Ngày 22-9, tại TP Nha Trang (Khánh Hòa), Hội Những người ái mộ bác sĩ (BS) Alexandre Yersin đã long trọng tổ chức kỷ niệm 0159 năm ngày sinh của ông (1863-2022) và 30 năm thành lập hội (11-11-1992 - 11-11-2022).
Tổng kết 30 năm hoạt động Hội, GS-TSKH Nguyễn Thị Thế Trâm, người giữ chức Chủ tịch hội đầu tiên cùng các thành viên Hội đã ôn lại cuộc đời BS Yersin và chặng đường hoạt động hội. Qua 30 năm, Hội đã không ngừng phát huy tinh thần của ông Năm Yersin, tên thân mật của BS Yersin.
 |
Ông Đinh Văn Thiệu, Phó chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa cùng các hội viên bên cạnh lẵng hoa do Phó chủ tịch nước gửi đến chúc mừng. Ảnh: CÔNG THI |
Phòng khám mang tên BS Yersin được thành lập vào năm 1993 đến nay đã khám, chữa bệnh và phát thuốc miễn phí cho hàng ngàn lượt bệnh nhân nghèo. Hàng năm, hội đều trao học bổng, giải thưởng khuyến học đến Trường THCS Yersin (xã Suối Cát, huyện Cam Lâm) và Trường THCS Yersin Nha Trang. Hội còn tặng sách vở, xe đạp cho học sinh vùng sâu và bảo trợ, dạy nghề cho 43 trẻ em khuyết tật… Trong thời gian dịch COVID-19 diễn biến phức tạp, các thành viên của hội đã phát gạo, nhu yếu phẩm cho người dân gặp khó khăn tại xã Ninh Phước (thị xã Ninh Hòa), xã Diên Tân (huyện Diên Khánh)…
 |
| Đại diện BCH Hội trao học bổng cho học sinh và Qũy khuyến học của trường mang tên bác sĩ. Ảnh: CÔNG THI |
Đồng thời hội đã gửi tặng một số tư liệu, hình ảnh về cuộc đời và cống hiến của BS Yersin đến chính quyền TP Đà Lạt (tỉnh Lâm Đồng), Trường Đại học Y Hà Nội để trưng bày. Đặc biệt, hội đã tuyên truyền, quảng bá hình ảnh cuộc đời BS Yersin qua bộ sưu tập tem tham gia các triển lãm quốc tế và gửi đến Văn phòng Chủ tịch nước trang tem về tiểu sử BS Yersin để làm quà tặng đến ngài Ignazio Cassis - Phó Tổng thống, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Thụy Sĩ nhân chuyến thăm Việt Nam.
Dịp này, hội đã trao 78 triệu và học bổng cho quỹ học bổng và các em vượt khó, học giỏi cho các trường THCS mang tên ông.
Sinh thời, BS Yersin là một bác sĩ, nhà khoa học có nhiều đóng góp cho ngành y có trái tim nhân hậu vô cùng. Vào năm 26 tuổi, ông viết thư gửi mẹ: “Con rất vui thú khi tiếp chuyện những người đến hỏi ý kiến, nhưng con không muốn hành nghề bác sĩ, nghĩa là con không bao giờ có thể đòi một bệnh nhân trả công khi săn sóc cho họ. Con xem ngành y như là một thiên chức, tương tự như vai trò của mục sư. Đòi tiền công săn sóc bệnh nhân, như có phần nào nói với người ấy: tiền hay sự sống! Con biết không phải tất cả các đồng nghiệp của con đều chia sẻ những ý nghĩ này. Song đấy vẫn là những điều con nghĩ và sẽ khó lòng mà từ bỏ chúng…”.
BS Yersin đã dành phần lớn cuộc đời ở Việt Nam, trong đó ông đã sống và làm việc ở Nha Trang hơn 50 năm (1891 - 1943).
Trong thời gian đầu ở Việt Nam, theo nhật ký chuyến đi ngày 21-6-1893, BS Yersin đã tìm ra Cao nguyên Lâm Viên, Lang Biang (Đà Lạt được khởi công xây dựng năm 1899). Từng nhiều năm đi khắp các vùng để thám hiểm, sang Campuchia, Lào, Ấn Độ… nhưng khi nghe tin Hồng Kông bị bệnh dịch hạch, ông đã xin Chính phủ Pháp được đi Hồng Kông tìm hiểu dịch. Thật may mắn cho nhân loại, chính ông đã tìm ra tác nhân gây ra bệnh dịch hạch, cứu sống loài người và trở thành ân nhân của nhân loại.
 |
BS Yersin 50 năm nặng nợ với Nha Trang Việt Nam. Ảnh tư liệu Internet |
Trở lại Nha Trang, ông chính thức đặt nền móng xây dựng Viện Pasteur Nha Trang và Trại chăn nuôi Suối Dầu vào những năm 1895 - 1896. Ông âm thầm cống hiến cả cuộc đời cho khoa học thế giới nói chung và cho ngành y tế dự phòng Việt Nam nói riêng. Ông là người đặt nền móng xây dựng Viện Pasteur Nha Trang và hệ thống các Viện Pasteur tại Đông Dương, đem lại hiệu quả vô cùng to lớn trong phòng chống dịch bệnh cho khu vực Đông Dương và Châu Á. Ông được suy tôn là “cụ tổ” của ngành y tế dự phòng Việt Nam.
Ngoài ra, ông cũng là người đưa cây cao su, cây canh- ki-na, chà là…vào trồng tại Việt Nam và cả Đông Dương; đưa kính thiên văn về nghiên cứu và giúp thông báo thời tiết khí hậu cho người dân đi biển.
Ngày 27-2-1902, BS Yersin được cử làm hiệu trưởng Trường thuốc Đông Dương tại Hà Nội (Đại học Y Hà Nội ngày nay) và khai giảng khóa học đầu tiên, đến nay trường đã trên trăm năm.
Sinh thời BS Yersin đặc biệt yêu đất nước, con người Việt Nam đến mức “xin được an nghỉ vĩnh viễn nơi đây”. Đáp lại, người dân nơi đây đã dành cho ông nơi yên nghỉ trên một ngọn đồi cách Nha Trang gần 20 km, xung quanh là cây xanh và đầy hoa. Lúc ông tạ thế, hiếm có đám tang người phương Tây nào lại được người dân chài Xóm Cồn, Xóm Bóng Nha Trang tiễn đưa với khăn tang trắng đầu, kèn trống và dòng người nối dài hàng cây số. Ngày nay, rất nhiều đường phố, công viên, trường học… cả nước lần lượt được mang tên ông.
Là một bác học lừng danh của thế giới, nhưng với người dân xóm chài Nha Trang, ông chỉ là “ông Năm có trái tim nhân hậu”. Khu mộ, ngôi chùa người dân lập để thờ ông tại Suối Cát (huyện Cam Lâm, Khánh Hòa) và bảo tàng Yersin đặt tại Viện Pasteur Nha Trang được xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia từ năm 1990. Viện Pasteur Nha Trang mà ông đã khởi dựng và làm việc, giờ đây trở thành trung tâm y tế dự phòng hàng đầu của cả nước.
