Vấn đề biển Đông: Philippines kiện Trung Quốc ra tòa án quốc tế

Ngày 22-1, tại cuộc họp báo ở Manila (Philippines), Ngoại trưởng Albert del Rosario thông báo Philippines đã chính thức kiện Trung Quốc (TQ) ra tòa án trọng tài được thành lập theo Điều 287 và phụ lục VII của Công ước LHQ về Luật Biển (UNCLOS).

Các điểm chính

Ngoại trưởng Albert del Rosario cho biết Thông báo và Tuyên bố đơn kiện gồm các điểm chính như sau:

- Philippines khẳng định cái gọi là đường chín đoạn của TQ bao trùm gần như toàn bộ biển Đông là trái với UNCLOS, vì vậy đường chín đoạn là bất hợp pháp.

- Trong phạm vi khu vực biển giới hạn bởi đường chín đoạn, TQ đã chiếm giữ và xây dựng nhiều công trình trên một số bãi, vỉa đá ngầm không được xem là đảo theo UNCLOS và là một phần của thềm lục địa Philippines hoặc đáy biển quốc tế.

- TQ đã cản trở Philippines thực thi quyền lợi trong các vùng biển hợp pháp của Philippines cũng như ở các bãi, vỉa đá ngầm và vùng biển xung quanh.

Philippines đã yêu cầu tòa án trọng tài đưa ra phán quyết:

- Xác định các quyền lợi của TQ, bao gồm quyền về lãnh hải và vùng tiếp giáp lãnh hải ở biển Đông theo UNCLOS.

Ngày 22-1, Ngoại trưởng Philippines Albert del Rosario thông báo Philippines kiện Trung Quốc. Ảnh: GETTY IMAGES

- Khẳng định các tuyên bố chủ quyền của TQ ở biển Đông dựa trên đường chín đoạn là trái với UNCLOS và bất hợp pháp.

- Yêu cầu TQ điều chỉnh pháp luật trong nước phù hợp với các nghĩa vụ của TQ theo UNCLOS.

- Yêu cầu TQ ngừng các hoạt động vi phạm quyền lợi của Philippines ở vùng biển thuộc chủ quyền của Philippines tại biển Đông.

Ngoại trưởng Albert del Rosario hy vọng TQ sẽ tham gia vào quy trình tố tụng tại tòa án trọng tài của UNCLOS.

Đường chín đoạn là bất hợp pháp

Trang web của Bộ Ngoại giao Philippines đã nêu dưới hình thức hỏi/đáp các vấn đề liên quan đến vụ kiện như sau:

. Tại sao Philippines đưa TQ ra tòa án trọng tài?

+ Tuyên bố chủ quyền dựa theo đường chín đoạn của TQ thực tế bao trùm toàn bộ biển Đông. Philippines phải phản đối tuyên bố bất hợp pháp này để bảo vệ lãnh hải và lãnh thổ quốc gia.

. Tại sao Philippines kiện vào lúc này?

+ Philippines đã sử dụng hết mọi cách có thể để giải quyết vấn đề tranh chấp biển Đông với TQ nhưng hai bên vẫn chưa đạt được giải pháp. Philippines cho rằng đây là thời điểm thích hợp để hành động.

. Nền tảng của đơn kiện là gì?

+ Đơn kiện phù hợp với ủy quyền hiến pháp dành cho tổng thống trong việc mưu cầu lợi ích quốc gia và bảo vệ lãnh hải, lãnh thổ Philippines. Đơn kiện cũng tuân thủ chính sách của Philippines tìm kiếm giải pháp cho vấn đề tranh chấp biển Đông dựa trên luật pháp quốc tế, đặc biệt là UNCLOS.

. Philippines chờ đợi gì từ tòa án trọng tài?

+ Philippines hy vọng tòa án sẽ đưa ra phán quyết phù hợp với luật pháp quốc tế, yêu cầu TQ tôn trọng chủ quyền và quyền tài phán Philippines ở vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa, vùng tiếp giáp lãnh hải và lãnh hải của Philippines ở biển Đông và chấm dứt các hành động bất hợp pháp vi phạm quyền lợi của Philippines.

. Tòa án trọng tài có phải là lựa chọn duy nhất?

+ Philippines chủ trương theo đuổi giải pháp cho biển Đông theo ba hướng chính trị, ngoại giao và pháp lý. Ở giai đoạn này, hướng pháp lý là lựa chọn bền vững nhất để bảo vệ lợi ích và lãnh thổ quốc gia dựa trên luật pháp quốc tế.

Philippinesvẫn đàm phán COC

. Liệu Philippines sẽ thắng vụ kiện này?

+ … Trong bất kỳ vụ kiện nào cũng có nhiều yếu tố khác nhau để cân nhắc. Quan trọng hơn là Philippines có thể trình bày lý lẽ phản đối TQ và bảo vệ lợi ích quốc gia và lãnh hải Philippines trước một tòa án quốc tế độc lập.

. Quá trình phân xử sẽ kéo dài bao lâu?

+ Dựa trên các vụ kiện về tranh chấp hàng hải mà các tòa án quốc tế đã phân xử cho đến nay thì vụ kiện này có thể kéo dài 3-4 năm.

. Liệu vụ kiện có ảnh hưởng đến quan hệ kinh tế với TQ?

+ Philippines ủng hộ cải thiện các mối quan hệ kinh tế với TQ nhưng điều này không được đánh đổi bằng cách từ bỏ chủ quyền quốc gia.

. Mỹ và Nhật có tác động đến việc Philippines kiện TQ?

+ Philippines độc lập trong việc đưa ra quyết định kiện.

. Liệu vụ kiện có dẫn đến xung đột quân sự?

+ TQ là một người bạn. Phân xử ở tòa án quốc tế là quy trình hòa bình và thân thiện để giải quyết tranh chấp giữa những người bạn.

. Liệu vụ kiện có ảnh hưởng đến ASEAN?

+ Philippines dựa vào sự ủng hộ của ASEAN trong việc tìm kiếm giải pháp lâu dài và hòa bình đối với tranh chấp ở biển Đông. Philippines phải bảo vệ lợi ích quốc gia của riêng mình trong diễn đàn khu vực này cũng như trong các diễn đàn khác để nâng cao thái độ tôn trọng của các đối tác quốc tế ủng hộ chính nghĩa của Philippines.

. Liệu đàm phán về Bộ Quy tắc ứng xử ở biển Đông (COC) vẫn tiếp tục (khi vụ kiện diễn ra)?

+ Philippines sẽ tiếp tục làm việc với ASEAN và TQ để soạn thảo COC và thực hiện các cam kết của các nước thành viên ASEAN và TQ trong Tuyên bố về ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC).

LÊ LINH