Đầu tháng này, trước khi vụ tấn công khủng bố vào nhà hát Crocus City Hall ở thủ đô Moscow (Nga) xảy ra, tình báo Mỹ đã nắm thông tin và bí mật cảnh báo cho Nga về một âm mưu tấn công khủng bố, có khả năng nhắm vào các cuộc tụ họp lớn, bao gồm các buổi hòa nhạc, tại thủ đô Moscow, theo tờ The New York Times.
Hôm 27-3, lãnh đạo Tổng cục Tình báo Ukraine (HUR MOU) Kyrylo Budanov cho rằng Nga đã biết trước rất rõ, ít nhất là từ ngày 15-2, về âm mưu gây khủng bố ở Nga và thông tin này được trạm tình báo của Nga ở Syria nắm bắt, sau đó chuyển tiếp tới Moscow.
Ông Budanov cũng lý giải một số nguyên nhân vì sao Nga để chuyện này xảy ra, bao gồm việc Nga đánh giá thấp quy mô vụ việc, theo hãng thông tấn Ukrinform.
Phía Nga chưa lên tiếng về bình luận này của ông Budanov.
Một mình tình báo Nga chưa đủ
Hiện bức tranh toàn cảnh về vụ tấn công nhà hát ở Moscow vẫn có nhiều điểm chưa sáng tỏ. Tuy nhiên, các quan chức Mỹ, châu Âu, cũng như các chuyên gia an ninh và chống khủng bố nhấn mạnh rằng ngay cả trong hoàn cảnh tốt nhất, với thông tin cụ thể và hệ thống an ninh đầy đủ, sẵn sàng, thì việc phá vỡ các âm mưu khủng bố quốc tế là rất khó, theo The New York Times.
Ông Andrei Soldatov - chuyên gia về tình báo Nga cho rằng để ngăn chặn được các cuộc tấn công khủng bố, thì cần phải có một hệ thống chia sẻ và thu thập thông tin tình báo tốt và phối hợp hiệu quả, cả trong nội bộ lẫn với các cơ quan tình báo nước khác. Tuy nhiên, có vẻ tình báo Nga và các bên khác đang gặp vấn đề về vấn đề lòng tin và sự phối hợp.
Vào năm 2017 và 2019, Tổng thống Vladimir Putin cảm ơn Mỹ vì đã cung cấp thông tin giúp Nga ngăn chặn các cuộc tấn công khủng bố ở TP St. Petersburg. Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng dường như khó có thể có một động thái tương tự trong bối cảnh căng thẳng dâng cao giữa Nga và phương Tây về cuộc chiến Ukraine.
Các chuyên gia cũng cho rằng cơ quan tình báo Nga có truyền thống tập trung vào các mối đe dọa khủng bố trong nước, bắt nguồn từ các nhóm ly khai và tôn giáo cực đoan ở khu vực Caucasus (phía bắc Nga).
Còn các cuộc tấn công khủng bố lớn trên đất Nga do các nhóm khủng bố quốc tế như Tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) hay Al Qaeda thực hiện là rất hiếm. Các cơ quan an ninh nội địa của Nga có ít kinh nghiệm hơn trong việc theo dõi các mối đe dọa đó, cũng như ít có kỹ năng hơn trong việc xâm nhập các tổ chức cực đoan này.
Trong bối cảnh đó, mối quan hệ đối đầu giữa Washington và Moscow đã ngăn cản các quan chức Mỹ chia sẻ bất kỳ thông tin chi tiết nào, ngoài thông tin căn bản cần thiết, về âm mưu những cuộc tấn công vì sợ chính quyền Nga có thể biết được các nguồn hoặc phương pháp tình báo của Mỹ.
Nhận được cảnh báo từ Mỹ, Nga đã hành động
Dù trong bài phát biểu ngày 19-3, Tổng thống Putin gọi những cảnh báo của Mỹ về khả năng có khủng bố ở Moscow là khiêu khích, muốn đe dọa và gây bất ổn cho xã hội Nga nhưng có bằng chứng cho thấy Moscow đã hành động, ít nhất là vào thời điểm ban đầu, theo The New York Times.
Vào ngày 7-3, một ngày sau khi Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) cảnh báo riêng cho Nga, Tổng cục An ninh Liên bang Nga (FSB) thông báo rằng lực lượng của cơ quan này đã loại bỏ 2 người Kazakhstan ở phía tây nam Moscow và triệt phá âm mưu của ISIS-K, một chi nhánh của IS ở Afghanistan, nhằm vào một giáo đường Do Thái ở Moscow.
Ông Iosif Prigozhin - một nhạc sĩ nổi tiếng người Nga kể lại rằng ông và vợ - ngôi sao nhạc pop người Nga Valeriya và cũng là người đã biểu diễn tại nhà hát Crocus City Hall trong tháng này, đã nhận thấy an ninh được thắt chặt tại địa điểm này vào đầu tháng 3.
Theo ông Prigozhin, nhân viên bảo vệ đã kiểm tra túi xách và hộp đựng mỹ phẩm của mọi người, cũng như tiến hành các biện pháp kiểm tra an ninh khác mà ông chưa từng thấy trước đây.
“Tôi thậm chí còn gọi cho tổng giám đốc [nhà hát] và nói chuyện gì đang xảy ra vậy, ông đang muốn đón khách vip phải không? Lúc đó tổng giám đốc không giải thích gì, chỉ nói rằng điều này là cần thiết” - ông Prigozhin chia sẻ.
Hôm 26-3, ông Aleksandr V. Bortnikov - Giám đốc FSB cho biết thông tin tình báo mà Mỹ cung cấp rất chung chung. Ông nói rằng phía Nga “đã phản ứng với thông tin này và thực hiện các biện pháp thích hợp”.
Ngoài việc thông tin bí mật cho Nga, trong thông báo công khai ngày 7-3, Đại sứ quán Mỹ tại Nga viết rằng nguy cơ xảy ra một cuộc tấn công vào địa điểm tổ chức buổi hòa nhạc ở Moscow là rất cao trong 48 giờ tới.
Các quan chức Mỹ giấu tên nhận định với The New York Times rằng có thể Nga đã cảnh giác cao độ trong khoảng thời gian cảnh báo 48 giờ nhưng sau đó trở nên nghi vấn về thông tin của Mỹ khi không có vụ tấn công khủng bố nào xảy ra.
Tuy nhiên, không rõ liệu tình báo Mỹ có nhầm lẫn thời điểm xảy ra vụ tấn công hay những kẻ cực đoan đã hoãn kế hoạch khi nhận thấy an ninh được tăng cường.
Vì sao Mỹ chia sẻ thông tin tình báo cho Nga?
Khi thông báo riêng cho Nga về âm mưu khủng bố, CIA đã tuân thủ một hướng dẫn được ban hành năm 2015 được gọi là chỉ thị về "nghĩa vụ cảnh báo", theo The New York Times.
Theo đó yêu cầu cơ sở tình báo Mỹ phải thông báo cho “người Mỹ và những đối tượng không phải người Mỹ” về các mối đe dọa nhằm mục đích “cố ý giết người, gây thương tích nghiêm trọng và bắt cóc”.
Mỹ có nghĩa vụ đưa ra cảnh báo đó ngay cả với các đối thủ và Mỹ đã làm như vậy với cả Taliban ở Afghanistan và Iran trong những năm qua. Các cảnh báo thường không được công khai trừ khi chính quyền Mỹ cho rằng mối đe dọa có thể ảnh hưởng đến công dân Mỹ, mà trường hợp vụ tấn công ở Nga là một ví dụ về sự công khai cảnh báo này.
