Kể từ khi dịch COVID-19 bùng phát, nhiều nước phương Tây xuất hiện tình trạng các siêu thị hết sạch giấy vệ sinh tại các kệ hàng, đài CNN đưa tin.
Các siêu thị ở Mỹ và Canada phải đưa ra quy định hạn chế số lượng giấy vệ sinh mỗi lượt khách hàng có thể mua. Trong khi siêu thị Úc cử nhân viên bảo vệ kiểm tra việc mua giấy vệ sinh của khách hàng.
Nhà tâm lý học lâm sàng Steven Taylor đến từ Đại học British Columbia - tác giả cuốn "Tâm lý học trong đại dịch" - cho rằng cách người dân phản ứng trước dịch COVID-19 lần này được coi là hoảng loạn.
Người dân mua tích trữ giấy vệ sinh trong một cửa hàng ở bang California, Mỹ. Ảnh: REUTERS
"Một phần cách phản ứng này có thể lý giải được nhưng mặt khác, đây là phản ứng quá mức. Chúng ta có thể chuẩn bị mà không phải hoảng loạn" - ông Taylor nói với phóng viên CNN.
Hàng hóa thiết yếu và không thay thế được
Nhà tâm lý học Baruch Fischhoff thuộc Viện Chính trị và chiến lược, Đại học Carnegie Mellon cho rằng việc người dân đổ xô mua giấy vệ sinh có thể là để chuẩn bị cho thời gian dài có thể không được ra khỏi nhà.
Đồng ý với quan điểm này, ông Frank Farley - Giáo sư thuộc Đại học Temple và là cựu Chủ tịch Hiệp hội Tâm lý Mỹ - cho rằng người dân đang phản ứng một cách tự nhiên trước khuyến cáo của các tổ chức y tế thế giới.
Theo chuyên gia Farley, "Dịch bệnh đang gây ra một loại tâm lý sinh tồn rằng chúng ta phải ở lâu nhất có thể trong nhà và do đó, phải "tích trữ" hàng hóa thiết yếu, chắc chắn bao gồm cả giấy vệ sinh".
Ông cũng nhấn mạnh việc tích trữ giấy vệ sinh được chú ý hơn là do không có mặt hàng khác thay thế nó. Đồng thời, giấy vệ sinh không phải là một hàng hóa dễ hỏng, nên thay vì mua sau và lo sợ sẽ không còn nguồn cung, người dân sẽ lựa chọn đi mua trước.
Thêm vào đó, việc chính phủ một số nước yêu cầu cách ly tập trung với một lượng lớn người dân càng làm nỗi lo sợ của dân chúng tăng lên. Theo chuyên gia Fischhoff, người dân không chắc chắn là sẽ phải ở trong nhà trong bao lâu trong khi chính quyền không cam kết gì về việc hỗ trợ cung cấp hàng hóa cho người dân khi họ không thể ra ngoài.
Tâm lý tự kiểm soát tình hình một cách cực đoan
Còn nhiều điều chưa chắc chắn về chủng virus Corona mới này nên các thông tin người dân nghe được có thể mâu thuẫn nhau. Sự không thống nhất này có thể dẫn đến xu hướng cực đoan của người tiêu dùng, vị chuyên gia phân tích.
Bởi vì "mối nguy hiểm đặc biệt cần các biện pháp phòng ngừa đặc biệt", việc các cơ quan chức năng khuyến cáo "tất cả những gì bạn cần làm là rửa tay" là một "hành động dường như không tương xứng với mối đe dọa" của dịch COVID-19, theo chuyên gia Taylor.
Việc tự tích trữ hàng hóa cũng là cách người dân tự "kiểm soát" mọi việc xung quanh mình. Khi đó họ mong muốn chuẩn bị tốt nhất cho bản thân và gia đình của mình.
"Nếu tạo ra cảm giác họ đã làm tất cả mọi thứ có thể, việc (tích trữ giấy vệ sinh - PV) có thể giúp họ thoải mái nghĩ về nhiều thứ khác hơn là về chủng virus Corona này" - ông Taylor nói.
Truyền thông xã hội khuếch đại nỗi sợ
Hình ảnh các kệ hàng trống trơn trong khi các xe đẩy chất đầy giấy vệ sinh đã đưa báo giới và các phương tiện truyền thông xã hội lan truyền rộng rãi và gây ra sự hoảng loạn.
Theo chuyên gia Taylor, những thông tin này khiến người dân lo ngại về việc nguồn giấy vệ sinh sẽ cạn kiệt.
"Con người là một sinh vật xã hội, chúng ta nhìn (hành động - PV) của nhau để tìm manh mối xem đâu là an toàn và đâu là nguy hiểm" - ông Taylor phân tích.
Theo ông, "khi bạn nhìn thấy một ai đó trong cửa hàng và mua hàng một cách hoảng loạn, điều đó có thể tạo ra hiệu ứng lây lan nỗi sợ" và bạn sẽ tiếp tục trở thành người lao vào mua giấy vệ sinh.
Như vậy, nỗi sợ về sự khan hiếm đã biến thành sự khan hiếm thực sự nhờ sự khuếch tán thông tin, bao gồm cả những thông tin sai lệch, của các phương tiện truyền thông xã hội.
