TAND TP.HCM vừa tuyên hủy quyết định của UBND phường Tân Định, quận 1 về việc công nhận đại diện Hội Người cao tuổi làm người giám hộ đối với ông Phạm Hoàng Minh.
Vụ án liên quan đến các anh chị em cùng cha khác mẹ của ông Minh gồm bà Hồ Lệ Thủy, ông Nguyễn Hoàng Thành và ông Nguyễn Hoàng Tân. Năm 2011, TAND quận 1 ra quyết định tuyên bố ông Minh mất năng lực hành vi dân sự. Các anh chị em thỏa thuận để bà Thủy tạm thời giám hộ cho ông Minh. Tháng 4-2011, ông Tân có đơn đề nghị cử bà Thủy làm người giám hộ cho ông Minh nhưng UBND phường chưa giải quyết vì ông Tân không có mặt tại Việt Nam.
Ủy ban tách em xa chị
Hầu hết thành viên gia đình này đều định cư ở nước ngoài, có bà Thủy thường xuyên đi về, qua lại chăm lo cho hai em là ông Minh và ông Thành. Ông Thành là người thường xuyên uống rượu, nhiều hôm say nằm bất tỉnh trước cửa nhà người khác và nhập viện như cơm bữa. Cả xóm đều tường tận, gia đình cũng hết cách. Ông Minh cũng bệnh tật triền miên, không có khả năng tự chăm sóc.
Tháng 5-2011, ông Thành qua đời, bà Thủy không có bên cạnh. Vì chuyện này, tình cảm chị em giữa ông Tân và bà Thủy bị sứt mẻ. Ông Tân trách chị không kịp thời quan tâm, cấp cứu anh trai khi nguy kịch. Đôi bên cũng xảy ra xích mích do tranh chấp thừa kế. Từ Mỹ, ông Tân làm đơn nhờ ủy ban can thiệp, tìm giúp người giám hộ khác cho anh trai ở quê nhà. Theo đó, tháng 11-2014, UBND phường Tân Định (quận 1) đã từ chối việc đăng ký giám hộ của bà Thủy và ra quyết định cử đại diện Hội Người cao tuổi làm người giám hộ.
Bà Thủy đành khởi kiện ra TAND quận 1. Bởi từ khi mẹ chết năm 2010, bà trực tiếp chăm sóc và hiểu rõ bệnh tình của em trai. Bà không nhờ cá nhân hoặc tổ chức nào cung ứng dịch vụ chăm sóc cho em bà. Bà là người có cùng huyết thống, có tình thương ruột thịt và đủ điều kiện giám hộ. Theo bà, quyết định của UBND phường Tân Định là không đúng.
Phía UBND phường Tân Định thì cho rằng cơ quan này từng xét nguyện vọng của bà Thủy muốn chăm sóc cho ông Minh nên đề nghị bà tham gia Hội Người cao tuổi của phường. Sau đó UBND phường sẽ xem xét việc cử bà trực tiếp chăm sóc cho ông Minh với tư cách là người của hội và lúc đó việc chăm sóc ông Minh sẽ có sự giám sát của hội. Nhưng bà Thủy không đồng ý và cho biết chỉ đồng ý chăm sóc cho ông Minh khi bà được UBND phường ra quyết định công nhận bà là người giám hộ. Vì vậy UBND phường đề nghị tòa giữ nguyên quyết định vì đúng luật, bác yêu cầu của bà Thủy.
Ông Tân cũng góp ý sau khi mẹ chết, bà Thủy về Việt Nam cố tình đưa ông Minh đang được gửi tại chùa và ông Thành đang chữa bệnh nghiện rượu tại bệnh viện về nhà để tranh chấp tài sản thừa kế và giành quyền giám hộ. Do không được chăm sóc chu đáo nên ông Thành đã chết. Nay ông không thể giao ông Minh cho bà Thủy giám hộ. Từ khi UBND phường ra quyết định đến nay bà Thủy cố tình không chuyển giao giám hộ cho người thay thế dù đã tổ chức bàn giao nhiều lần.
Tòa: Ủy ban làm sai luật
Xử sơ thẩm, TAND quận 1 nhận định UBND phường nói chưa nhận đơn và chưa giải quyết việc đăng ký giám hộ của bà Thủy vì hồ sơ chưa đủ thủ tục là không đúng, mâu thuẫn với lời khai và các tài liệu khác. UBND phường có nhận hồ sơ của bà Thủy nhưng không chấp nhận. Theo luật, thẩm quyền công nhận việc giám hộ không liên quan đến người nước ngoài là của UBND cấp xã, trên cơ sở đăng ký của người được cử giám hộ; người đại diện và Hội Người cao tuổi phường không nộp hồ sơ đăng ký giám hộ cho ông Minh nhưng UBND phường lại công nhận việc giám hộ.
UBND phường trình bày do ông Minh không có người giám hộ đương nhiên nên đã cử Hội Người cao tuổi phường làm giám hộ theo BLDS. Nhưng UBND phường lại không thực hiện thủ tục theo BLDS mà lại công nhận giám hộ theo thủ tục đăng ký giám hộ là không đúng trình tự, thủ tục.
Từ khi mẹ chết đến nay, bà Thủy là người trực tiếp chăm sóc và tự bỏ chi phí nuôi dưỡng ông Minh. Bà đủ điều kiện làm người giám hộ, nếu không đủ thủ tục đăng ký giám hộ thì cũng có thể xem xét để cử bà làm giám hộ theo BLDS. UBND phường cho rằng không cử bà Thủy làm giám hộ vì trong chị em có tranh chấp thừa kế và ông Tân không đồng ý, nếu cử bà Thủy làm giám hộ thì việc tranh chấp tài sản sẽ kéo dài, dẫn đến việc gây mất trật tự an ninh địa phương. Tòa thấy việc cử giám hộ là để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người được giám hộ. Việc cử giám hộ phải căn cứ vào điều kiện của cá nhân làm người giám hộ, không căn cứ vào việc ông Tân có đồng ý hay không. Đây là việc cử giám hộ theo Điều 63 BLDS, không phải công nhận giám hộ theo Nghị định số 158/2005.
Ông Thành chết vì nhiều bệnh và không phải là người mất năng lực hành vi dân sự do bà Thủy giám hộ. Việc ông chết không thể quy trách nhiệm cho bà rồi suy diễn bà sẽ không chăm sóc tốt cho ông Minh. Hiện bà Thủy đang nuôi dưỡng, chăm sóc cho ông Minh, không có chứng cứ chứng minh bà làm không tốt. Đồng thời, ông Tân có thể giám sát việc giám hộ của bà Thủy hoặc thay đổi người giám hộ.
Việc UBND cử đại diện Hội Người cao tuổi làm giám hộ cho ông Minh là chưa đủ căn cứ, không xem xét thực tế. Cuộc sống của ông Minh sẽ được ổn định nếu được bà Thủy tiếp tục chăm sóc, nuôi dưỡng. HĐXX xét yêu cầu của bà Thủy đòi hủy quyết định của UBND phường Tân Định là có cơ sở.
Lập luận này cũng được HĐXX phúc thẩm của TAND TP.HCM đồng tình.
