Yêu cầu giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình

Trong khuôn khổ hội nghị cấp cao lần thứ 24, ngày 10-5, hội nghị bộ trưởng Ngoại giao ASEAN đã khai mạc tại thủ đô Nay Piy Taw (Myanmar) trong bối cảnh Trung Quốc (TQ) đơn phương đặt giàn khoan HD-981 trong vùng đặc quyền kinh tế Việt Nam.

ASEAN không thể giữ im lặng

Thông tấn xã Việt Nam đưa tin kết thúc hội nghị, bộ trưởng Ngoại giao các nước ASEAN đã ra tuyên bố về biển Đông.

Tuyên bố yêu cầu các bên liên quan kiềm chế và tránh có các hành động làm phương hại đến hòa bình và ổn định ở khu vực; giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực. Các bộ trưởng khẳng định tầm quan trọng phải duy trì hòa bình và ổn định, an ninh, an toàn hàng hải, tự do hàng hải và hàng không ở biển Đông cũng như Tuyên bố nguyên tắc sáu điểm của ASEAN về biển Đông và Tuyên bố chung cấp cao ASEAN-TQ lần thứ 15 kỷ niệm 10 năm Tuyên bố về ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC). Các bộ trưởng kêu gọi thực hiện đầy đủ và hiệu quả DOC nhằm tạo môi trường tin cậy và xây dựng lòng tin. Các bộ trưởng cũng nhấn mạnh cần sớm đạt được Bộ Quy tắc ứng xử ở biển Đông (COC).

Theo Thông tấn xã Việt Nam, tại hội nghị bộ trưởng Ngoại giao ASEAN, Phó Thủ tướng-Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam Phạm Bình Minh đã nhấn mạnh đến sự kiện TQ hạ đặt giàn khoan HD-981 trong vùng đặc quyền kinh tế Việt Nam là vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế, Công ước LHQ về Luật Biển 1982 (UNCLOS) và DOC; vi phạm nghiêm trọng chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam, ảnh hưởng nghiêm trọng tới hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn và tự do hàng hải ở biển Đông cũng như nỗ lực củng cố lòng tin trong khu vực.

Báo Wall Street Journal (Mỹ) đưa tin bên lề hội nghị, Bộ trưởng Ngoại giao Singapore K. Shanmugam nhận định ASEAN trung lập không có nghĩa là giữ im lặng và nếu ASEAN giữ im lặng về các va chạm gần đây trên biển Đông thì tín nhiệm của ASEAN sẽ bị tổn hại nghiêm trọng.

 

Các bộ trưởng Ngoại giao ASEAN chụp ảnh lưu niệm tại hội nghị bộ trưởng Ngoại giao ASEAN ở Nay Piy Taw (Myanmar) ngày 10-5. Ảnh: TTXVN

Các nghị sĩ Mỹ phản đối TQ

Ngày 9-5 (giờ địa phương) tại Mỹ, nghị sĩ Hạ viện Eliot Engel, thành viên cấp cao của Ủy ban Đối ngoại Hạ viện, tuyên bố khẳng định hành động của TQ trong vụ giàn khoan HD-981 là khiêu khích không cần thiết và cách hành xử của TQ rõ ràng mang tính thù địch.

Cùng ngày, sáu thượng nghị sĩ của hai đảng Cộng hòa và Dân chủ đã ra tuyên bố chung lên án hành động của tàu TQ trong vụ giàn khoan HD-981. Sáu nghị sĩ gồm Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Robert Menendez vá các ông Marco Rubio, Ben Cardin, Jim Risch, Patrick Leahy và John McCain.

Tuyên bố chung có đoạn:

“Sự kiện TQ gần đây di chuyển giàn khoan dầu dưới sự hộ tống của các tàu quân sự và các tàu khác vào vùng biển tranh chấp ở biển Đông thuộc vùng biển Việt Nam và các thủ đoạn hung hăng sau đó của các tàu TQ, trong đó có đâm vào các tàu Việt Nam, là rất đáng lo ngại. Các hành động này đe dọa đến dòng chảy tự do của giao thương toàn cầu ở một khu vực quan trọng.

… Tự do hàng hải, bao gồm tự do hoạt động của hải quân Mỹ và sử dụng biển và không phận một cách hợp pháp khác ở Đông Á, là quan trọng đối với thịnh vượng của Mỹ và an toàn của toàn bộ khu vực. Chúng tôi kêu gọi chính phủ (Mỹ) phải khẳng định rõ với TQ ở các cấp cao nhất rằng các tuyên bố và tranh chấp chủ quyền phải được giải quyết hòa bình, bằng con đường ngoại giao và phù hợp với luật pháp quốc tế…”.

LÊ LINH