cấp... vẫn diễn ra tràn lan nhưng chưa được ngăn chặn.
Tội phạm và vi phạm pháp luật liên quan đến hoạt động tín dụng đen với lãi suất rất cao dễn đến tình trạng siết nợ, đòi nợ thuê, cưỡng đoạt tài sản, bắt giữ người trái pháp luật diễn ra rất phức tạp ở nhiều địa phương. Đáng lưu ý, hiện tượng này đang có xu hướng mở rộng tới vùng nông thôn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, các khu công nghiệp... làm mất trật tự an ninh ở địa phương, làm khánh kiệt kinh tế của người vay nhưng việc đấu tranh, ngăn chặn vẫn còn rất khó khăn.
Về nguyên nhân, Ủy ban Tư pháp lưu ý, về công tác quản lý cán bộ trong lực lượng chức năng nói chung và lực lượng phòng, chống tội phạm nói riêng vẫn còn sơ hở. Tổ chức bộ máy có nhiều điểm chưa hợp lý, dẫn đến một số cán bộ, sĩ quan lợi dụng để thực hiện hành vi phạm tội.
Quy trình tổ chức kỳ thi THPT quốc gia có nhiều sơ hở dẫn đến một số đội tượng lợi dụng để can thiệp, sửa điểm thi.
Tình trạng xuống cấp về đạo đức xã hội, văn hóa ứng xử ở mức rất đáng báo động. Hiện tượng người dân sẵn sàng sử dụng bạo lực để giải quyết mâu thuẫn, kể cả mâu thuẫn nhỏ đang rất phổ biến, nhất là tình trạng bạo lực học đường, bạo lực tại cơ sở y tế, là một trong những nguyên nhân của vi phạm pháp luật và tội phạm, nhưng vẫn chưa nhận được sự quan tâm, đầu tư, nghiên cứu để tìm ra biện pháp hữu hiệu giải quyết...
