Ngày 24-11, một nguồn tin cho biết ông Vũ Văn Tám, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT, đã ký công văn gửi UBND tỉnh Bình Thuận trả lời về việc tỉnh này xin điều chỉnh diện tích Khu bảo tồn biển Hòn Cau (huyện Tuy Phong).
Xén khu bảo tồn, nhường biển cho dự án điện?
Trước đó, tháng 9-2016, tỉnh Bình Thuận có văn bản gửi Bộ NN&PTNT xin điều chỉnh diện tích Khu bảo tồn biển Hòn Cau. Lý do được UBND tỉnh này đưa ra là do các dự án của Trung tâm Điện lực Vĩnh Tân và cảng tổng hợp Vĩnh Tân đã nằm chồng lấn lên diện tích biển của Khu bảo tồn biển Hòn Cau lên đến hơn 1.000 ha. Vì thế, Bình Thuận đề nghị Bộ NN&PTNT xem xét cho giảm 1.060 ha ở các vùng phục hồi sinh thái và vùng phát triển trong tổng 12.500 ha của khu bảo tồn biển này, nhằm nhường lại diện tích cho các nhà máy nhiệt điện ở Vĩnh Tân.
Trao đổi với chúng tôi, một lãnh đạo UBND tỉnh Bình Thuận cho rằng từ năm 2006 đến nay, trong phạm vi Khu bảo tồn biển Hòn Cau đã phát sinh các quy hoạch như quy hoạch Trung tâm Điện lực Vĩnh Tân, cảng chuyên dùng Vĩnh Tân. Các dự án này đã được lấy ý kiến của các ngành, đơn vị liên quan ở Bình Thuận; đã được hội đồng thẩm định đánh giá tác động môi trường thẩm định và đã được Bộ TN&MT phê duyệt. Các dự án này là dự án quan trọng của quốc gia và tỉnh Bình Thuận, giúp tạo động lực phát triển kinh tế-xã hội của địa phương và cả nước. “Do đó, để đảm bảo thực hiện các thủ tục đầu tư xây dựng, vận hành và khai thác các dự án theo quy định, tháo gỡ vướng mắc trong việc giao đất, mặt nước cho các dự án nên tỉnh mới có văn bản đề nghị Bộ NN&PTNT điều chỉnh cho phù hợp” - vị này cho biết.
Một góc đảo Hòn Cau (rộng 140 ha) tuyệt đẹp, xa xa là ống khói của các nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân. Ảnh: PHƯƠNG NAM
Nhất quyết không được xâm hại đến khu bảo tồn
Trả lời về đề xuất này, Bộ NN&PTNT nhấn mạnh: Diện tích 12.500 ha của Khu bảo tồn biển Hòn Cau đã được tính toán để đảm bảo được các mục tiêu bảo vệ, bảo tồn các hệ sinh thái rạn san hô, cỏ biển, các loài động thực vật biển và các loài quý hiếm. Do đó, việc đề xuất điều chỉnh giảm diện tích đến 1.060 ha sẽ ảnh hưởng rất lớn đến các mục tiêu, chức năng và thậm chí phá vỡ quy hoạch Hòn Cau.
Theo công văn của Bộ NN&PTNT, quyết định phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường của các dự án, thành phần liên quan đến dự án Trung tâm Điện lực Vĩnh Tân và cảng tổng hợp Vĩnh Tân được UBND tỉnh Bình Thuận gửi đến Bộ NN&PTNT không đề cập đến tác động của các dự án này. Trong khi việc thu hẹp diện tích khu bảo tồn biển ảnh hưởng rất lớn đến quần thể san hô nguyên thủy dài hơn 2 km với gần 234 loại san hô, cỏ biển và các động thực vật khác quý hiếm tại vùng biển này. Đáng chú ý là các rạn ngầm là bãi đẻ của tôm hùm bông, tôm hùm đỏ và tôm hùm xanh phân bố tại khu vực Hòn Cau.
Cũng theo Bộ NN&PTNT, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định 742 (ngày 26-5-2010) phê duyệt quy hoạch hệ thống khu bảo tồn biển Việt Nam đến năm 2020. Theo đó, mục tiêu đến hết năm 2015, ít nhất có 0,24% diện tích vùng biển Việt Nam nằm trong khu bảo tồn và 30% trong số đó được bảo vệ nghiêm ngặt. Tuy nhiên, đến nay Bộ NN&PTNT và các địa phương chỉ mới thực hiện được khoảng 0,16% mục tiêu đó. “Do đó, việc điều chỉnh giảm diện tích Khu bảo tồn biển Hòn Cau sẽ làm ảnh hưởng đến mục tiêu chung đã được Thủ tướng Chính phủ quy định” - công văn của Bộ NN&PTNT nêu rõ.
Với những căn cứ nêu trên, Bộ NN&PTNT dứt khoát: “Không đồng ý với chủ trương điều chỉnh giảm diện tích Khu bảo tồn biển Hòn Cau”. Đồng thời, đề nghị UBND tỉnh Bình Thuận báo cáo Bộ TN&MT xem xét lại đánh giá tác động môi trường của dự án này tới Khu bảo tồn biển Hòn Cau. “Nếu kết quả tính toán có tác động tới Hòn Cau, Bộ NN&PTNT đề nghị điều chỉnh phạm vi và quy mô của dự án Trung tâm Điện lực Vĩnh Tân, cảng tổng hợp Vĩnh Tân để đảm bảo hài hòa giữa lợi ích kinh tế và công tác bảo tồn đa dạng sinh học biển; bảo vệ nguồn lợi thủy sản và môi trường biển tại khu vực biển Hòn Cau” - Bộ NN&PTNT kết luận.
| Khu bảo tồn đặc biệt quý hiếm Theo Bộ NN&PTNT, Khu bảo tồn biển Hòn Cau là khu vực phân bố của các hệ sinh thái biển nhiệt đới điển hình (rạn san hô và thảm cỏ biển), có giá trị đa dạng sinh học cao. Đây là nơi sinh sống, bãi đẻ của nhiều loài thủy sinh vật quý hiếm có giá trị kinh tế và sinh thái quan trọng (các loài cá, sao biển, hải sâm, vích, đồi mồi, rùa xanh, tôm hùm…). Nguồn lợi thủy sản xung quanh khu vực này đã góp phần duy trì, ổn định và nâng cao đời sống của cộng đồng dân cư địa phương. Sự đa dạng và phong phú tài nguyên sinh vật biển cùng với cảnh quan độc đáo của Hòn Cau là cơ sở quan trọng tạo điều kiện thúc đẩy sự phát triển của các ngành kinh tế thủy sản, du lịch và giải trí. Mặt khác, do nằm trong vùng chịu ảnh hưởng của hiện tượng nước trồi nên khu vực này được xem là nơi có ý nghĩa lớn trong duy trì và bổ sung đa dạng sinh học nội tại và phát tán ra những vùng lân cận nhờ vào khả năng thích ứng của rạn san hô. Ngoài việc bị xin giảm diện tích, Khu bảo tồn biển Hòn Cau còn có nguy cơ bị ảnh hưởng rất lớn khi Nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân 1 đã trình đề xuất xin đổ hơn 1,5 triệu m3 chất thải sau nạo vét hàng hải xuống vùng biển chỉ cách vùng đệm Khu bảo tồn biển Hòn Cau có 500 m. Pháp Luật TP.HCM đã có loạt bài phản đối dự án đổ thải này với nhiều ý kiến của các nhà quản lý, khoa học và tiếng nói người dân. Cuối cùng, ngày 11-11, Bộ TN&MT đã gút lại chưa cho phép việc đổ thải này. Đồng thời cho hay sẽ chỉ đạo các đơn vị liên quan thuê một đơn vị tư vấn độc lập, có năng lực thật sự để đánh giá công nghệ ở cả khu vực nạo vét lẫn khu vực xả thải sẽ ảnh hưởng đến môi trường như thế nào. Từ đó, Bộ TN&MT sẽ đưa ra quyết định cuối cùng nhưng trên cơ sở không ảnh hưởng đến môi trường biển, đặc biệt là Khu bảo tồn biển Hòn Cau. |
