Khi huyết áp cao, tim phải co bóp nhiều hơn để bơm máu ra các mạch ngoại biên. Hậu quả của việc gắng sức lâu ngày này làm cơ tim dày lên, cứng hơn, ít đàn hồi giãn nở so với bình thường, gây suy giảm chức năng hút máu về tim.
Từ đó dẫn đến máu về tim khó khăn, ứ đọng ở phổi gây khó thở, giảm khả năng làm việc gắng sức hoặc tức ngực.
Ngoài ra, người bệnh tăng huyết áp thường kèm bệnh mạch vành, nhồi máu cơ tim trước đó nên chức năng tim sẽ giảm.
Đột quỵ
Đột quỵ là tình trạng một phần của não bị ngừng cấp máu đột ngột do vỡ mạch máu (xuất huyết não) hoặc do cục máu đông hoặc mảng xơ vữa gây tắc mạch máu não (nhồi máu não), khiến người bệnh bất tỉnh hoặc yếu liệt.
Theo nghiên cứu của Viện Tim mạch Quốc gia, cứ 10 người bị đột quỵ lần đầu thì 8 người mắc bệnh tăng huyết áp. Theo thống kê của Mỹ, cứ mỗi 40 giây có một bệnh nhân đột quỵ, mỗi 4 phút có 1 người tử vong do đột quỵ.
Đột quỵ có xu hướng xảy ra ở người cao tuổi, nhưng có đến 1/3 số người nhập viện vì đột quỵ là dưới 65 tuổi.
Người có huyết áp cao > 160/100 mmHg thì nguy cơ bị xuất huyết não tăng gấp 4 lần. Khoảng 50% người bệnh nhồi máu não có kèm theo tăng huyết áp. Vì vậy, kiểm soát huyết áp là vô cùng quan trọng giúp đề phòng đột quỵ. Huyết áp ổn định thường ở mức dưới 140/90 mmHg.
Biến chứng ở mắt
Huyết áp cao gây tổn thương các mạch máu nhỏ ở đáy mắt (nằm sau nhãn cầu, gọi là võng mạc, nơi thu nhận hình ảnh), gọi là bệnh võng mạc do tăng huyết áp.
Tổn thương mức độ nhẹ có thể không có triệu chứng gì, chỉ phát hiện được khi khám mắt, chụp võng mạc (mạch máu ngoằn ngoèo, cứng, hẹp, co thắt hoặc bị phù nề). Khi tăng huyết áp nặng hơn sẽ gây ra xuất huyết sau võng mạc hay phù gai thị, dẫn đến nhìn mờ hoặc mù.
Do đó, người bệnh tăng huyết áp cần khám mắt định kỳ, chụp võng mạc để phát hiện sớm biến chứng này.
Kiểm soát huyết áp tốt sẽ phòng tránh được bệnh võng mạc do tăng huyết áp.
Phình và bóc tách động mạch chủ
Huyết áp cao gây tăng áp lực lên thành động mạch chủ, lâu ngày làm thành mạch bị suy yếu, phình giãn to ra. Cộng thêm huyết áp tăng cao lâu ngày dễ gây xé rách các lớp trong thành mạch dẫn đến bóc tách thành động mạch hay vỡ động mạch chủ, khiến người bệnh tử vong.
Bởi vậy, người bệnh tăng huyết áp có phình động mạch chủ cần kiểm soát huyết áp < 120/70 mmHg, thường xuyên siêu âm tim, chụp cắt lớp động mạch phát hiện sớm biến chứng này.
Bệnh động mạch ngoại biên
Tăng huyết áp sẽ ảnh hưởng lên toàn bộ hệ thống mạch máu trong cơ thể như động mạch cảnh, động mạch cột sống, động mạch chủ, động mạch nội tạng, đặc biệt là những mạch máu ở xa như động mạch hai chân.
Các mạch máu này cứng lên, xơ vữa, vôi hóa gây hẹp hoặc tắc nghẽn. Người bệnh có triệu chứng đau đùi hoặc bắp chân khi đi được một đoạn đường, ngồi nghỉ thì giảm hoặc hết đau, nhưng khi đi lại đoạn đường dài tương tự thì lại đau trở lại (đau cách hồi).
Giai đoạn muộn, người bệnh đau nhức chân cả khi nghỉ ngơi hoặc vết loét chân không lành do mạch máu bị hẹp, không đưa máu tới được.
Rối loạn trí nhớ, sa sút trí tuệ
Tăng huyết áp và rối loạn trí nhớ thường gặp ở người cao tuổi. Tăng huyết áp làm tăng xơ vữa động mạch, dẫn đến nhồi máu não im lặng và bệnh lý chất trắng dưới vỏ não, là nguyên nhân dẫn đến rối loạn trí nhớ và sa sút trí tuệ.
Nguy cơ sa sút trí tuệ (bệnh Alzheimer) tăng gấp 6 lần ở người bị đột quỵ sau 5 năm. Tỉ lệ bệnh đang tăng ở các nước châu Á, đặc biệt là các nước đang phát triển.
Rối loạn cương dương
1/3 số nam giới bị bệnh tăng huyết áp than phiền về rối loạn cương dương (bất lực), ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng cuộc sống của họ.
Trong một số trường hợp, rối loạn cương dương là dấu hiệu sớm của bệnh tăng huyết áp. Nguyên nhân là do tăng huyết áp gây tổn thương lớp nội mô của mạch máu, nơi tiết NO (nitrite oxide) - chất giúp giãn mạch ở dương vật giúp cương cứng dương vật. Tổn thương lớp nội mô mạch máu dẫn đến không tiết được NO, gây ra rối loạn cương dương.
BS HÀ HẢI NAM, Bệnh viện K Tân Triều, Hà Nội
