Vụ thảm án khiến năm người thiệt mạng tại quận Bình Tân (TP.HCM) phát hiện vào ngày 15-2 vừa qua khiến dư luận bàng hoàng. Ngoài tính chất đặc biệt nghiêm trọng, nhiều người cũng đặt vấn đề đây không phải lần đầu tiên một vụ án do người làm thuê gây ra.
Làm thế nào để tránh những trường hợp tương tự xảy ra?
Trung tá Đào Trung Hiếu (chuyên gia nghiên cứu tội phạm học, Bộ Công an) chia sẻ về vấn đề này.
Trung tá, NCS Đào Trung Hiếu. Ảnh: NVCC
Bốn điểm chung “chết người”
Theo Trung tá Đào Trung Hiếu, thời gian qua, các vụ án mạng do người làm thuê xuống tay đã xảy ra khá nhiều, với tính chất rất thảm thương, hậu quả làm chết nhiều người trong cùng một gia đình. Ngoài vụ tại quận Bình Tân gần đây nhất, có thể kể đến như vụ án tại tỉnh Bình Phước khiến sáu người thiệt mạng vào năm 2015, vụ án tại Hà Nội khiến ba người chết, hai người trọng thương vào năm 2007,…
Các vụ án người làm thuê giết chủ đều có những đặc điểm tương đồng, việc nhận diện những đặc điểm này rất có ý nghĩa trong hoạt động phòng ngừa tội phạm, nhất là từ chính nạn nhân.
Thứ nhất, có thể thấy các vụ án đều do đối tượng chưa thành niên hoặc mới thành niên thực hiện, với nguyên nhân do mâu thuẫn thù tức giữa chủ - thợ trong quá trình lao động, sinh hoạt.
Điều này đã phản ánh khả năng nhận thức pháp luật và kiểm soát hành vi, kiềm chế của người trẻ tuổi rất kém. Nếu là người từng trải, khi phát sinh mâu thuẫn với chủ lao động, họ có thể nghỉ việc, tìm chỗ làm mới chứ không nảy sinh ý định ác độc là giết hại chủ cho bõ tức.
Thứ hai, sau khi gây án, nhiều người chiếm đoạt tài sản của nạn nhân làm phương tiện tẩu thoát khỏi hiện trường. Cũng có thể khi quyết định gây án, kẻ thủ ác được thúc đẩy bằng cả hai động cơ là trả thù và cướp tài sản.
Thứ ba và cũng là điểm chung nhất, kẻ thủ ác khi đã ra tay là giết cả nhà nhằm “diệt khẩu”. Điều này xuất phát từ bản năng tự vệ của kẻ phạm tội, vì chúng thừa hiểu nếu để có người sống sót thì hành vi tội ác của chúng sẽ bị phát giác. Bản năng thúc đẩy chúng làm mọi việc để nguy cơ bị bắt không xảy ra. Vì thế, ngay cả các cháu nhỏ chúng cũng không nương tay.
Thứ tư, trong tất cả vụ án mạng thợ giết chủ, kẻ thủ ác luôn có mặt sẵn trong nhà nạn nhân trước thời điểm gây án.
Vụ thảm án tại quận Bình Tân khiến năm người thiệt mạng. Ảnh: H.TÂM
Làm gì để không trở thành nạn nhân?
Trung tá Đào Trung Hiếu nhận định qua những vụ án người làm thuê giết chủ nhà vừa qua cho thấy người dân vẫn chưa có ý thức cảnh giác cần thiết để tránh trở thành nạn nhân. Đó là việc tuyển người vào làm việc một cách dễ dãi, không qua kiểm tra nhân thân lý lịch và hoạt động hiện hành; cho người làm thuê ở cùng nhà; không có kỹ năng xử lý những tình huống phức tạp trong đêm tối khi phát hiện có vấn đề hay bị tấn công…
Để phòng ngừa, trước tiên, chủ sử dụng lao động không nên cho người làm thuê ở cùng nhà hay trong khuôn viên ngôi nhà. Việc cho người lạ ở cùng mình đồng nghĩa với việc đặt bản thân vào tình trạng nguy hiểm, đối diện với những nguy cơ khó lường.
Với trường hợp bắt đắc dĩ phải cho người làm thuê ở cùng, chủ nhà luôn phải chủ động ở trong phòng có cửa chắc chắn, an toàn. “Không gì bảo vệ mình bằng ý thức cảnh giác, cẩn thận không bao giờ là thừa” - Trung tá Hiếu nói.
Cùng với đó, chủ nhà cần suy nghĩ đến những tình huống đột xuất để chuẩn bị sẵn tâm lý và phương án đối phó, cần cảnh giác với mọi thứ bất thường xảy ra trong đêm tối. Chẳng hạn như nghe thấy tiếng động, la hét, gọi cửa… cũng đừng xông ra ngay, vì trong rất nhiều vụ án mạng, kẻ thủ ác chủ động dàn cảnh để gọi chủ nhà dậy, điều đến vị trí thuận lợi để giết hại.
Trong trường hợp này, cần bình tĩnh nghe ngóng động tĩnh, có thể bật điện sáng, gọi điện cho người nhà ai ở yên trong phòng đó, gọi điện báo công an. Đối tượng thấy chủ nhà đã đề phòng và gọi điện cho công an thường sẽ không dám ra tay hoặc chọn cách rút.
Nếu bị đối tượng làm thuê tấn công bất ngờ, hãy tin rằng chúng có mục đích đoạt mạng, vì nếu để chủ nhà sống hành vi sẽ bị tố cáo. Vì vậy, hãy chống trả quyết liệt nhất có thể, bằng mọi công cụ phương tiện, vũ khí có được. Nếu tạm thời vô hiệu hóa được đối tượng, hãy bỏ chạy vào các phòng có cửa an toàn, đừng cố gắng bắt giữ đối tượng.
Ngoài ra, cần thận trọng khi tuyển dụng, tiếp nhận người về làm việc. Nguồn nhân lực phải do các cơ sở cung ứng lao động có uy tín cung cấp, người lao động phải có hồ sơ lý lịch rõ ràng, khi đến làm phải khai báo tạm trú tạm vắng với cơ quan công an. Chủ nhà cũng nên giữ lại giấy tờ tùy thân, hồ sơ và xác minh độc lập lý lịch, hoạt động của người lao động tại nơi họ cư trú.
